حديث: مَثَلُ الْمُؤْمِنِ الَّذِي يَقْرَأُ الْقُرْآنَ كَمَثَلِ الْأُتْرُجَّةِ، رِيحُهَا طَيِّبٌ وَطَعْمُهَا طَيِّبٌ، وَمَثَلُ الْمُؤْمِنِ الَّذِي لَا يَقْرَأُ الْقُرْآنَ كَمَثَلِ التَّمْرَةِ، لَا رِيحَ لَهَا وَطَعْمُهَا حُلْوٌ

عَن أَبي مُوْسى الأَشْعريِّ رضي الله عنه قال: قال رسولُ اللهِ صلى اللهُ عليه وسلم:
«مَثَلُ الْمُؤْمِنِ الَّذِي يَقْرَأُ الْقُرْآنَ كَمَثَلِ الْأُتْرُجَّةِ، رِيحُهَا طَيِّبٌ وَطَعْمُهَا طَيِّبٌ، وَمَثَلُ الْمُؤْمِنِ الَّذِي لَا يَقْرَأُ الْقُرْآنَ كَمَثَلِ التَّمْرَةِ، لَا رِيحَ لَهَا وَطَعْمُهَا حُلْوٌ، وَمَثَلُ الْمُنَافِقِ الَّذِي يَقْرَأُ الْقُرْآنَ مَثَلُ الرَّيْحَانَةِ، رِيحُهَا طَيِّبٌ وَطَعْمُهَا مُرٌّ، وَمَثَلُ الْمُنَافِقِ الَّذِي لَا يَقْرَأُ الْقُرْآنَ كَمَثَلِ الْحَنْظَلَةِ، لَيْسَ لَهَا رِيحٌ وَطَعْمُهَا مُرٌّ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 5427]

از ابوموسی اشعری رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود:
«مَثَلُ الْمُؤْمِنِ الَّذِي يَقْرَأُ الْقُرْآنَ كَمَثَلِ الْأُتْرُجَّةِ، رِيحُهَا طَيِّبٌ وَطَعْمُهَا طَيِّبٌ، وَمَثَلُ الْمُؤْمِنِ الَّذِي لَا يَقْرَأُ الْقُرْآنَ كَمَثَلِ التَّمْرَةِ، لَا رِيحَ لَهَا وَطَعْمُهَا حُلْوٌ، وَمَثَلُ الْمُنَافِقِ الَّذِي يَقْرَأُ الْقُرْآنَ مَثَلُ الرَّيْحَانَةِ، رِيحُهَا طَيِّبٌ وَطَعْمُهَا مُرٌّ، وَمَثَلُ الْمُنَافِقِ الَّذِي لَا يَقْرَأُ الْقُرْآنَ كَمَثَلِ الْحَنْظَلَةِ، لَيْسَ لَهَا رِيحٌ وَطَعْمُهَا مُرٌّ». «مثال مؤمنی که قرآن را می‌خواند همانند ترنج است؛ که بویش خوش است و طعمش نیز خوش، و مثال مؤمنی که قرآن نمی‌خواند همانند خرماست، که بویی ندارد و طعمش خوش است، و مثال منافقی که قرآن می‌خواند مانند ریحان است که بویش خوش است و طعمش تلخ، و مثال منافقی که قرآن نمی‌خواند همانند حنظله است، بویی ندارد و طعمش نیز تلخ است».
[صحیح] - [متفق علیه] - [صحیح بخاری - 5427]

توضیح

پیامبر صلی الله علیه وسلم به بیان انواع مردم در قرائت قرآن و سود بردن از آن پرداخته‌اند:
نوع اول: مؤمنی است که قرآن را می‌خواند و از آن سود می‌برد؛ او مانند ترنج است که طعمش خوش است و بو و رنگش خوش است و فواید آن بسیار است.، او به آنچه می‌خواند عمل می‌کند، و به مردم سود می‌رساند.
دوم: مؤمنی که قرآن نمی‌خواند. او مانند خرماست که طعمش خوش است و بویی ندارد. دل او ایمان را در خود دارد چنانکه خرما طمعش و درونش شیرین است، اما بویی ندارد که مردم آن را ببویند؛ زیرا قرائتی از او شنیده نمی‌شود که مردم با شنیدنش آرام گیرند.
سوم: منافقی که قرآن می‌خواند؛ او مانند ریحان است که بوی خوشی دارد اما طعمش تلخ است، زیرا دلش را با ایمان آباد نکرده و به قرآن عمل نمی‌کند، اما در برابر مردم چنان آشکار می‌شود که انگار مؤمن است؛ بوی خوشش به قرائت او شبیه است و طعم تلخش به کفرش شبیه است.
چهارم: منافقی که قرآن نمی‌خواند مانند حَنظَله است؛ بویی ندارد و طعمش نیز تلخ است؛ بی‌بویی‌اش به قرآن نخواندنش شبیه است و طعم تلخش به تلخی کفرش شبیه است، درونش از ایمان خالی است و سودی در ظاهرش نیست بلکه زیانبار است.