Hadith: yali aw b'a dɔn aw tìgi ye min fɔ wa? >> u ko: Ala n'a ka ciden de b'a dɔn, kira ko, Ala y'a fɔ: << ne ka jɔn dɔ limaniya la n na, dɔ fana kafiriyala n ma

عَنْ زَيْدِ بْنِ خَالِدٍ الجُهَنِيِّ رضي الله عنه أَنَّهُ قَالَ:
صَلَّى لَنَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلَاةَ الصُّبْحِ بِالْحُدَيْبِيَةِ عَلَى إِثْرِ سَمَاءٍ كَانَتْ مِنَ اللَّيْلَةِ، فَلَمَّا انْصَرَفَ أَقْبَلَ عَلَى النَّاسِ، فَقَالَ: «هَلْ تَدْرُونَ مَاذَا قَالَ رَبُّكُمْ؟» قَالُوا: اللهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، قَالَ: «أَصْبَحَ مِنْ عِبَادِي مُؤْمِنٌ بِي وَكَافِرٌ، فَأَمَّا مَنْ قَالَ: مُطِرْنَا بِفَضْلِ اللهِ وَرَحْمَتِهِ، فَذَلِكَ مُؤْمِنٌ بِي وَكَافِرٌ بِالْكَوْكَبِ، وَأَمَّا مَنْ قَالَ: بِنَوْءِ كَذَا وَكَذَا، فَذَلِكَ كَافِرٌ بِي وَمُؤْمِنٌ بِالْكَوْكَبِ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 846]

A minɛna kalidi den jeyidi la juhaniyi ka don Ala diɲɛna a ma a ko:
Kira ye fajiri seli n'an ye hudeyibiya dùgù la san dɔ jìgìnɛ kɔfɛ min nana su fɛ, tuma min a tilala a y'a ɲɛsin mɔgɔw ma, a ko: <> u ko: Ala n'a ka ciden de b'a dɔn, kira ko, Ala y'a fɔ: << ne ka jɔn dɔ limaniya la n na, dɔ fana kafiriyala n ma, min ko: san nana ni Ala ka fusamanciya n'a ka hɛrɛ ye, o limaniyalen do ne la a kafiriyalen do dolo la, n ka ni min ko: san nana ni dolo masina ni masina sababu ye, o kafiriyara ne la ka limaniya dolo la >>.
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري - 846]

Explanation

Kira ye fajiri seli hudayibiya dùgù la - dùgù dɔ don a ka surun makan na- san dɔ jìgìnɛ kɔfɛ a don su, Tuma min a ye salamu bila ka tila a ka seli la a y'a ɲɛsin mɔgɔw ma, a y'u ɲininka: yali aw b'a dɔn wa aw tìgi sebaaya bɛɛ tìgi ye min fɔ wa? U y'a jaabi: Ala n'a ka ciden de b'a dɔn, A ko: Ala y'a bange k'a fɔ mɔgɔw bɛ tilan ka taa sigiyɔrɔma fila ni san nana: tilayɔrɔ dɔ limaniyalen Ala la, wa tilayɔrɔ dɔ kafiriyalen Ala ma; Minnu b'a fɔ: san nana ni Ala ka fusamanciya n'a ka hinɛ ye, ka tila ka san jìgìni dànbeya ka taa Ala ma; olu limaniyalen danbaa Ala la min sàgoya bɛ duniya la, u kafiriyalen do dolo ma. N ka ni min ko: san nana ni dolo karisa ni karisa sababu ye; o kafiriyara Ala ma, ka limaniya dolo la, o ye kafiriya dɔgɔmanni de ye ka d'a kan a ye san nali sababu kɛ dolo ye; Ala m'a kɛ sababu sariyalen ye wali latigɛ. N ka ni min ye san n'a ɲɔgɔnnaw duniyakow dànbeya ka taa dolo ka làmagaw ma, a bɔli n'a binni, k'a miiri k'o de bɛ san na lakika ɲɛma, o ye kafiri de ye kafiriya min ye belebele ye.

Benefits from the Hadith

1. A fɔli fusamanciya sanji jìgìni kɔfɛ: san nana ni Ala ka fusamanciya n'a ka hinɛ ye.
2. Ni mɔgɔ min ye san jìgìni nɛɛma n'a ɲɔgɔnnaw fusamanciya dànbeya ka taa dolo n'a ɲɔgɔnnaw ma danni ni sɔrɔli la o kafiriyala kafiriya belebele la, n'a y'a dànbeya k'a fɔ sababu don a kafiriyala kafiriya fitini na, ka d'a kan sariya ni sɔmin si ka sababu tɛ.
3. K'a fɔ nɛɛma bɛ sɛ ka kɛ kafiriya sababu ye n'i y'a fisiriwaleya , a bɛ kɛ limaniya sababu ye n'i ye Ala barikada .
4. Bàlili ka bɔ kumakan ma:" san nana ni nin dolo n sababu ye " hali n'a ye waati laɲini; a ka na bin filaninkafɔya dingɛ kɔnɔ.
5. Dusukun gulonni Ala la o wajibiyali nɛɛma ɲininina a ni tɔɔrɔ gɛnni na.