Hadith: ਮੈਂ ਵਾਹਿ ਰੱਬਾ, ਜੇ ਅੱਲਾਹ ਚਾਹੇ ਤਾਂ, ਕਿਸੇ ਕਸਮ ਤੇ ਕਦੇ ਕਸਮ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਸਮ ਖਾਣਾ ਬਿਹਤਰ ਹੈ। ਸਿਵਾਏ ਇਸ ਦੇ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਕਸਮ ਦਾ ਕਫ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਸ ਚੀਜ਼ ਵੱਲ ਵਾਪਸ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਜੋ ਵਧੀਆ ਹੈ।
عَنْ أَبِي مُوسَى الأَشْعَرِيِّ رضي الله عنه قَالَ:
أَتَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي رَهْطٍ مِنَ الأَشْعَرِيِّينَ أَسْتَحْمِلُهُ، فَقَالَ: «وَاللَّهِ لاَ أَحْمِلُكُمْ، مَا عِنْدِي مَا أَحْمِلُكُمْ» ثُمَّ لَبِثْنَا مَا شَاءَ اللَّهُ فَأُتِيَ بِإِبِلٍ، فَأَمَرَ لَنَا بِثَلاَثَةِ ذَوْدٍ، فَلَمَّا انْطَلَقْنَا قَالَ بَعْضُنَا لِبَعْضٍ: لاَ يُبَارِكُ اللَّهُ لَنَا، أَتَيْنَا رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ نَسْتَحْمِلُهُ فَحَلَفَ أَنْ لاَ يَحْمِلَنَا فَحَمَلَنَا، فَقَالَ أَبُو مُوسَى: فَأَتَيْنَا النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَذَكَرْنَا ذَلِكَ لَهُ، فَقَالَ: «مَا أَنَا حَمَلْتُكُمْ، بَلِ اللَّهُ حَمَلَكُمْ، إِنِّي وَاللَّهِ -إِنْ شَاءَ اللَّهُ- لا أَحْلِفُ عَلَى يَمِينٍ، فَأَرَى غَيْرَهَا خَيْرًا مِنْهَا، إِلَّا كَفَّرْتُ عَنْ يَمِينِي، وَأَتَيْتُ الَّذِي هُوَ خَيْرٌ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 6718]
المزيــد ...
ਹਜ਼ਰਤ ਅਬੂ ਮੂਸਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅੰਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ:
ਮੈਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਕੋਲ ਇਕ ਗੁੱਟ (ਰਹਤ) ਅਸ਼ਆਰੀਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਕੇ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਮੈਂ ਥੱਕਾ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਵਾਹਿ ਰੱਬਾ! ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਢੋਵਾਂਗਾ, ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਢੋਵਾਂ।" ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਕਿਤਨਾ ਸਮਾਂ ਇਥੇ ਰਹੇ ਜਿੰਨਾ ਅੱਲਾਹ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਨੂੰ ਊਠ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਊਠਾਂ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਰਵਾਨਾ ਹੋਏ, ਤਦ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਕਿਹਾ: "ਅੱਲਾਹ ਸਾਡੇ ਲਈ ਬਰਕਤ ਨਾ ਕਰੇ, ਅਸੀਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਕੋਲ ਥੱਕੇ ਹੋਏ ਗਏ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਢੋਵਾਂਗਾ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਢੋਵਿਆ।" ਫਿਰ ਅਬੂ ਮੁਸਾ ਨੇ ਨਬੀ ﷺ ਕੋਲ ਜਾਕੇ ਇਹ ਗੱਲ ਦੱਸੀ, ਤਾਂ ਉਹ ਫਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ: "ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਢੋਵਿਆ, ਬਲਕਿ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਢੋਵਾਇਆ। ਮੈਂ ਵਾਹਿ ਰੱਬਾ, ਜੇ ਅੱਲਾਹ ਚਾਹੇ ਤਾਂ, ਕਿਸੇ ਕਸਮ ਤੇ ਕਦੇ ਕਸਮ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਸਮ ਖਾਣਾ ਬਿਹਤਰ ਹੈ। ਸਿਵਾਏ ਇਸ ਦੇ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਕਸਮ ਦਾ ਕਫ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਸ ਚੀਜ਼ ਵੱਲ ਵਾਪਸ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਜੋ ਵਧੀਆ ਹੈ।"
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري - 6718]
ਅਬੂ ਮੂਸਾ ਅਲ-ਅਸ਼ਅਰੀ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਕ਼ਬੀਲੇ ਦੇ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਕੋਲ ਆਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਕਸਦ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਊਠ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰ ਦੇਣ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਜਿਹਾਦ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਣ। ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਕਸਮ ਖਾਈ ਕਿ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਵਾਰੀ ਨਹੀਂ ਦੇਣਗੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਵਾਰੀ ਦੇਣ ਲਈ ਕੁਝ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਤਦ ਉਹ ਲੋਕ ਮੁੜ ਗਏ ਅਤੇ ਕੁਝ ਅਰਸਾ ਤੱਕ ਠਹਿਰੇ ਰਹੇ। ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਕੋਲ ਤਿੰਨ ਊਠ ਆ ਗਏ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਹ ਊਠ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲ ਭੇਜ ਦਿੱਤੇ। ਇਸ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਨੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ:**"ਅੱਲਾਹ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਊਠਾਂ ਵਿੱਚ ਬਰਕਤ ਨਾ ਦੇਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਨਬੀ ਨੇ ਤਾਂ ਕਸਮ ਖਾਈ ﷺ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਢੋਵਾਂਗੇ ਨਹੀਂ।"**ਫਿਰ ਉਹ ਨਬੀ ﷺ ਕੋਲ ਆਏ ਅਤੇ ਇਹ ਗੱਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਪੁੱਛੀ। ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: **"ਤੁਹਾਨੂੰ ਢੋਣ ਵਾਲਾ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸੀ ਨੇ ਤੌਫੀਕ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਰਿਜਕ ਮੁਹੱਈਆ ਕੀਤਾ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਸੀਲਾ ਹਾਂ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਕੰਮ ਹੋਇਆ।"** ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: **"ਵਾਹਿ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਕਸਮ, ਜੇ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਚਾਹਿਆ, ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਬਾਰੇ ਕਸਮ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ ਕਿ ਮੈਂ ਇਹ ਕਰਾਂਗਾ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗਾ, ਫਿਰ ਜੇਕਰ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਲੱਗੇ ਕਿ ਕਸਮ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ ਵਧੀਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਕਸਮ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਛੱਡ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਕਸਮ ਦਾ ਕਫ਼ਾਰਾ ਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।"**
Benefits from the Hadith
- ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਦੇ ਕਸਮ ਮੰਗਣ ਦੇ ਆਪਣੇ ਤੋਰ 'ਤੇ ਕਸਮ ਖਾਣੀ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਗੱਲ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਹੀ ਕਿਉਂ ਨਾਂ ਹੋਵੇ।
- ਕਸਮ ਖਾਂਦੇ ਹੋਏ "ਜੇ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਚਾਹਿਆ" ਕਹਿਨਾ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਇਹ ਇਸ ਨੀਅਤ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਕਸਮ ਦੇ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਜੇ ਕੋਈ ਆਪਣੀ ਕਸਮ ਤੋਂ ਮੁੜ ਵੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ 'ਤੇ ਕਫ਼ਾਰਾ ਵਾਜਬ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
- ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਦੀ ਕਸਮ ਖਾਈ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਹ ਦੇਖੇ ਕਿ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚੰਗਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਲਈ ਕਸਮ ਦੀ ਉਲਟ ਚਲਣਾ ਪਸੰਦੀਦਾਹ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਕਸਮ ਦਾ ਕਫ਼ਾਰਾ ਅਦਾ ਕਰੇ।