حديث: إِنَّ الشَّيطَانَ يَستَحِلُّ الطَّعَامَ أَن لاَ يُذْكَرَ اسمُ الله عَلَيه

عَنْ حُذَيْفَةَ رَضيَ اللهُ عنه قَالَ:
كُنَّا إِذَا حَضَرْنَا مَعَ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ طَعَامًا لَمْ نَضَعْ أَيْدِيَنَا حَتَّى يَبْدَأَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَيَضَعَ يَدَهُ، وَإِنَّا حَضَرْنَا مَعَهُ مَرَّةً طَعَامًا، فَجَاءَتْ جَارِيَةٌ كَأَنَّهَا تُدْفَعُ، فَذَهَبَتْ لِتَضَعَ يَدَهَا فِي الطَّعَامِ، فَأَخَذَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِيَدِهَا، ثُمَّ جَاءَ أَعْرَابِيٌّ كَأَنَّمَا يُدْفَعُ فَأَخَذَ بِيَدِهِ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «إِنَّ الشَّيْطَانَ يَسْتَحِلُّ الطَّعَامَ أَنْ لَا يُذْكَرَ اسْمُ اللهِ عَلَيْهِ، وَإِنَّهُ جَاءَ بِهَذِهِ الْجَارِيَةِ لِيَسْتَحِلَّ بِهَا فَأَخَذْتُ بِيَدِهَا، فَجَاءَ بِهَذَا الْأَعْرَابِيِّ لِيَسْتَحِلَّ بِهِ فَأَخَذْتُ بِيَدِهِ، وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ، إِنَّ يَدَهُ فِي يَدِي مَعَ يَدِهَا».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 2017]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از حذیفة رضی الله عنه روایت است که می گوید:
وقتی با رسول الله صلى الله عليه وسلم بر سرِ غذايی حاضر می شديم، تا زمانی که ایشان شروع نمی کرد، دست به سوی غذا نمی برديم. باری با او بر سرِ غذايی حاضر شديم که دختربچه ای با سرعت آمد؛ رفت تا دستش را در غذا قرار دهد - و غذا بخورد - اما رسول الله صلى الله عليه وسلم دستش را گرفت. آنگاه صحرانشينی آمد؛ او نيز تُند می آمد، گويا او را به جلو می راندند. رسول الله صلى الله عليه وسلم دستِ او را هم گرفت و سپس فرمود: «إِنَّ الشَّيطَانَ يَستَحِلُّ الطَّعَامَ أَن لاَ يُذْكَرَ اسمُ الله عَلَيه، وَإِنَّهُ جَاءَ بِهَذِهِ الجَّارِيَة؛ لِيَستَحِلَّ بِهَا، فَأَخَذتُ بِيَدِهَا؛ فَجَاءَ بِهَذَا الأَعرَابِي؛ لِيَسْتَحِلَّ بِهِ، فَأَخَذتُ بِيَدِهِ، والَّذِي نَفسِي بِيَدِهِ، إِنَّ يَدَهُ فِي يَدِي مَعَ يَديهِمَا». «شيطان بر خوردنِ غذايی دست می يابد که نام الله متعال بر آن برده نشود؛ شيطان اين دختربچه را بر سرِ اين غذا آورد تا به وسيله ی او بر آن دست يابد. لذا من دستِ دختربچه را گرفتم. سپس اين صحرانشين را آورد تا به وسيله ی او به اين غذا برسد؛ از اين رو من دستِ صحرانشين را گرفتم؛ سوگند به ذاتی که جانم در دستِ اوست، دستِ شيطان با دستِ اين دو نفر در دست من است.
[صحیح] - [مسلم روایت کرده] - [صحیح مسلم - 2017]

توضیح

حذیفة رضی الله عنه می گوید: وقتی با رسول الله صلى الله عليه وسلم بر سرِ غذايی حاضر می شديم، تا زمانی که ایشان شروع نمی کرد، دست به سوی غذا نمی برديم. روزی ما با رسول الله صلی الله علیه وسلم بر سر غذایی حاضر شدیم، دختربچه ای با سرعت آمد گویا کسی او را هُل می دهد و می دود ورفت تا دستش را در غذا بگذارد؛ اما رسول الله صلی الله علیه وسلم دستش را گرفت؛ پس از او صحرانشینی آمد گویا می دود و از دستش گرفت قبل از اینکه به غذا دست بزند، سپس رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: اگر انسان بدون ذکر الله متعال شروع به خوردن کند، شیطان می تواند آن غذا را بخورد، بنابرین؛ این شیطان بود که آن دختربچه و صحرانشین را آورد، تا بسم الله نگویند و از این طریق به غذا دست پیدا کند؛ به همین دلیل دستش را گرفتم، و سوگند به الله که دست شیطان به همراه دست آن دو نفر در دست ایشان می باشد، آنگاه بسم الله گفت و شروع به خوردن کرد.

از فوائد حدیث

1. احترام صحابه به رسول الله صلی الله علیه وسلم و حسن خلق آنان نسبت به وی.
2. این بخشی از آداب خوردن است که خورد سال صبر کند تا فرد بزرگتر و با فضیلت تر شروع به خوردن کند.
3. شیطان برخی از افراد غافل را به انجام کارهایی وا می دارد که او آن را می خواهد؛ تا بتواند به هدف خود برسد، از جمله آنچه در این حدیث آمده است.
4. نووی می گوید: علما گفته اند: مستحب است بسم الله با صدای بلند گفته شود، تا دیگران بشنوند و آنان را آگاه نماید.
5. اگر کسی برای خوردن آمد و بسم الله گفتن او را نشنیدید، دستش را بگیرید تا بسم الله بگوید.
6. برای کسی که علم دارد تغییر منکر برای او واجب است، و برای کسی که می تواند منکر را با دست تغییر دهد.
7. این حدیث نشانه ای از نشانه های رسول الله صلی الله علیه وسلم است، چنانکه الله متعال او را از آنچه در این ماجرا گذشت آگاه ساخت.
8. شیطان نمی تواند غذای مؤمنان را بخورد، مگر اینکه نام الله بر آن نبرد.
9. مستحب بودن آموزش آداب خوردن و آشامیدن برای مردم در اسلام.
10. مستحب بودن سوگند؛ برای تاکید موضوع برای شنونده.
11. نووی می گوید: بسم الله گفتن در نوشیدن آب، شیر، عسل، شوربا، دارو و سایر نوشیدنی ها مانند بسم الله گفتن در خوردن غذا است.
12. نووی می گوید: اگر در اول غذا بسم الله گفتن را عمداً یا سهواً یا از روی اجبار یا به دلیل دیگری نتواند بگوید، و در اثنای غذا خوردن بتواند بسم الله بگوید، مستحب است که بسم الله بگوید، و بگوید: "بسم الله أوله وآخره"، چون پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: "إذا أكل أحدكم فليذكر اسم الله، فإن نسي أن يذكر الله في أوله فليقل: بسم الله أوله وآخره".
13. «هرگاه یکی از شما غذا بخورد و نام الله را در ابتدا فراموش کند، بگوید: بسم الله در آغاز آن و در پایان آن، را ابو داود و ترمذی روایت کرده اند.