ဟဒီးဆ်: အသင်တို့သည် ငါတမန်တော်၏စွန္နသ်လမ်းစဉ်နှင့် တရားလမ်းမှန်ချီးမြှင့်ခြင်းခံရသည့် ဖြောင့်မတ်မှန်ကန်သော ခလီဖဟ်ကိုယ်စားလှယ်များ၏ စွန္နသ်လမ်းစဉ်ကို စွဲမြဲစွာဆုပ်ကိုင်ထားကြကုန်။

عن أبي نَجِيح العِرْبَاض بن سارية رضي الله تعالى عنه قال: وَعَظَنَا رسولُ الله صلى الله عليه وسلم موعظة وَجِلَتْ منها القلوب وَذَرَفَتْ منها العيون، فقلنا: يا رسول الله كأنها موعظة مودِّعٍ فأوصنا، قال «أوصيكم بتقوى الله عز وجل والسمع والطاعة، وإن تأمَّر عليكم عبد، فإنه مَن يَعِشْ منكم فسيرى اختلافًا كثيرًا، فعليكم بسنتي وسنة الخلفاء الراشدين المهديين عَضُّوا عليها بالنواجذ، وإياكم ومحدثات الأمور فإن كل بدعة ضلالة».
[صحيح] - [رواه أبو داود والترمذي]

အဗူနဂျီးဟ် အလ်အိရ်ဗာဿ်ွ ဗင်န်ဆာရိယဟ် (ရဿွိယလ္လာဟုအန်ဟု)က ဆင့်ပြန်ခဲ့သည်။ အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ ရစူလ်တမန်တော်(ဆွလ္လလ္လာဟုအလိုင်းဟိဝစလ္လမ်)သည် စိတ်နှလုံးများကို ကြောက်ရွံ့စေကာ မျက်လုံးများမှ မျက်ရည်များစီးကျစေသည့်ဆုံးမစကားမျိုး ကျွန်တော်တို့အား မိန့်ကြားတော်မူခဲ့သည်။ ထိုအခါကျွန်တော်တို့က အို အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ရစူလ်တမန်တော် ဤဆုံးမစကားသည် ခွဲခွါသွားတော့မည့်သူတစ်ဦး၏ ဆုံးမစကားကဲ့သို့ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ကျွန်တော်တို့အား မှာတမ်းစကားမိန့်ကြားတော်မူပါဟုလျှောက်ထားခဲ့ကြသည်။ ကိုယ်တော်က မိန့်ကြားတော်မူသည်မှာ- ငါကိုယ်တော်သည် အသင်တို့အား အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်အပေါ်‘သက္ကဝါ’တရားထားရှိရန်နှင့် ကျွန်တစ်ဦးအား သင်တို့အပေါ်၌ ခေါင်းဆောင်အဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်လျှင်လည်း ၎င်း၏အမိန့်ကိုနာခံကြရန် မှာတမ်းတော်မူသည်။ ဧကန်အမှန်ပင် အသင်တို့အနက်မှတစ်ဦးတစ်ယောက်သည်(ငါကိုယ်တော် ကွယ်လွန်ပြီးနောက်) အသက်ထင်ရှားရှိနေမည်ဆိုပါက မြောက်မြားစွာသော ကွဲလွဲမှုများကိုမြင်တွေ့ရလိမ့်မည်။ ထိုအခါ အသင်တို့သည် ငါတမန်တော်၏စွန္နသ်လမ်းစဉ်နှင့် တရားလမ်းမှန်ချီးမြှင့်ခြင်းခံရသည့် ဖြောင့်မတ်မှန်ကန်သော ခလီဖဟ်ကိုယ်စားလှယ်များ၏ စွန္နသ်လမ်းစဉ်ကို အံသွားဖြင့်ကိုက်၍ လိုက်ကြလေကုန်။ထို့ပြင် အသင်တို့သည် တရားသစ်တီထွင်ထားသည့်အရာများမှ ရှောင်ကြဉ်ကြပါ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် (ဗိဒ်အသ်) တရားသစ်တီထွင်မှုတိုင်းသည် လမ်းမှားမှုပင်ဖြစ်သည်။
ဤဟဒီးဆ်သည် ဆွဟီးဟ် အဆင့်ရှိသည်။ - အဗူဒါဝူဒ်ကျမ်း။

ရှင်းလင်းချက်

အဗူနဂျီးဟ် အလ်အိရ်ဗာဿ်ွဗင်န် ဆာရိယဟ် (ရဿွိယလ္လာဟုအန်ဟု)က ဆင့်ပြန်ခဲ့သည်။ အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ ရစူလ်တမန်တော်(ဆွလ္လလ္လာဟုအလိုင်းဟိဝစလ္လမ်)သည် စိတ်နှလုံးများကို ကြောက်ရွံ့စေကာ မျက်လုံးများမှ မျက်ရည်များစီးကျစေသည့်ဆုံးမစကားမျိုး ကျွန်တော်တို့အား မိန့်ကြားတော်မူခဲ့သည်။ ထိုအခါကျွန်တော်တို့က အို အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ရစူလ်တမန်တော် ဤဆုံးမစကားသည် ခွဲခွါသွားတော့မည့်သူတစ်ဦး၏ ဆုံးမစကားကဲ့သို့ဖြစ်နေပါသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ- သာဝကကြီးများက ကိုယ်တော်မြတ်(ဆွလ္လလ္လာဟုအလိုင်းဟိဝစလ္လမ်)သည် ဆုံးမစကားကို အလွန်အလေးနက်ထား ပြောကြားနေသည်ကို မြင်တွေ့ကြသဖြင့် ကိုယ်တော်သည် ဤဆုံးမစကားပြောကြားပြီး ၎င်းတို့အား ခွဲခွါသွားတော့မည့်အလား ဖြစ်နေသည်။ ထို့ကြောင့် ကိုယ်တော်မရှိသည့်နောက် ၎င်းတို့စွဲမြဲစွာ လိုက်နာကျင့်သုံးနိုင်ရန်အတွက် မှာတမ်းစကားပြောကြားရန် တောင်းဆိုခဲ့ကြသည်။ ဤသည် သာဝကကြီးများ၏ ကောင်းမှုပြုရန် စိတ်အားထက်သန်မှုကို ပြသနေခြင်းဖြစ်သည်။ ပုံမှန်အားဖြင့် နောက်ဆုံးခွဲခွာသူ၏ ဆုံးမစကားသည် လေးနက်ပြီး စူးရှမှုရှိသည့်သဘောမျိုးရှိသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ခွဲခွာသွားမည့်သူသည် မိမိ၏အမျိုးသားတို့ထံ ရှိနေတော့မည် မဟုတ်သဖြင့် ၎င်းတို့ကို အကြိမ်ကြိမ်ဆုံးမစကားပြောနိုင်တော့မည် မဟုတ်ချေ။ သို့ဖြစ်၍ သူမရှိတော့သည့်နောက် အမြဲသတိရစေမည့်လေးနက်ပြီးစူရှမှုရှိသည့် ဆုံးမစကားမျိုးပြောကြားလေ့ရှိသည်။ ကိုယ်တော်က မိန့်ကြားတော်မူသည်မှာ- ငါကိုယ်တော်သည် အသင်တို့အား အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်အပေါ်‘သက္ကဝါ’တရားထားရှိရန်နှင့် ကျွန်တစ်ဦးအား သင်တို့အပေါ်၌ ခေါင်းဆောင်အဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်လျှင်လည်း ၎င်း၏အမိန့်ကိုနာခံကြရန် မှာတမ်းတော်မူသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ အဆင့်အနိမ့်ဆုံးသူတစ်ဦးက အသင်တို့အပေါ် ခေါင်းဆောင်ဖြစ်ခဲ့လျှင်လည်း ၎င်း၏အမိန့်ကိုနာခံရာတွင် မထီမဲ့မြင်မပြုကြနှင့်။ သို့မဟုတ် အသင်တို့အပေါ်တွင် ကျွန်တစ်ဦးက အခွင့်အာဏာသိမ်းယူပြီး အုပ်ချုပ်လျှင်လည်း ၎င်းသူ၏အမိန့်ကိုနာခံကြပါ။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အမိန့်မနာခံခြင်းဖြင့် (ဖိသ်နဟ်) ပြသနာများပေါ်ပေါက်လာမည်ကို စိုးရိမ်ရသည်။ အမှန်တကယ်ပင် အသင်တို့အနက်မှတစ်ဦးတစ်ယောက်သည်(ငါကိုယ်တော် ကွယ်လွန်ပြီးနောက်) အသက်ထင်ရှားရှိမည်ဆိုပါက မြောက်မြားစွာသော ကွဲလွဲမှုများကိုမြင်တွေ့ရလိမ့်မည်။ အချို့ဘုရင်များနှင့် အာဏာပိုင်များလက်ထက်တွင် ဤကဲ့သို့ကွဲလွဲမှုများပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ ကိုယ်တော်၏ခေတ်နှင့်ဝေးလာသည်နှင့်အမျှ ကွဲလွဲမှုများပိုများလာမည်ပင်ဖြစ်သည်။ထိုအခါ အသင်တို့သည် ငါတမန်တော်၏စွန္နသ်လမ်းစဉ်ကို စွဲမြဲစွာဆုပ်ကိုင်ထားကြပါ။ထို့ပြင်တရားလမ်းမှန်ချီးမြှင့်ခြင်းခံရသည့် ဖြောင့်မတ်မှန်ကန်သော ခလီဖဟ်ကိုယ်စားလှယ်များ၏ စွန္နသ်လမ်းစဉ်ကို ဆုပ်ကိုင်ထားကြပါ။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ၎င်းတို့သည် ငါကိုယ်တော်၏စွန္နသ်လမ်းစဉ်ကို ဆန့်ကျင်ကြမည့်သူများမဟုတ်ပေ။ စွန္နသ်လမ်းစဉ်အား ခလီဖဟ် ကိုယ်စားလှယ်များဘက်သို့ ဆက်နွှယ်ထားခြင်းမှာ ၎င်းတို့သည် စွန္နသ်တော်အတိုင်း လိုက်နာကျင့်သုံးသူများ စွန္နသ်တော်ကို ပေါ်လွင်ထင်ရှားစေသူများ သို့မဟုတ် စွန္နသ်တော်အတိုင်းရွေးချယ်ကာ ကောက်နုတ်တင်ပြသူများဖြစ်သောကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။ ဤဟဒီးဆ်တော်က ရည်ညွှန်းထားသည့် ခလီဖာကြီးများသည် အဗူဗက္ကရ် ဆွိဒ္ဒီးက်၊ အုမရ်ဗင်န် ခသ်သွာဗ်၊ အွတ်စ်မာန်ဗင်န် အဖ္ဖာန်၊ အလီဗင်န် အဗီသွာလိဗ် (ရဿွိယလ္လာဟုအန်ဟုမ်)စသည့်သာဝကကြီးများပင်ဖြစ်ကြသည်။ အသင်တို့သည် ထိုစွန္နသ်လမ်းစဉ်ကိုအံသွားဖြင့်ကိုက်၍ လိုက်ကြလေကုန်။ ဤနေရာတွင် ကိုက်ခြင်းဟူသည် စွန္နသ်တော်အား စွဲစွဲမြဲမြဲဆုပ်ကိုင်ထားကာ လိုက်နာကျင့်သုံးခြင်းကို ဥပစာသဘောမျိုးဖြင့် မိန့်ကြားထားခြင်းဖြစ်သည်။မည်သူမဆို တစ်စုံတစ်ခုကိုပြင်းပြင်းထန်ထန်ရယူလိုပါက ထိုအရာကို မိမိ၏သွားများဖြင့်ကိုက်ကာ ယူတတ်ကြသည်။ သို့မဟုတ် ယင်း၏အလိုသဘောမှာ လူတစ်ဦးသည်နာကျင်မှုခံစားရသည့်အခါ ထိုဝေဒနာကိုမထုတ်ဖော်ဘဲ အံတင်းတင်းကြိတ်ထားသကဲ့သို့ ဘေးဒုက္ခများ၊ခက်ခဲမှုများနှင့် ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့ရသည့်အခါ ‘ဆွဗရ်’ သည်းခံမှုတရားထားရှိကာ ကိုယ်တော်မြတ်၏ မှာတမ်းချက်အပေါ် စွဲမြဲစွာလိုက်နာကျင့်သုံးကာ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်သွားရန်ဆိုလိုခြင်းလည်း ဖြစ်နိုင်သည်။ထို့ပြင် အသင်တို့သည် တရားသစ်တီထွင်ထားသည့်အရာများမှ ရှောင်ကြဉ်ကြပါ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် (ဗိဒ်အသ်) တရားသစ်တီထွင်မှုတိုင်းသည် လမ်းမှားမှုပင်ဖြစ်သည်။ ‘ဗိဒ်အသ်’ဟူသည် ရှရီအသ်တရားတော်၌ အခြေအမြစ်မရှိသော သာသနာရေးဆိုင်ရာ အသစ်တီထွင်မှုကိုခေါ်ဆိုသည်။