हदीस: जब तिमीहरूमध्ये कसैलाई आफ्नो नमाजमा शंका लाग्छ र उसले तीन वा चार कति रकातहरू पढेको हो थाहा छैन भने उसले शंकालाई त्यागोस् र जुन कुरामा पूर्ण निश्चित छ, त्यसैमा आधारित भई नमाज पूरा गरोस्। अनि सलाम फर्काउनुभन्दा पहिले दुईवटा सज्दा (सज्दा-ए-सहव) गरोस्।

عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ رضي الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«إِذَا شَكَّ أَحَدُكُمْ فِي صَلَاتِهِ، فَلَمْ يَدْرِ كَمْ صَلَّى ثَلَاثًا أَمْ أَرْبَعًا، فَلْيَطْرَحِ الشَّكَّ، وَلْيَبْنِ عَلَى مَا اسْتَيْقَنَ، ثُمَّ يَسْجُدُ سَجْدَتَيْنِ قَبْلَ أَنْ يُسَلِّمَ، فَإِنْ كَانَ صَلَّى خَمْسًا شَفَعْنَ لَهُ صَلَاتَهُ، وَإِنْ كَانَ صَلَّى إِتْمَامًا لِأَرْبَعٍ كَانَتَا تَرْغِيمًا لِلشَّيْطَانِ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 571]

अबू-सईद अल्-खुदरी (रजियल्लाहु अन्हु) ले बयान गरेका छन्, रसूल (सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम) ले भन्नुभएको छ :
"जब तिमीहरूमध्ये कसैलाई आफ्नो नमाजमा शंका लाग्छ र उसले तीन वा चार कति रकातहरू पढेको हो थाहा छैन भने उसले शंकालाई त्यागोस् र जुन कुरामा पूर्ण निश्चित छ, त्यसैमा आधारित भई नमाज पूरा गरोस्। अनि सलाम फर्काउनुभन्दा पहिले दुईवटा सज्दा (सज्दा-ए-सहव) गरोस्। यदि वास्तवमा उसले पाँच रकअत पढेको रहेछ भने ती दुई सज्दाले उसको नमाजलाई जोर (६ रकात बराबर) बनाइदिन्छन्, र यदि चार रकअत नै पूरा भएको रहेछ भने ती दुई सज्दा शैतानलाई अपमानित गर्ने माध्यम बन्नेछन्।"
[सही] - [मुस्लिमले वर्णन गरेका छन्] - [सही मुस्लिम - 571]

व्याख्या

नबी (सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम) ले स्पष्ट पार्नुभएको छ: जब कुनै नमाज पढ्ने व्यक्तिलाई आफ्नो नमाजमा शंका उत्पन्न हुन्छ र उसलाई थाहा हुँदैन कि उसले तीन रकात पढ्यो वा चार, यस्तो अवस्थामा उसले शंकालाई त्यागेर निश्चित कुरामा भर पर्नुपर्छ। यहाँ तीन रकात निश्चित छ र चारमा शंका छ। त्यसैले उसले तीन रकातलाई आधार मानी एक रकात पूरा गर्नुपर्छ र सलाम फेर्नुअघि दुईवटा सज्दा (सज्दा-ए-सहव) गर्नुपर्छ।
यदि उसले वास्तवमा चार रकात पढेको थियो र एक रकात थप्दा पाँच रकात हुन गयो भने, उसले सलाम अघि गरेका दुई सजदा (सहव) ले नमाजलाई जोड बनाउँछ, बिजोड हुन दिँदैन; किनभने ती दुई सजदा एक रकातको सट्टा मानिन्छन्। र यदि उसले तीन रकात नै पढेको थियो भने, एक रकात थप्दा उसको नमाज पूर्ण हुन्छ र उसले कुनै कमीबेशी नगरी नमाज पूरा गरेको हुन्छ।
दुईवटा सज्दा (सज्दा-ए-सहव) शैतानलाई अपमानित गर्न, पराजित गर्न र उसका उद्देश्यहरूलाई विफल पार्नका लागि निर्धारित गरिएका हुन्, किनकि उसले नमाजमा भ्रम उत्पन्न गर्ने र त्यसलाई बिगार्ने दुस्साहस गरेको थियो। तर जब आदमका सन्तानले अल्लाहको आज्ञा पालना गर्दै ती सज्दा गरे, तब उसको नमाज पूर्ण भयो। यसको विपरीत, शैतानले भने आदमलाई सज्दा गर्न अस्वीकार गरेर अल्लाहको स्पष्ट अवज्ञा गरेको थियो।

हदीसका केही फाइदाहरू

1. यदि कुनै मुसल्ली (नमाज पढ्ने व्यक्ति) लाई नमाजमा शंका भयो र उसले तीन रकात पढ्यो कि चार भन्ने यकिन भएन भने, उसले शंका त्यागेर निश्चितता मा भर पर्नुपर्छ, जुन शंका भएको संख्यामध्ये कम संख्यामा हुने गर्छ। तसर्थ, उसले कम संख्यालाई आधार मानी आफ्नो नमाज पूरा गर्नुपर्छ र सलाम फेर्नुअघि दुईवटा सज्दा (सज्दा-ए-सहव) गरी सलाम फेर्नुपर्छ।
2. यी दुई सज्दा (सज्दा-ए-सहव) ले नमाज को कमीलाई पुरा गर्छ र शैतानको धोकालाई असफल बनाउने र उसलाई अपमानित गर्ने तरिका हो ।
3. हदीसमा उल्लेखित शंका भनेको दुई कुराबीचको यस्तो हिचकिचाहट हो, जसमा कुनै एक पक्षको सम्भावना अर्कोभन्दा बलियो हुँदैन। तर, यदि कुनै एक पक्षको सम्भावना प्रबल भयो र त्यसतर्फ झुकाव भयो भने, त्यसै अनुसार कार्य गर्नुपर्छ।
4. शंकासँग लड्नुपर्छ र शरियतको आदेश पालना गरेर यसलाई निर्मूल पार्न प्रोत्साहन गरिएको छ।