فەرموودە: (چەند) ئایەتێكم بەسەردا دابەزیووە خۆشەویستترە لەلام زیاتر لە هەموو دونیا

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضيَ اللهُ عنهُ قَالَ:
لَمَّا نَزَلَتْ: {إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُبِينًا لِيَغْفِرَ لَكَ اللهُ} إِلَى قَوْلِهِ {فَوْزًا عَظِيمًا} [الفتح: ١-٥] مَرْجِعَهُ مِنَ الْحُدَيْبِيَةِ، وَهُمْ يُخَالِطُهُمُ الْحُزْنُ وَالْكَآبَةُ، وَقَدْ نَحَرَ الْهَدْيَ بِالْحُدَيْبِيَةِ، فَقَالَ: «لَقَدْ أُنْزِلَتْ عَلَيَّ آيَةٌ هِيَ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنَ الدُّنْيَا جَمِيعًا».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 1786]

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

لە ئەنەسی كوڕی مالیكەەوە -ڕەزای خوای لێبێت- دەڵێت:
«كاتێك ئەم ئایەتانە دابەزی: (إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُبِينًا لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ) هەتاوەكو (عِنْدَ اللَّهِ فَوْزًا عَظِيمًا﴾ [الفتح: 1-5]، پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- وهاوەڵەكانی گەڕانەوە لەپاش تەواوبوونی ڕێكەوتننامەی حودەیبیە؛ لە ڕێگادا هاوەڵان تووشی غەم وخەفەتێكی زۆر بوون، بەتایبەتی پاش ئەوەی پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- قوربانیە دیارییەكانی سەربڕی لە حودەیبیە وگەڕایەوە بۆ مەدینە، وفەرمووی: «(چەند) ئایەتێكم بەسەردا دابەزیووە خۆشەویستترە لەلام زیاتر لە هەموو دونیا».
[صەحیحە] - [موسلیم گێڕاویەتیەوە] - [صحيح مسلم - 1786]

شیکردنەوە

ئەنەس -ڕەزای خوای لێبێت- دەڵێت: كاتێك ئەم ئایەتانە دابەزی بۆ سەر پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم-؛ كە خوای گەورە دەفەرموێت: ﴿إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُبِينًا * (ئەی پێغەمبەر ﷺ) بێگومان ئێمە سەرکەوتنێکی ئاشکرامان پێ دایت (کە ڕێکەوتنی حودەیبیەیە) (١) لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ وَيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَيَهْدِيَكَ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا * تا خوا خۆش ببێت لە گوناھەکانی ڕابردوو وداھاتووت وە نیعمەتی خۆی بەتەواوی بڕژێت بەسەرتدا وە رێگای ڕاستت نیشان بدات (بەردەوامت کات) (٢) وَيَنْصُرَكَ اللَّهُ نَصْرًا عَزِيزًا * وە خوا سەرت بخات بەسەرکەوتنێکی باڵادەستانە (٣) هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدَادُوا إِيمَانًا مَعَ إِيمَانِهِمْ وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا * ئەو خوا زاتێکە ئارامی دابەزاندووەتە ناو دڵی ئیمانداران تا ئیمانیان زیاد بکات لەگەڵ ئەو ئیمانەی کە ھەیانە، تەنھا ھی خوایە سەربازانی ئاسمانەکان وزەوی وە ھەمیشە خوا زانا وکاردروستە (٤) لِيُدْخِلَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَيُكَفِّرَ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَكَانَ ذَلِكَ عِنْدَ اللَّهِ فَوْزًا عَظِيمًا * تا پیاوان وئافرەتانی باوەڕدار بباتە بەھەشتانێك کە ڕوبارەکان بەژێریاندا دەڕوات بەھەمیشەیی تیایدا دەمێننەوە وەتا لەگوناھەکانیان خۆش ببێت وە ئەم (بەڵێنە) لای خوا سەرکەوتنێکی گەورەیە﴾ [الفتح: ١-٥]، كاتێك لە پەیمانی حودەیبیە گەڕایەوە؛ هاوەڵان تووشی غەم وپەژارەیەكی زۆر بوون، چونكە ڕێگەیان پێنەدرا عومرە ئەنجام بدەن بەهۆی ئەو پەیمانەوە، وپێیان وابوو پەیمانەكە لە بەژرەوەندی مسوڵمانان نییە، لەكاتێكدا ئەوان قوربانیشەكانیشیان سەربڕی بوو لە حودەیبیە، بەڵام پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فەرمووی: چەند ئایەتێكم بەسەردا دابەزیووە خۆشەویستترە لەلام زیاتر لە هەموو دونیا.

لە سوودەکانی فەرموودەکە

1. ڕوونكردنەوەی مەزنی نیعمەتی الله -سبحانه وتعالی- لەسەر پێغەمبەرەكەی (موحەمەد -صلى اللە علیە وسلم-)؛ ئاماژە بۆی لێرەدا فەتحی گەورەیە لە پەیمانی حودەیبیە؛ هەروەكو دەفەرموێت: ﴿إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُبِينًا﴾ واتە: ﴿(ئەی پێغەمبەر ﷺ) بێگومان ئێمە سەرکەوتنێکی ئاشکرامان پێ دایت (کەڕێکەوتنی حودەیبیەیە)﴾؛ وئایەتەكانی تر لەپاش ئەم ئایەتە.
2. ڕوونكردنەوەی مینەتی خوای گەورە لەسەر هاوەڵان -ڕەزای خوایان لێبێت- كاتێك ملكەچبوون بۆ فەرمانی پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- وفەرمانبەردار بوون، پاشان ئەم ئایەتانەی بۆیان دابەزاند كە دەفەرموێت: ﴿لِيُدْخِلَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ...﴾ واتە: ﴿تا پیاوان وئافرەتانی باوەڕدار بباتە بەھەشتانێك کە ڕوبارەکان بەژێریاندا دەڕوات...﴾.
3. ڕوونكردنەوەی فەزڵی خوای گەورە لەسەر پێغەمبەرەكەی ولەسەر ئیمانداران بەوەی پەیمانی فەتح -ڕزگاركردن- وسەركەوتنی پێدان.
4. سەبارەت بە ڕاڤەی ئایەتی: ﴿إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُبِينًا﴾ [الفتح:1] واتە: ﴿(ئەی پێغەمبەر ﷺ) بێگومان ئێمە سەرکەوتنێکی ئاشکرامان پێ دایت (کەڕێکەوتنی حودەیبیەیە)﴾؛ سەعدی دەڵێت: ئەم سەركەوتنەوەی (فەتح وڕزگاركردنە) كە باسكراوە بریتیە لە پەیمانی حودەیبیە، كاتێك موشریكەكان ڕێگریان كرد لەوەی پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- عومرە ئەنجام بدات هەروەكو لە گێڕانەوەیەكی درێژدا هاتووە؛ سەرەنجام گەیشتە ئەوەی پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- ئاشتەوایی لەگەڵیان ئەنجام دا بۆ وەستانی جەنگ لەنێوان ئەو وئەوان بۆ ماوەی دە ساڵ، وبەشێك لە پەیمانەكە ئەم خاڵانە بوو: ساڵی داهاتوو پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- عومرە ئەنجام دەدات، وئەوەی بیەوێت بچێتە نێو پەیمان وهاوپەیمانێتی قوڕەیش؛ بە ئارەزووی خۆیەتی، وئەوەی بیەوێت بچێتە نێو پەیمان وبەیعەتدان بە پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم-؛ بە ئارەزووی خۆیەتی، بەهۆی ئەمەوە كاتێك خەڵكی لە ئاسایشدا بوون سەبارەت بە یەكتر؛ بازنەی بانگەوازی بۆ ئاینی الله -عز وجل- فراوان بوو، وهەموو ئیماندارێك لە هەرشوێنێك بووایە لەو ناوچەیەدا؛ دەیتوانی بانگەوازی بكات، وئەوەی بەپەرۆشی ڕاستی وهەقیقەت بوو دەیتوانی بوەستێت لەسەر هەقیقەتەكانی ئاینی ئیسلام؛ بۆیە لەو ماوەیەدا خەڵكی زۆر بە كۆمەڵ كۆمەڵ هاتنە نێو ئاینی ئیسلامەوە، بۆیە خوای گەورە ئەم پەیمانەی بە (فەتح:ڕزگاركردن) ناوبرد، هەروەها بە (ڕزگاركردنێكی ڕوون) وەسفی كرد؛ واتا دیار وئاشكرایە، چونكە مەبەست لە فەتح وڕزگاركردنی وڵاتی موشریكەكان بۆ شكۆداربوونی ئاینی الله، وسەركەوتنی مسوڵمانانە؛ وئەمانەیش ڕوویدا بەو ڕزگاركردنە (فەتحە).