حديث: مَا بَالُ أَقْوَامٍ قَالُوا كَذَا؟ لَكِنِّي أُصَلِّي وَأَنَامُ، وَأَصُومُ وَأُفْطِرُ، وَأَتَزَوَّجُ النِّسَاءَ، فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِي فَلَيْسَ مِنِّي». «چرا برخی از مردم چنين سخنانی می گويند؟! من هم نماز می خوانم و هم می خوابم؛ برخی از روزها، روزه می گيرم و برخی روزها را روزه نمی گیرم، و با زنان ازدواج می کنم؛ پس هرکس از سنت من روی بگرداند، از من نيست

عَنْ أَنَسٍ رضي الله عنه:
أَنَّ نَفَرًا مِنْ أَصْحَابِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ سَأَلُوا أَزْوَاجَ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ عَمَلِهِ فِي السِّرِّ؟ فَقَالَ بَعْضُهُمْ: لَا أَتَزَوَّجُ النِّسَاءَ، وَقَالَ بَعْضُهُمْ: لَا آكُلُ اللَّحْمَ، وَقَالَ بَعْضُهُمْ: لَا أَنَامُ عَلَى فِرَاشٍ، فَحَمِدَ اللهَ وَأَثْنَى عَلَيْهِ، فَقَالَ: «مَا بَالُ أَقْوَامٍ قَالُوا كَذَا وَكَذَا؟ لَكِنِّي أُصَلِّي وَأَنَامُ، وَأَصُومُ وَأُفْطِرُ، وَأَتَزَوَّجُ النِّسَاءَ، فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِي فَلَيْسَ مِنِّي».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح مسلم: 1401]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از انس رضی الله عنه روایت است که:
عده ای از صحابه در مورد عمل رسول الله صلى الله عليه وسلم در نهان، از همسران ایشان سوال کردند؛ سپس برخی از آنها گفتند: با زنان ازدواج نمی کنیم، و برخی گفتند: دیگر گوشت نمی خوریم؛ و عده ای گفتند: دیگر بر رختخواب نمی خوابیم، چون خبر آنها به رسول الله صلی الله علیه وسلم رسید، پس از حمد و ستایش الله متعال فرمود: «مَا بَالُ أَقْوَامٍ قَالُوا كَذَا؟ لَكِنِّي أُصَلِّي وَأَنَامُ، وَأَصُومُ وَأُفْطِرُ، وَأَتَزَوَّجُ النِّسَاءَ، فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِي فَلَيْسَ مِنِّي». «چرا برخی از مردم چنين سخنانی می گويند؟! من هم نماز می خوانم و هم می خوابم؛ برخی از روزها، روزه می گيرم و برخی روزها را روزه نمی گیرم، و با زنان ازدواج می کنم؛ پس هرکس از سنت من روی بگرداند، از من نيست».
[صحیح] - [متفق علیه] - [صحیح مسلم - 1401]

توضیح

عده ای از صحابه به امهات المومنین مراجعه کردند و از عبادت رسول الله صلی الله علیه وسلم در نهان جویا شدند؛ اعمالی که فقط همسران ایشان از آنها اطلاع دارند، زمانی که این موضوع را جویا شده و پاسخ دریافت کردند، بنابراین گفتند: ما کجا و رسول الله صلی الله علیه وسلم کجا؟ الله گناهان گذشته و آینده ی او را آمرزیده است؟ بر خلاف کسی که نمی داند که برایش مغفرت می شود، و نیازمند مبالغه در عبادت هستند به امید این که مغفرت را دریافت نماید. بنابراین برخی از آنان گفتند: با زنان ازدواج نمی کنیم. و برخی آنان گفتند: هرگز گوشت نمی خوریم. و برخی دیگر گفتند: بر رختخواب نمی خوابیم. چنین بود که سخنان و تصمیمات شان به سمع رسول الله صلی الله علیه وسلم رسید به خشم آمده و به خطبه می ایستد و می فرماید: چرا برخی از مردم چنين سخنانی می گويند؟! به الله سوگند من پرهیزگارترین و با تقواترین شما هستم، اما من می خوابم تا برای قیام اللیل قوت دریافت کنم، و افطار می کنم تا قوت روزه گرفتن را دریافت کنم، و با زنانی ازدواج می کنم، و هرکس از سنت من روی گرداند و کمال را در چیزی دیگری ببیند، و مسیر دیگری را در پیش گیرد، از پیروان من نیست.

از فوائد حدیث

1. محبت صحابه رضی الله عنهم برای خیر، و تمایل آنان به خیر و نیز در اقتدا از پیامبرشان صلی الله علیه وسلم.
2. آسانی و سهولت این شریعت، بنابر روآوری به عمل و راهنمایی پیامبرش صلی الله علیه وسلم.
3. خیر و برکت در پیروی از پیامبر صلی الله علیه وسلم و پیگیری از احوال شریف اوست.
4. نهی از تشدید در عبادات بیش از حد توان، و این حال مبتدعان است.
5. ابن حجر می گوید: سخت گیری در عبادت موجب کسالت و قطع اساس آن می شود، و پابندی به محض عمل به واجبات مثلاً، و ترک عبادات نفلی موجب ترجیح بیکاری، و عدم تحرک بر عبادت می شود، و بهترین امور اعتدال و میانی است.
6. در این حدیث تعقیب نمودن احوال بزرگان به منظور پیگیری اعمال آنان است، و در صورت عدم امکان شناخت آن از سوی مردان ممکن نباشد، استکشاف آن از طریق زنان جایز است.
7. این حدیث شامل موعظه، طرح مسائل علم، تبیین احکام برای اشخاص مکلف، و رفع شبهه از مجتهدان است.
8. امر به رفق در عبادت، با حفظ آن و نمازهای واجب و نفلی؛ تا باشد که مسلمان حقوق دیگران را در نظر بگیرد.
9. حدیث شامل دلیل بر فضیلت نکاح و تشویق بر آن است.