Ab Adiis: Yàlla nee na: jépp jëfi doomu Aadama moom la ñeel, ba mu des woor, moom man maa ko moom te maa koy fay

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«قَالَ اللَّهُ: كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ لَهُ، إِلَّا الصِّيَامَ، فَإِنَّهُ لِي وَأَنَا أَجْزِي بِهِ، وَالصِّيَامُ جُنَّةٌ، وَإِذَا كَانَ يَوْمُ صَوْمِ أَحَدِكُمْ فَلاَ يَرْفُثْ وَلاَ يَصْخَبْ، فَإِنْ سَابَّهُ أَحَدٌ أَوْ قَاتَلَهُ، فَلْيَقُلْ إِنِّي امْرُؤٌ صَائِمٌ، وَالَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ، لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْيَبُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ رِيحِ المِسْكِ، لِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ يَفْرَحُهُمَا: إِذَا أَفْطَرَ فَرِحَ، وَإِذَا لَقِيَ رَبَّهُ فَرِحَ بِصَوْمِهِ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 1904]

Jële nañu ci Abuu Hurayrata yal na ko Yàlla dollee gërëm mu wax ne: Yonnente Yàlla bi yal na ko Yàlla dolli xéewal ak mucc nee na:
«Yàlla nee na: jépp jëfi doomu Aadama moom la ñeel, ba mu des woor, moom man maa ko moom te maa koy fay, te woor ab pakk la, bu nit ki nekkee ci bisu wooram bu mu jëf jëfi caaxaan bu mu coow, bu ko kenn saagaa mbaa mu xeex ak moom, na ko wax ne man damaa woor, giñ naa ci ki bakkanu Muhammat nekk ci loxoom, xetu gémmiñu aji-woor ji moo gën a teey fa Yàlla ci xetu Misk, aji-woor ji am na ñaari mbégte yu muy bég: bu dogee day bég, bu dajee ak Boroomam day bég ci wooram gi».
[Wér na] - [Al-buxaariy ak Muslim dëppoo nañu ci génnee ko ci seen ñaari téere yi gën a wér] - [Téere Al-buxaariy bi gën a wér - 1904]

Leeral

Yonnente bi yal na ko Yàlla dolli xéewal ak mucc day xibaare ne Yàlla mu kawe mi day wax ci haadiisu Al-Xudsii:
Jépp jëfi doomu Aadama dees koy ful benn bu rafet ci fukk yu mel ni moom ba ci juróom-ñaari téeméeri full, ba mu des woor; moom man la ñeel ndax ngistal du ci tàbbi, te maa koy fay ndax maa wéet ci xam ni ab yoolam ak fulug yiwam ya.
Topp mu wax ne: (woor ab pakk la) ak kiiraay ak muuraay ak kaarànge guy aare ci sawara; ndaxte mooy bàyyi bànneex yi ak tàbbi ci bàkkaar yi, te sawara dees koo wërale ak ay bànneex.
(bu kenn ci yéen nekkee ci bisu wooram bu mu def yëfi caaxaan) ci sëy ak yi koy jiitu, du caagine ci wax ju ñaaw mukk.
(bu mu coow) ci xulóo ak yuuxu.
(bu ko kenn saagaa mbaa mu xeex ak moom) ci weeru koor na wax: man de damaa woor; amaana mu bàyyi ko, bu nuuree ci ne fàww mu rayante ak moom ca dëgg-dëgg Na ko jeñ ca la gën a woyof niki aji-notaakoon bi.
Topp Yonnente bi yal na ko Yàlla dolli xéewal ak mucc daal di waat giñ ci ki bakkanam nekk ci loxoom ne soppeekug xetu gémmiñu aji-woor ngir woor gi moo gën a teey fa Yàlla ëllëg bis-pénc ci xetu Misk ci yéen, te moo ëpp yool Misk gi ñu sopp ci mbooloo ak ci bérabi tudd Yàlla yi.
Aji-woor ji amna ñaari mbégte yu muy bég: bu dogee kooram gi dana bég ci dog gi ci deñug xiif gi ak mar wi ndax li ñu ko daganalal mu dog, mu bég it ci matug kooram ak tëjug jaamu gi, ak woyafalug Boroomam, ak ndimbalam ci ëllëgu kooram.
(bu dajee ak Boroomam day bég ci wooram gi) ci fay gi ak yool bi.

Bokk na ci njariñi Adiis bi

1. Ngëneelu woor ak ne koor day sàmm boroomam ci àdduna ci bànneex yi, ak ca allaaxiraa ci sawara.
2. Bokk na ci teggiini woor bàyyi wax ju ñaaw ak i caaxaan, ak muñ lori nit ñi, ak muñ seeni yu ñaaw aka rafetal këme ci ñoom.
3. Aji-woor ji walla aji-jaamu ji bu bégee ci sababus matug jaamoom ak ug jeexam loolu du wàññi ci yoolam ca allaaxiraa.
4. Bég gu mat ga mooy daje ak Yàlla mu kawe mi, ba muy mataleel woorkat yi seenug fay ci lu dul càmbar.
5. Yëgal nit ñi ci ne ag jaamu bu dee aajo moo taax bu boobaa du dugg ci ngistal ndax li mu wax ne: (man damaa woor).
6. Aji-woor ji wooram mat sëkk mooy ki ay céram woor ci def ay bàkkaar, làmmiñam woor ci fen ak ñaawteef, ak wax ju bon, biiram woor ci lekk ak naan.
7. Tere gi ñu tere coow ak xulóo day Feddaliku ci jamonoy koor, bu dul loolu sax ki woorul itam dañu ko a tere loolu.
8. Hadiis bii dafa bokk ci li Yónente bi -yal na ko Yàlla dolli xéewal ak mucc- nettali jële ko ci Boroomam, ñu di ko woowe Hadiis Al-xuddsi walla Hadiisu Al-Ilaahiy, te mooy Hadiis bi nga xam ne ay baatam ak i maanaam ci Yàlla la juge, waaye amul jagle yi nekk ci Alxuraan te mu koy ràññee ak lu dul moom, niki di jaamu Yàlla ci jàng gi ak di laab ngir jàng ko, ak di ci dëkke mbaa di ci lottalaate ak yenneen.