حديث: نِعْمتانِ مغبونٌ فيهما كثيرٌ مِنَ النَّاسِ: الصِّحَةُ والفراغُ». «بسياری از مردم درباره ی دو نعمت زيان می بينند (و آنگونه که بايد از آنها استفاده نمی کنند): تندرستی و فراغت

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«نِعْمَتَانِ مَغْبُونٌ فِيهِمَا كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ: الصِّحَّةُ وَالفَرَاغُ».
[صحيح] - [رواه البخاري] - [صحيح البخاري: 6412]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از ابن عباس رضی الله عنهما روایت است که گفت: رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمودند:
«نِعْمتانِ مغبونٌ فيهما كثيرٌ مِنَ النَّاسِ: الصِّحَةُ والفراغُ». «بسياری از مردم درباره ی دو نعمت زيان می بينند (و آنگونه که بايد از آنها استفاده نمی کنند): تندرستی و فراغت».
[صحیح] - [بخاری روایت کرده] - [صحیح بخاری - 6412]

توضیح

پیامبر صلی الله علیه وسلم خبر می دهد که دو نعمت از نعمت های الهی است که انسان قدر آنها را نمی داند و به شدت در مورد آنها زیان می بیند و آنها را در غیر محل آن خرج می کنند؛ پس اگر برای انسان نعمت سلامتی بدن با اوقات فراغت جمع شود، و تنبلی بر او غلبه کند، به شدت زیان می بیند؛ و این حال اکثر مردم است، و اگر از اوقات فراغت و سلامتی بدن خود در طاعت الله متعال خرج نماید، در این صورت برنده است؛ چون دنیا مزرعۀ آخرت است، و در آن تجارتی است که سودش در آخرت ظاهر می شود، و اوقات فراغت، مشغولیت را به دنبال دارد، و سلامتی بدن، بیماری را به دنبال دارد، و اگر تنها کهنسالی را به دنبال می داشت کافی بود.

از فوائد حدیث

1. تشبیه نمودن فرد مکلّف به تاجر، و سلامتی بدن و اوقات فراغت را به مال (سرمایه)؛ پس هر کس از سرمایه خود به خوبی استفاده کند سود و منفعت می برد، و هر که آن را هدر دهد ضرر کرده و پشیمان می شود.
2. ابن الخازن می گوید: نعمت، چیزیست که انسان به آن در خوشگذرانی به سر برده و از آن لذت می برد، و ساده لوحی و بی مخی (غَبن) آن است که چیزی را چند برابر قیمت بخرد، و یا به کمتر از قیمت آن بفروشد؛ پس هر کس بدن سالمی داشته باشد و از کار طاقت فرسا فارغ باشد و برای آخرت خود تلاش نکند مانند همان ساده لوح و بی مخ در بیع است.
3. حرص ورزی بر استفاده از سلامتی بدن و اوقات فراغت در نزیک شدن به الله متعال، و اعمال نیک، قبل از این که آنها از دست بدهد.
4. شکر نعمت های الله متعال با استفادۀ آنها در طاعت الله متعال است.
5. قاضى و ابوبكر بن العربى می گویند: در اولين نعمت الله متعال بر بنده اختلاف است، گفته می شود که: ايمان است، و گفته می شود که: زندگی است، و گفته شود که: سلامتى است، و نخستین آنها اولى تر است، چون نعمت مطلق است، اما زندگی و سلامتی بدن نعمت دنیوی هستند، و هرگز نعمت واقعی شمرده نمی شود مگر اینکه همراه با ایمان باشد، و اینجاست که بسیاری از مردم در آن فریب می خورند، یعنی سود از دست می رود و یا کاسته می شود،
6. پس هر کس از نفس اماره بالسوء خود اطاعت کند تا او را به آسایش بکشاند و از حفظ حدود و پایداری در طاعت کوتاهی کند، در واقع این شخص فریب خورده، همینطور کسی که اوقات فارغ دارد، چون انسان مشغول ممکن معذور پنداشته شود بر خلاف کسی که اوقات فارغ دارد؛ چون عذر از او برداشته شده و حجت بر او اعمال می گردد.