فەرموودە: شەیتان لە خواردنێک دەخوات ئەگەر ناوی خودا لەسەر ئەو خواردنە نەهێندرێت

عَنْ حُذَيْفَةَ رَضيَ اللهُ عنه قَالَ:
كُنَّا إِذَا حَضَرْنَا مَعَ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ طَعَامًا لَمْ نَضَعْ أَيْدِيَنَا حَتَّى يَبْدَأَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَيَضَعَ يَدَهُ، وَإِنَّا حَضَرْنَا مَعَهُ مَرَّةً طَعَامًا، فَجَاءَتْ جَارِيَةٌ كَأَنَّهَا تُدْفَعُ، فَذَهَبَتْ لِتَضَعَ يَدَهَا فِي الطَّعَامِ، فَأَخَذَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِيَدِهَا، ثُمَّ جَاءَ أَعْرَابِيٌّ كَأَنَّمَا يُدْفَعُ فَأَخَذَ بِيَدِهِ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «إِنَّ الشَّيْطَانَ يَسْتَحِلُّ الطَّعَامَ أَنْ لَا يُذْكَرَ اسْمُ اللهِ عَلَيْهِ، وَإِنَّهُ جَاءَ بِهَذِهِ الْجَارِيَةِ لِيَسْتَحِلَّ بِهَا فَأَخَذْتُ بِيَدِهَا، فَجَاءَ بِهَذَا الْأَعْرَابِيِّ لِيَسْتَحِلَّ بِهِ فَأَخَذْتُ بِيَدِهِ، وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ، إِنَّ يَدَهُ فِي يَدِي مَعَ يَدِهَا».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 2017]

لە حوزەیفەی کوڕی یەمانەوە -ڕەزای خوای لێبێت- دەڵێت:
«ئەگەر ئامادەی سفرە وخوانێک بووینایە لەگەڵ پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- ئەوا دەستمان بۆ خواردنەکە نەدەبرد هەتاوەکو پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- دەستی بە خواردن دەکرد، وجارێکیان بۆ خواردنێک لە لای ئامادە بووین، وکیژۆڵەیەک بەخێراییەوە هات هەروەکو ئەوە وابوو پاڵی پێوە بنرێت، هات بۆ ئەوەى خواردن بخوات؛ پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- دەستی گرت، وپاشان دەشتەکییەک بەخێرایی هات هەروەکو ئەوە وابوو پاڵی پێوە بنرێت؛ پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- دەستی ئەویشی گرت، پاشان پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فەرمووی: «شەیتان لە خواردنێک دەخوات ئەگەر ناوی خودا لەسەر ئەو خواردنە نەهێندرێت، وشەیتان ئەم کیژۆڵەی هێنا بۆئەوەى لەکاتی خواردندا بسم الله نەکات وشەیتان بتوانێت بەهۆی ئەوەوە لەخواردنەکە بخوات؛ وسەروەرمان دەفەرمووێت: منیش دەستی کیژۆڵەکەم گرت ونەمهێش بە بێ بسم الله خواردن بخوات، ودواتر شەیتان ئەم دەشتەکییەی هێنا هەتا بسم الله نەکات وشەیتان بەهۆی ئەوەوە بتوانێت خواردن بخوات؛ وسەروەرمان دەفەرمووێت: منیش دەستی دەشتەکیەکەم گرت ونەم هێشت بەبێ بسم الله لە خواردنەکە بخوات، پاشان سەروەرمان فەرمووی: سوێند بە ئەوەى نەفسی منی بە دەستە، دەستی شەیتان لە نێو دەستی مندایە لەگەڵ دەستی كیژۆڵەكەدا».
[صەحیحە] - [موسلیم گێڕاویەتیەوە] - [صحيح مسلم - 2017]

شیکردنەوە

حوزەیفە -ڕەزای خوای لێبێت- بۆمان دەگێڕێتەوە كە ئەگەر ئامادەی خواردنێک بووینایە لەگەڵ پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- ئەوا دەستیان بۆ خواردنەکە نەدەبرد هەتاوەکو پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- دەستیپێدەكرد ودەستی بۆ خواردنەكە دەبرد، وجارێکیان بۆ خواردنێک لە لای ئامادە بووین، وکیژۆڵەیەک هات بەهۆی ئەوەی زۆر خێرا بوو هەروەکو ئەوە وابوو پاڵی پێوە بنرێت، هات بۆ ئەوەى دەست لە خواردنەكە بدات وبیخوات؛ پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- دەستی گرت، پاشان دەشتەکییەک بە خێرایی هات هەروەکو ئەوە وابوو پاڵی پێوە بنرێت؛ پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- دەستی ئەویشی گرت پێش ئەوەی دەستی بەر خواردنەكە بكەوێت، پاشان پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- فەرمووی: شەیتان لە خواردنێک دەخوات ئەگەر دەست بكرێت بە خواردنی وناوی الله -سبحانه وتعالی- لەسەر ئەو خواردنە نەهێندرێت، وشەیتان ئەم کیژۆڵەی هێنا بۆئەوەى بتوانێت بەهۆی ئەوەوە لە خواردنەکە بخوات؛ منیش دەستی کیژۆڵەکەم گرت تا لەخواردنەکە نەخوات، دواتر ئەم دەشتەکییەی هێنا بۆئەوەى بەهۆی ئەوەوە بتوانێت خواردن بخوات؛ منیش دەستیم گرت، سوێند بە ئەوەى نەفسی منی بە دەستە، دەستی شەیتان لە نێو دەستی مندایە لەگەڵ دەستی كیژۆلەكە، پاشان ناوی الله ی هێنا -سبحانه وتعالی- (ووتی: بسم الله) ولە خواردنەكەی خوارد.

لە سوودەکانی فەرموودەکە

1. ئاماژەیە بۆ ڕێزگرتنی هاوەڵان لە پێغەمبەری خودا -صلی الله علیه وسلم- وئەدەبیان بەرامبەری.
2. لە نەریت وئەدەبەکانى خواردن ئەوەیە پێویستە کەسی کەم تەمەن چاوەڕێ بکات هەتاوەکو کەسە گەورە وڕێزدارەکان سەرەتا دەست دەکەن بە خواردن.
3. شەیتان لەوەیە پاڵ بە هەندێک لە غافڵ وبێئاگان بنێت بۆ ئەو کارەی کە خۆی پێی خۆشە؛ بۆئەوەى بتوانێت بە ئامانجی بگات، ونمونەیش ئەوەیە لەم فەرموودەیەدا باسکراوە.
4. نەوەوی دەڵێت: زانایان وتوویانە: سوننەتە بە ئاشكرا ودەنگی بیستراو بڵێت: (بسم الله)؛ بۆئەوەی ئەوانی تریش گوێیان لێبێت وئاگاداریان بكاتەوە.
5. ئەگەر کەسێک هات و ویستی خواردن بخوات ونەت بیست ناوى خودا بهێنێت، بڵێت: (بسم الله)، ئەوا دەستی بگرە هەتاوەکو دەڵێت: (بسم الله).
6. واجبێتی گۆڕینی خراپە لەلایەن ئەو کەسەی زانایە، وگۆڕینی خراپە بە دەست بۆ کەسێک بتوانێت.
7. ئەم فەرموودەیە نیشانەیەکە لە نیشانەکانى پێغەمبەرایەتی پێغەمبەرمان -صلى اللە علیە وسلم-، چونکە خوداى گەورە زانیاری پێدا سەبارەت بەوەى ڕوویدا لەم چیرۆکەدا.
8. شەیتان ناتوانێت لە خواردنی ئیمانداران بخوات مەگەر ناوى خوداى لەسەر نەهێنن.
9. سوننەتە خەڵکی فێری نەریت وئەدەبەکانى خواردن وخواردنەوە بکرێن لە ئاینی ئیسلامدا.
10. سوێند خواردن بۆ زیاتر جەختکردنەوە لەسەر بابەتێک لەلای گوێگر؛ سوننەتە.
11. نەوەوی دەڵێت: ووتنی: (بسم الله) لە كاتی خواردنەوەی ئاو وشیر وهەنگوین وشلە ودەرمان وهەموو خواردنەوەكانی تر بە هەمان شێوە وەكو ووتنی (بسم الله)یە لە كاتی خواردندا.
12. نەوەوی دەڵێت: ئەگەر نەڵێت: (بسم الله) لە سەرەتای خواردندا بە ئەنقەست یان لە بیری بچێت یان نەزانێت یان ناچاركرا بێت یان نەتوانێت بە هەر هۆكارێك، پاشان لە كاتی خواردندا بتوانێت بیڵێت ئەوا سوننەتە ناوی خودا بهێنێت وبڵێت: (بسم الله أوله وآخره) واته: (بە ناوی الله لە سەرەتا وكۆتادا)؛ چونكە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فەرموویەتی: «ئەگەر یەكێكتان خواردنی خوارد ئەوا با ناوی خودا بهێنێت (بڵێت: بسم الله)، ئەگەر لە بیری چوو لە سەرەتادا ناوی خودا بهێنێت ئەوا با بڵێت: (بسم الله أوله وآخره)» [رواه أبو داود والترمذي].