حديث: قُلْ: اللَّهُمَّ اكْفِنِي بِحَلاَلِكَ عَنْ حَرَامِكَ، وَأغْنِنِي بِفَضْلِكَ عَمَّنْ سِواكَ». بگو: «يا الله، مرا با حلال خود از آنچه حرام کرده ای، کفايت بفرما، و به فضل خويش مرا از غير خود بی نياز بگردان

عَنْ عَلِيٍّ رَضيَ اللهُ عنهُ أَنَّ مُكَاتَبًا جَاءَهُ، فَقَالَ: إِنِّي قَدْ عَجَزْتُ عَنْ مُكَاتَبَتِي فَأَعِنِّي، قَالَ: أَلاَ أُعَلِّمُكَ كَلِمَاتٍ عَلَّمَنِيهِنَّ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، لَوْ كَانَ عَلَيْكَ مِثْلُ جَبَلِ صِيرٍ دَيْنًا أَدَّاهُ اللَّهُ عَنْكَ، قَالَ:
«قُلْ: اللَّهُمَّ اكْفِنِي بِحَلاَلِكَ عَنْ حَرَامِكَ، وَأَغْنِنِي بِفَضْلِكَ عَمَّنْ سِوَاكَ».
[حسن] - [رواه الترمذي] - [سنن الترمذي: 3563]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از علی رضی الله عنه روايت است: برده ای - که با توافق صاحبش در پیِ تأمين پولِ آزادی اش بود - نزدش آمد و گفت: من از تأمين پول آزادی ام ناتوانم؛ کمکم کن، علی رضی الله عنه گفت: آيا کلماتی به تو آموزش دهم که رسول الله صلى الله عليه وسلم آنها را به من آموختاند؟ و اگر به اندازه ی يک کوه قرض داشته باشی - با گفتن اين کلمات - الله متعال موجبات پرداخت قرضت را فراهم می سازد، گفت:
«قُلْ: اللَّهُمَّ اكْفِنِي بِحَلاَلِكَ عَنْ حَرَامِكَ، وَأغْنِنِي بِفَضْلِكَ عَمَّنْ سِواكَ». بگو: «يا الله، مرا با حلال خود از آنچه حرام کرده ای، کفايت بفرما، و به فضل خويش مرا از غير خود بی نياز بگردان».
[حسن] - [ترمذی روایت کرده - احمد روایت کرده] - [سنن ترمذی - 3563]

توضیح

برده ای نزد امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب رضی الله عنه آمد که با آقایش قرار داد بسته که آزادی اش را در برابر مبلغی به صورت قسطی از وی بخرد، ولی پول آزادی خود را ندارد، و گفت: من از پرداخت بدهی ام ناتوانم، پس در پرداخت آن با مال، آموزش و راهنمایی مرا کمک کنید، امیر المؤمنین برایش فرمود: آيا کلماتی به تو آموزش دهم که رسول الله صلى الله عليه وسلم آنها را به من آموخت، و اگر به اندازه ی کوهی که نامش متعلق به قبیله طيئ است، قرض داشته باشی، الله متعال آن را از سوی تو به مستحق آن می پردازد، و تو را از ذلت آن نجات می دهد، فرمود: بگو: (الهی مرا کفایت کن) و مرا دور کن (با حلال خود) با آن بی نیازم کن (از) افتادن در (حرام ات)، (و غنیم ساز) و کفایتم کن (به فضل خودت) و مهربانی خودت (از غیر تو) از خلقت.

از فوائد حدیث

1. مشورت کردن و نظر خواهی از اهل علم و دین.
2. اهل علم و دعوت کنندگان به سوی الله متعال باید دعوت شدگان را راهنمایی کنند و آنان را به آنچه در مشکلاتی که برایشان پیش می آید کمک کند.
3. تشویق برای کمک به مُكاتَب (کسی که از طریق پول خود را آزاد می کند).
4. تشویق به فراگیری این دعا، و از الله متعال با آن سؤال کنید.
5. رزق حلال اگر چه اندک باشد بهتر از مال حرام است هر چند زیاد باشد.
6. بی نیازی به الله از مخلوق.
7. تشویق به جواب دادن سوالگر بشکل نیکو، اگر چیزی برای دادن برایش ندارید.