حديث: قَالَ اللهُ - عز وجل -: كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ لَهُ إِلاَّ الصِّيَام، فَإنَّهُ لِي وَأنَا أجْزِي بِهِ

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«قَالَ اللَّهُ: كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ لَهُ، إِلَّا الصِّيَامَ، فَإِنَّهُ لِي وَأَنَا أَجْزِي بِهِ، وَالصِّيَامُ جُنَّةٌ، وَإِذَا كَانَ يَوْمُ صَوْمِ أَحَدِكُمْ فَلاَ يَرْفُثْ وَلاَ يَصْخَبْ، فَإِنْ سَابَّهُ أَحَدٌ أَوْ قَاتَلَهُ، فَلْيَقُلْ إِنِّي امْرُؤٌ صَائِمٌ، وَالَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ، لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْيَبُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ رِيحِ المِسْكِ، لِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ يَفْرَحُهُمَا: إِذَا أَفْطَرَ فَرِحَ، وَإِذَا لَقِيَ رَبَّهُ فَرِحَ بِصَوْمِهِ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 1904]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«قَالَ اللهُ - عز وجل -: كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ لَهُ إِلاَّ الصِّيَام، فَإنَّهُ لِي وَأنَا أجْزِي بِهِ، وَالصِّيَامُ جُنَّةٌ، فَإذَا كَانَ يَومُ صَوْمِ أحَدِكُمْ فَلا يَرْفُثْ وَلا يَصْخَبْ فإنْ سَابَّهُ أحَدٌ أَوْ قَاتَلَهُ فَلْيَقُلْ: إنِّي صَائِمٌ. وَالَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أطْيَبُ عِنْدَ اللهِ مِنْ رِيحِ المِسْكِ. لِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ يَفْرَحُهُمَا: إِذَا أفْطَرَ فَرِحَ بِفِطْرِهِ، وَإذَا لَقِيَ رَبَّهُ فَرِحَ بِصَوْمِهِ». «الله عزوجل می فرماید: هر عملِ آدمی زاد برای خودش می باشد، جز روزه که از آنِ من است و من خودم پاداش آن را می دهم. روزه سپر(ی در برابر آتش دوزخ) است؛ پس هرگاه يکی از شما روزه بود، نبايد ناسزا بگويد يا بر کسی فرياد بزند و اگر کسی به او دشنام داد يا با او درگير شد، در جوابش بگويد: من روزه هستم. سوگند به ذاتی که جانِ محمد در دست اوست، بوی دهان روزه دار نزد الله از بوی مشک نيز خوش تر است. روزه دار دوبار خوشحال می شود: آنگاه که افطار می کند، به خاطرِ افطارش خوشحال می گردد و آنگاه که پروردگارش را ملاقات می نمايد، از بابت روزه اش شادمان می شود».
[صحیح] - [متفق علیه] - [صحیح بخاری - 1904]

توضیح

رسول الله صلی الله علیه وسلم در این حدیث قدسی خبر می دهند که الله متعال می فرماید:
هر عمل فرزند آدم ده برابر تا هفتصد برابر افزایش می یابد، بجز روزه؛ زیرا آن برای من است و خود نمایی در آن واقع نمی شود، و من پاداش آن را می دهم و در شناخت مقدار ثواب و چند برابر شدن حسناتش من تنها هستم.
سپس فرمودند: (و روزه سپر است) ووقایه و پوشش و قلعۀ محکمی از آتش جهنم است؛ زیرا روزه مانع شهوت ها و ارتکاب گناه هان می گردد، و آتش جهنم به شهوت ها پوشانیده شده است.
(پس هرگاه يکی از شما روزه بود، نبايد ناسزا بگويد) با آمیزش و مقدمات آن، و نه با سخنان زشت و ناسزا.
( و نه با کسی درگیر شود) با دشنام دادن و فریاد زدن.
(و اگر کسی به او دشنام داد يا با او درگير شد) در رمضان در جوابش بگويد: من روزه هستم؛ شاید از کار خود منصرف شود، ولی اگر واقعا برای درگیر شدن اصرار داشت، او را به چیزی خفیف دفع کند، مانند دفع نمودن ستمگر.
سپس وی صلی الله علیه وسلم به ذاتی که روح او در در دستش است سوگند یاد کرد و قسم یاد کرد این که تغییر بوی دهان روزه دار در اثر روزه در روز قیامت نزد الله متعال خوشایندتر از مشکیست که نزد شما است، و ثوابش بیشتر از مشکیست که در جمعه ها و مجالس ذکر به آن توصیه می شود.
روزه دار دوبار خوشحال می شود: آنگاه که افطار می کند، به خاطرِ افطارش خوشحال می گردد و آنگاه که پروردگارش را ملاقات می نمايد، از بابت روزه اش شادمان می شود». روزه دار دو شادی دارد: آنگاه که افطار می کند و به افطار خود خوشحال می شود چون گرسنگی و تشنگی او رفع می شود، چنانکه به او اجازه داده شده که افطار کند، و از تمام شدن روزه و پایان عبادت خوشحال می شود، و از تخفیف از جانب پروردگارش، و کمک به روزۀ آیندۀ او می باشد.
(و چون پروردگارش را ملاقات کند از روزه اش شادمان می شود) از بهر ثواب و پاداش آن.

از فوائد حدیث

1. فضیلت روزه و اینکه صاحبش را در دنیا از شهوات و در آخرت از عذاب جهنم محافظت می کند.
2. یکی از آداب روزه، پرهیز از سخنان زشت و بیهوده، و شکیبایی در برابر اذیت و اهانت مردم با صبر و نیکی می باشد.
3. اگر روزه‌دار و یا عبادت کننده به‌خاطر تمام شدن عبادتش و اتمام آن خوشحال شود، از اجر اخروی او کاسته نمی‌شود.
4. شادی کامل در ملاقات با الله متعال قابل تحقق است، زمانی که به صابران و روزه داران ثواب بدون حساب داده می شود.
5. آگاه ساختن مردم از طاعت هنگام لزوم و مصلحت، ریا شمرده نمی شود، بنابر قول وی صلی الله علیه وسلم: (من روزه دار هستم).
6. روزه‌دارى كه روزه‌اش كامل باشد، كسى است كه اعضایش از گناه هان، زبانش از دروغ و فحش و گفتار باطل، و شكمش از خوردن و آشاميدن روزه باشد.
7. تأکید بر نهی درگیر و نزاع و داد و فریاد هنگام روزه داری، در غیر این صورت، افراد غیر روزه دار نیز از آن منع شده اند.
8. این حدیث همان حدیثی است که پیامبر صلی الله علیه وسلم از پروردگارش روایت می نماید، و آن را حدیث قدسی یا الهی می نامند، که لفظ و معنای آن از جانب الله متعال می باشد، ولی شامل خصوصیات قرآن که ویژۀ آن است از قبیل عبادت به تلاوت آن و برای تلاوت آن طهارت و معجزه بودن و غیره امور دیگر نمی باشد.