Hadis: Dört özellik vardır ki, kimde bunlar bulunursa o kimse tam bir münafık olur. Kimde de bu özelliklerden biri bulunursa, onu terk edinceye kadar onda münafıklıktan bir özellik bulunmuş olur: Konuştuğunda yalan söyler, anlaşma yaptığında hıyanet eder, söz verdiğinde sözünde durmaz, tartıştığında haddi aşar (haksızlık eder)

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو رضي الله عنهما قال: قال رَسولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«أَرْبَعٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ كَانَ مُنَافِقًا خَالِصًا، وَمَنْ كَانَتْ فِيهِ خَلَّةٌ مِنْهُنَّ كَانَتْ فِيهِ خَلَّةٌ مِنْ نِفَاقٍ حَتَّى يَدَعَهَا: إِذَا حَدَّثَ كَذَبَ، وَإِذَا عَاهَدَ غَدَرَ، وَإِذَا وَعَدَ أَخْلَفَ، وَإِذَا خَاصَمَ فَجَرَ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح مسلم: 58]

Abdullah b. Amr -radıyallahu anhumâ-'dan rivayet edildiğine göre, o şöyle demiştir: Rasûlullah –sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur:
«Dört özellik vardır ki, kimde bunlar bulunursa o kimse tam bir münafık olur. Kimde de bu özelliklerden biri bulunursa, onu terk edinceye kadar onda münafıklıktan bir özellik bulunmuş olur: Konuştuğunda yalan söyler, anlaşma yaptığında hıyanet eder, söz verdiğinde sözünde durmaz, tartıştığında haddi aşar (haksızlık eder).»
[Sahih Hadis] - [Muttefekun Aleyh] - [صحيح مسلم - 58]

Şerh

Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- bir Müslümanda bulunması halinde, münafıklara çok benzemesine sebep olacak dört özellikten sakındırmıştır. Bu, söz konusu özellikler kişide baskın bir şekilde yerleşmişse geçerlidir. Yoksa nadiren görülen kimse bu kapsama girmez. Bunlar şunlardır:
Birincisi: Konuştuğunda, kasten yalan söylemesi ve sözünde doğru olmamasıdır.
İkincisi: Bir antlaşma yaptığında ona vefa göstermemesi ve muhatabına hıyanet etmesidir.
Üçüncüsü: Söz verdiğinde sözünde durmaması ve verdiği sözü bozmasıdır.
Dördüncüsü: Bir kimseyle tartışıp kavga ettiğinde, kavgası şiddetli olur, haktan sapar, onu çürütmek ve geçersiz kılmak için hileye başvurur, haksızlık eder ve yalan söyler.
Nifak, içten farklı olanı dışa vurmaktır. Bu anlam, bu özelliklere sahip kişide mevcuttur. Onun nifakı, kendisiyle konuşanlara, verilen sözlere, emanet edilenlere, tartıştıklarına ve yapılan ahitlere karşı olur; İslam’da açıkça nifak içinde olan ve küfrü gizleyip, İslam'ını gösteren bir münafık değildir. Kimde bu özelliklerden biri bulunursa, o kişide o özelliği terk edene kadar nifaktan bir alamet vardır.

Hadisten Çıkarılan Hükümler

1. Münafığın bazı alametlerini açıklamak, insanları korkutmak ve bu özelliklere düşmekten sakındırmak içindir.
2. Hadiste kastedilen, bu özelliklerin münafıklık özelliği olduğu ve bu özelliklere sahip olan kişinin bu özellikler bakımından münafıklara benzediği ve onların ahlakını taşıdığıdır; yani İslam’ı gösterip küfrü gizleyen bir münafık değildir. Hadis, söz konusu özelliklerin hakimiyetinde kalan, onları önemsemeyen ve hafife alan kimseler için geçerli olduğu da söylenmiştir. Zaten böyle olan kimse genellikle bozuk inanç sahibidir.
3. Gazalî şöyle demiştir: Dinin aslı üç şeyle sınırlıdır: Söz, amel ve niyet. Hadis; sözün yalanla, amelin hıyanetle, niyetin ise sözünde durmamakla dini açıdan bozulmaya yol açtığına dikkat çekmiştir. Çünkü verilen sözün yerine getirilmemesi, ancak kişinin söz verdiği anda kararlı olması durumunda nifak oluşturur; eğer kişi kararlıyken bir engel veya başka bir görüş ortaya çıkarsa, bundan nifak meydana gelmez.
4. İki tür nifak vardır: İtikadî nifak: Kişiyi imandan çıkaran nifaktır. Bu, İslâm’ı izhar edip, küfrü gizlemektir. Amelî nifak: Münafıkların ahlâklarında onlara benzemektir. Bu, kişiyi imandan çıkarmaz; ancak büyük günahlardan biridir.
5. İbn Hacer şöyle demiştir: Âlimler, ittifak etmişlerdir ki, kalbiyle ve diliyle tasdik eden bir kimse bu özellikleri (münafıkların sıfatlarını) işlese bile, hakkında küfür hükmü verilmez ve o, cehennemde ebedî kalacak münafık da değildir.
6. Nevevî şöyle demiştir: Bir grup âlim şöyle demiştir: Burada kastedilenler, Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- zamanında yaşayan münafıklardır. Onlar iman ettiklerini söylediler, fakat (dini) yalanladılar; dinleri konusunda kendilerine güvenildi, ama ihanet ettiler; din konusunda yardım edeceklerine ve destek vereceklerine dair söz verdiler ve sözlerinde durmadılar, husumetli oldukları kimselere ise haddi aşıp haksızlık ettiler.