حديث: مَنْ كَانتْ عِنْدَه مَظْلمَةٌ لأَخِيه، مِنْ عِرْضِهِ أَوْ مِنْ شَيْء، فَلْيتَحَلَّلْه ِمنْه الْيوْمَ قَبْلَ أَنْ لا يكُونَ دِينَارٌ ولا دِرْهَم

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«مَنْ كَانَتْ لَهُ مَظْلَمَةٌ لِأَخِيهِ مِنْ عِرْضِهِ أَوْ شَيْءٍ فَلْيَتَحَلَّلْهُ مِنْهُ اليَوْمَ، قَبْلَ أَلا يَكُونَ دِينَارٌ وَلاَ دِرْهَمٌ، إِنْ كَانَ لَهُ عَمَلٌ صَالِحٌ أُخِذَ مِنْهُ بِقَدْرِ مَظْلَمَتِهِ، وَإِلَمْ تَكُنْ لَهُ حَسَنَاتٌ أُخِذَ مِنْ سَيِّئَاتِ صَاحِبِهِ فَحُمِلَ عَلَيْهِ».
[صحيح] - [رواه البخاري] - [صحيح البخاري: 2449]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از ابوهريره رضی الله عنه روایت است که گفت: رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمودند:
«مَنْ كَانتْ عِنْدَه مَظْلمَةٌ لأَخِيه، مِنْ عِرْضِهِ أَوْ مِنْ شَيْء، فَلْيتَحَلَّلْه ِمنْه الْيوْمَ قَبْلَ أَنْ لا يكُونَ دِينَارٌ ولا دِرْهَم، إنْ كَانَ لَهُ عَملٌ صَالحٌ أُخِذَ مِنْهُ بِقَدْرِ مَظْلَمَتِهِ، وَإِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ حَسَنَاتٌ أُخِذَ مِنْ سيِّئَاتِ صاحِبِهِ فَحُمِلَ عَلَيْهِ». «هرکس ظلمی به برادرش نموده، خواه به آبروی او لطمه زده يا هر حقّ ديگری از او پايمال کرده است، همين امروز و پيش از فرارسيدن روزی که درهم و ديناری وجود ندارد، از او حلاليت بخواهد. اگر اعمال نيکی داشته باشد، (روز قيامت) به اندازه ی ظلمی که نموده، از نيکی هايش کسر می شود (و به حسابِ کسی که به او ظلم کرده، منظور می گردد)، و اگر اعمال نيکی نداشته باشد، از گناهان مظلوم می گیرند و بر دوش ظالم می گذارند».
[صحیح] - [بخاری روایت کرده] - [صحیح بخاری - 2449]

توضیح

پیامبر صلی الله علیه وسلم امر نموده، هرکس به برادر دینی اش ظلم نموده و ظالمانه چیزی از او گرفته یا آبروی وی را خدشه نموده؛ یا مال او را گرفته باشد و یا خونش را ریختانده باشد، باید از مظلوم در دنیا حلالیت بطلبد؛ قبل از فرا رسیدن روز قیامت که برای فدیه دادن، دینار، طلا، درهم، و نقره فایده ای ندارد که برای کسی که بر او ظلم شده پرداخت شود، تا این که برای خود حلالیت حاصل نماید؛ زیرا قصاص در آن روز بر اساس اعمال نیک و بد خواهد بود؛ بگونۀ که مظلوم از نیکی های ظالم به مقدار ظلمی را که به او ظلم شده است می گیرد، ولی اگر ظالم نیکی نداشته باشد، بدی های مظلوم به اندازه ظلمی که نموده به دوش ستمگر گذاشته می شود.

از فوائد حدیث

1. حرص ورزی به دوری از ستم و تجاوز.
2. ترغیب مردم به رهایی و پاکسازی وجدان از هرگونه حقوقی که به آن معلق می باشد.
3. اعمال نیک در اثر ظلم و اذیت مردم تباه شده و ثمرۀ آن از بین می رود.
4. حقوق بندگان را الله متعال نمی بخشد مگر اینکه به صاحبانش برگردانده شوند.
5. دینار و درهم در دنیا وسیله ای است برای جلب منفعت، اما در روز قیامت نیکی ها و بدها می باشد.
6. برخی از علما در مورد ناموس گفته اند: اگر مظلوم نداند، نیازی به خبر دادن او نیست، مثل اینکه در مجلسی به او دشنام داده سپس توبه نموده، پس نیازی به خبر دادن مظلوم نیست، بلکه باید برای او استغفار بطلبد و برایش دعا کند، و در مجالسی که به او دشنام می‌داد از او به نیکوی سخن بگوید، و بدین‌سان از آن رهایی و حلالیت می‌یابد.