حديث: لا يَرْمِي رَجُلٌ رَجُلاً بِالفِسْقِ أَوِ الكُفْرِ، إِلاَّ ارْتَدَّتْ عَلَيْهِ، إنْ لَمْ يَكُنْ صَاحِبُهُ كذَلِكَ». «هیچکس دیگری را متهم به فسق یا کفر نمی کند مگر اینکه فسق و کفر به خود او بازمی گردد، در صورتی که دوستش چنین نباشد

عَنْ أَبِي ذَرٍّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّهُ سَمِعَ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ:
«لاَ يَرْمِي رَجُلٌ رَجُلًا بِالفُسُوقِ، وَلاَ يَرْمِيهِ بِالكُفْرِ، إِلَّا ارْتَدَّتْ عَلَيْهِ، إِنْ لَمْ يَكُنْ صَاحِبُهُ كَذَلِكَ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 6045]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از ابوذر رضی الله عنه روايت است که از رسول الله صلى الله عليه وسلم شنيده که فرمودند:
«لا يَرْمِي رَجُلٌ رَجُلاً بِالفِسْقِ أَوِ الكُفْرِ، إِلاَّ ارْتَدَّتْ عَلَيْهِ، إنْ لَمْ يَكُنْ صَاحِبُهُ كذَلِكَ». «هیچکس دیگری را متهم به فسق یا کفر نمی کند مگر اینکه فسق و کفر به خود او بازمی گردد، در صورتی که دوستش چنین نباشد».
[صحیح] - [متفق علیه] - [صحیح بخاری - 6045]

توضیح

رسول الله صلی الله علیه وسلم هشدار داده که کسی به دیگری بگوید: ای فاسق، ای کافر؛ چون در صورتی که او چنین نباشد، این کلمه به گوینده ی آن بازمی گردد، اما اگر آنچه گفته است در او باشد بر وی چیزی بر نمی گردد؛ زیرا در مورد او راست گفته است.

از فوائد حدیث

1. تحریم تهمت زدن به کفر یا فسق مردم بدون توجیه شرعی.
2. وجوب تثبیت در صدور حکم بر مردم.
3. ابن دقیق العید می گوید: این هشدار بزرگی است برای کسی که یکی از مسلمانان را کافر بداند و او اینچنین نباشد، و این یک معضل بزرگی است.
4. ابن حجر عسقلانی می گوید: اما اینکه او به این وسیله فاسق و یا کافر پنداشته نمی شود، به این معنا نیست که او گناهکار نیست وقتی بگوید: تو فاسق هستی، بلکه در این صورت است تفصیل است: اگر قصد نصیحت او و یا نصیحت کسی دیگر را داشته باشد، جایز است، ولی اگر قصد سرزنش و برملا نمودن او را داشته باشد، که محض اذیت برای او برسد جایز نیست؛ زیرا او به ستر، آموزش و نصیحت نیکوی او مامور شده است، پس اگر این کار با نرمی انجام گیرد، انجام آن با خشونت جایز نیست؛ زیرا ممکن است سبب تحریک و اصرار او بر آن عمل باشد، چنان که سرشت بسیاری از مردم در عزت نفس است، به ویژه اگر فرمانده از مقام امر شونده پایین تر باشد.