فەرموودە: گونجاو نییە ئەم مزگەوتانە بەکاربهێنرێت بۆ میز یان پیسی كردن، بەڵکو (دروستکراون) بۆئەوەى یادی خواى گەورەی تێدا بکرێت، وقورئانی تێدا بخوێندرێت

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضيَ اللهُ عنه قَالَ:
بَيْنَمَا نَحْنُ فِي الْمَسْجِدِ مَعَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذْ جَاءَ أَعْرَابِيٌّ، فَقَامَ يَبُولُ فِي الْمَسْجِدِ، فَقَالَ أَصْحَابُ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: مَهْ مَهْ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «لَا تُزْرِمُوهُ، دَعُوهُ» فَتَرَكُوهُ حَتَّى بَالَ، ثُمَّ إِنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ دَعَاهُ فَقَالَ لَهُ: «إِنَّ هَذِهِ الْمَسَاجِدَ لَا تَصْلُحُ لِشَيْءٍ مِنْ هَذَا الْبَوْلِ، وَلَا الْقَذَرِ إِنَّمَا هِيَ لِذِكْرِ اللهِ عَزَّ وَجَلَّ، وَالصَّلَاةِ وَقِرَاءَةِ الْقُرْآنِ» أَوْ كَمَا قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: فَأَمَرَ رَجُلًا مِنَ الْقَوْمِ فَجَاءَ بِدَلْوٍ مِنْ مَاءٍ فَشَنَّهُ عَلَيْهِ.
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح مسلم: 285]

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

لە ئەنەسەوە -ڕەزای خوای لێبێت- دەڵێت:
كاتێك لەنێو مزگەوتدا بووین لەگەڵ پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم-؛ پیاوێكی ئەعرابی هات، وەستا ولە نێو مزگەوتەكەدا میزی كرد، هاوەڵانی پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- ووتیان: بوەستە بوەستە، پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- فەرمووی: «مەیوەستێنن، وازی لێبێنن»، ئەوانیش وازیان لێهێنا هەتاوەكو میزی كرد، پاشان پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- بانگی كرد وپێی فەرموو: «گونجاو نییە ئەم مزگەوتانە بەکاربهێنرێت بۆ میز یان پیسی كردن، بەڵکو (دروستکراون) بۆئەوەى یادی خواى گەورەی تێدا بکرێت، وقورئانی تێدا بخوێندرێت»، یان بەو شێوەی پێغەمبەری خودا فەرمووی -صلى اللە علیە وسلم-، دەڵێت: فەرمانی بە پیاوێك كرد لە خەڵكی؛ ئەویش سەتڵێك ئاوی هێنا وكردی بە سەر شوێنی میزەكەدا.
[صەحیحە] - [بوخاری و موسلیم هاوڕان لەسەری] - [صحيح مسلم - 285]

شیکردنەوە

پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- لە مزگەوتدا بوو لەگەڵ هاوەڵانی، پیاوێكی ئەعرابی هات لە دەشتەوە، وەستا ولە شوێنێكی نێو مزگەوتەكەدا میزی كرد. هاوەڵان هاواریان بەسەریدا كرد، ووتیان: واز بهێنە وبوەستە. پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فەرمووی: وازی لێبێنن، ومیزەكەی پێ مەبڕن، ئەوانیش وازیان لێهێنا هەتاوەكو میزەكەی تەواو كرد.
پاشان پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- بانگی كرد وپێی فەرموو: گونجاو نییە ئەم مزگەوتانە بەکاربهێنرێت بۆ میز یان هەر پیسیەكی تر، بەڵکو دروستکراون بۆئەوەى یادی خواى گەورەی تێدا بکرێت -عز وجل-، ونوێژی تێدا بكرێت، وقورئانی تێدا بخوێندرێت وهتد. پاشان پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فەرمانی كرد بە پیاوێك لە هاوەڵان وئەویش سەتڵێكی پڕ لە ئاوی هێنا، وبە ئاسانی كردی بەسەر شوێنی میزەكەدا.

لە سوودەکانی فەرموودەکە

1. واجبێتی بەمەزندانانی مزگەوتەكان، وپاراستنیان وپاككردنەوەیان لەو شتانەی شیاو نین تێیاندا بێت.
2. نەوەوی دەڵێت: فەرموودەكە ئاماژەیە بۆ پاراستنی مزگەوتەكان وپاككردنەوەیان لە شتی پیس وچڵك وبەڵغەم، ونەهی كردن لە: بەرزكردنەوەی دەنگ ومشتومڕ وناكۆكی تێیاندا، هەروەها نەهی كراوە لە كڕین وفرۆشتن وهەموو گرێبەستەكانی تر تێیاندا، وهەموو ئەو شتانەیشی هاوشێوەن لە مانایاندا.
3. نەرمونیان بوون بەرامبەر كەسی نەزان وفێركردنی ئەوەی پێویستە بیزانێت بە بێ توندی وبێ ئازاردان ئەگەر سەرپێچی نەكات بەهۆی بەكەمدانان یان كەلەڕەقی.
4. پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- مامۆستایەكی میهرەبان، وڕەوشت بەرزێكی نەرمونیان، وپەروەردەكارێكی لەسەرخۆ بوو.
5. هاندان بۆ ئاوەدانکردنەوەى ماڵەکانى خواى گەورە -سبحانه وتعالى- بە نوێژکردن وقورئان خوێندن ویادی خواى گەورە.