حديث: آیه ای بر من نازل شده که برای من از دنیا محبوب تر است

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضيَ اللهُ عنهُ قَالَ:
لَمَّا نَزَلَتْ: {إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُبِينًا لِيَغْفِرَ لَكَ اللهُ} إِلَى قَوْلِهِ {فَوْزًا عَظِيمًا} [الفتح: ١-٥] مَرْجِعَهُ مِنَ الْحُدَيْبِيَةِ، وَهُمْ يُخَالِطُهُمُ الْحُزْنُ وَالْكَآبَةُ، وَقَدْ نَحَرَ الْهَدْيَ بِالْحُدَيْبِيَةِ، فَقَالَ: «لَقَدْ أُنْزِلَتْ عَلَيَّ آيَةٌ هِيَ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنَ الدُّنْيَا جَمِيعًا».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 1786]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از انس بن مالک رضی الله عنه روایت است که گفت:
وقتی این آیت نازل شد: {إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُبِينًا لِيَغْفِرَ لَكَ اللهُ}، [ای پیامبر،] به راستی که ما پیروزىِ آشكارى را [در صلح حدیبیه] برایت مقدر كردیم، تا این قول او {فَوْزًا عَظِيمًا} [الفتح: ١-٥]، در حالی از حدیبیه برگشت که غمگین و اندوهگین بود، و در حدیبیه قربانی را ذبح کرد، و فرمودند:" آیه ای بر من نازل شده که برای من از دنیا محبوب تر است."
[صحیح] - [مسلم روایت کرده] - [صحیح مسلم - 1786]

توضیح

انس بن مالک رضی الله عنه خبر می دهد که چون این قول الله تعالی بر رسول الله صلی الله علیه وسلم نازل شد: {إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُبِينًا (١) لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ وَيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَيَهْدِيَكَ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا (٢) وَيَنْصُرَكَ اللَّهُ نَصْرًا عَزِيزًا (٣) هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدَادُوا إِيمَانًا مَعَ إِيمَانِهِمْ وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا (٤) لِيُدْخِلَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَيُكَفِّرَ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَكَانَ ذَلِكَ عِنْدَ اللَّهِ فَوْزًا عَظِيمًا} [الفتح: ١-٥]، [ای پیامبر،] به راستی که ما پیروزىِ آشكارى را [در صلح حدیبیه] برایت مقدر كردیم، تا الله گناهِ گذشته و آینده‌ات را بیامرزد و نعمتش را بر تو تمام گردانَد و تو را به راه راست هدایت نماید؛ و الله به پیروزیِ شکست‌ناپذیری یاری‌ات کند، اوست که بر دل‌های مؤمنان آرامش [و ثبات] نازل کرد تا بر ایمانشان بیفزایند؛ و سپاهیان آسمان‌ها و زمین از آنِ الله است؛ و الله دانای حکیم است، [آری، چنین کرد] تا مردان و زنان مؤمن را به باغ‌هایی [بهشتی] وارد کند که جویبارها از زیر [درختان] آن جاری است؛ جاودانه در آنجا خواهند بود؛ و گناهانشان را بزداید [و بیامرزد]؛ و این نزد الله كامیابى بزرگى [برای مومنان] است. هنگام بازگشت از حدیبیه، صحابه غمگین و افسرده بودند، و گمان کردند صلحی که منعقد شد به صلاح مسلمانان نبوده، و به این دلیل از انجام عمره باز ماندند، و قربانی خود نیز را در حدیبیه ذبح کردند، او صلی الله علیه وسلم فرمود: آیه ای بر من نازل شد که از همه دنیا برایم عزیزتر است سپس آن را تلاوت کرد.

از فوائد حدیث

1. بیان عظمت آنچه الله متعال از نعمت بزرگ را در صلح حدیبیه به پیامبرش محمد صلی الله علیه وسلم از فتح و پیروزی بزرگ عطا فرموده است؛ آنجا که می فرماید: {إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُبِينًا} دو آیت.
2. شرح آنچه الله متعال به صحابه رضي الله عنهم احسان نموده، هنگامی كه در برابر فرمان او تسليم شدند و او را اطاعت كردند، چنان كه فرمودۀ خود را به آنان نازل فرمود: {لِيُدْخِلَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ} الآية.
3. تبیین فضل الله متعال بر پیامبرش و مؤمنان با این که برای آنان فتح و پیروزی را وعده نمود.
4. السعدی در تفسیر این آیه می گوید: {إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُبِينًا} [الفتح ١]، این فتح مذکور صلح حدیبیه است، در کی داستان طولانی هنگامی که مشرکان رسول الله صلی الله علیه وسلم را از ادای عمره منع کردند، و آخر امر این بود که رسول الله صلی الله علیه وسلم با آنان به کنار گذاشتن جنگ بین همدیگر برای مدت ده سال صلح نمودند، و اینکه از سال آینده عمره بجا آورد، و هر که خواست در عهد ببندد و پیمان قریش داخل شود می تواند داخل شود، و هر که خواست در عهد و پیمان رسول الله صلی الله علیه وسلم داخل شود می تواند داخل شود. و به همین دلیل، هنگامی که مردم یکدیگر امن دادند، دایره دعوت به سوی دین الله متعال گسترش یافت، و هر مؤمنی در هر نقطه از آن سرزمین ها قادر به انجام آن شد و کسانی که حرص می ورزیدند که حقیقت اسلام کشف نماید، این فرصت برای آنان مهیا بود، بنابر این مردم در این دوره دسته دسته به دین الله داخل شدند، بنابر این الله متعال آن را فتح مبین و آشکار نامید، یعنی: فتح ظاهر و آشکار، زیرا هدف از فتح سرزمین مشرکان تقویت و اعزاز دین الله متعال، و پیروزی مسلمانان است، و این در آن فتح اتفاق افتاد.