ჰადისი: ჭეშმარიტად, მოახლოვდება განსაცდელები, ჭეშმარიტად, მოახლოვდება განსაცდელები და არეულობა, რომლის დროსაც მჯდომარე უკეთესი იქნება მდგარზე, ხოლო მდგარი – უკეთესი მორბენალზე

عَنْ عُثْمَانَ الشَّحَّامِ، قَالَ: انْطَلَقْتُ أَنَا وَفَرْقَدٌ السَّبَخِيُّ إِلَى مُسْلِمِ بْنِ أَبِي بَكْرَةَ وَهُوَ فِي أَرْضِهِ، فَدَخَلْنَا عَلَيْهِ فَقُلْنَا: هَلْ سَمِعْتَ أَبَاكَ يُحَدِّثُ فِي الْفِتَنِ حَدِيثًا؟ قَالَ: نَعَمْ، سَمِعْتُ أَبَا بَكْرَةَ رضي الله عنه يُحَدِّثُ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«إِنَّهَا سَتَكُونُ فِتَنٌ، أَلَا ثُمَّ تَكُونُ فِتْنَةٌ الْقَاعِدُ فِيهَا خَيْرٌ مِنَ الْمَاشِي فِيهَا، وَالْمَاشِي فِيهَا خَيْرٌ مِنَ السَّاعِي إِلَيْهَا، أَلَا فَإِذَا نَزَلَتْ أَوْ وَقَعَتْ فَمَنْ كَانَ لَهُ إِبِلٌ فَلْيَلْحَقْ بِإِبِلِهِ، وَمَنْ كَانَتْ لَهُ غَنَمٌ فَلْيَلْحَقْ بِغَنَمِهِ، وَمَنْ كَانَتْ لَهُ أَرْضٌ فَلْيَلْحَقْ بِأَرْضِهِ»، قَالَ فَقَالَ رَجُلٌ: يَا رَسُولَ اللهِ أَرَأَيْتَ مَنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ إِبِلٌ وَلَا غَنَمٌ وَلَا أَرْضٌ؟ قَالَ: «يَعْمِدُ إِلَى سَيْفِهِ فَيَدُقُّ عَلَى حَدِّهِ بِحَجَرٍ، ثُمَّ لِيَنْجُ إِنِ اسْتَطَاعَ النَّجَاءَ، اللهُمَّ هَلْ بَلَّغْتُ؟ اللهُمَّ هَلْ بَلَّغْتُ؟ اللهُمَّ هَلْ بَلَّغْتُ؟»، قَالَ: فَقَالَ رَجُلٌ: يَا رَسُولَ اللهِ أَرَأَيْتَ إِنْ أُكْرِهْتُ حَتَّى يُنْطَلَقَ بِي إِلَى أَحَدِ الصَّفَّيْنِ، أَوْ إِحْدَى الْفِئَتَيْنِ، فَضَرَبَنِي رَجُلٌ بِسَيْفِهِ، أَوْ يَجِيءُ سَهْمٌ فَيَقْتُلُنِي؟ قَالَ: «يَبُوءُ بِإِثْمِهِ وَإِثْمِكَ، وَيَكُونُ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 2887]

'უსმან აშ-შაჰჰამი ამბობს: «მე და ფარყად ას-საბაჰი წავედით მუსლიმ იბნ აბუ ბაქრთან, როდესაც ის თავის მიწაზე იმყოფებოდა. მასთან შევედით და ვკითხეთ: გსმენია შენი მამისგან რაიმე ჰადისი ფითნების (არეულობების) შესახებ მან თქვა: "დიახ, მოვისმინე, რომ აბუ ბაქრათა (ალლაჰი იყოს მისით კმაყოფილი) გადმოსცემდა, რომ მოციქულმა (ალლაჰის ლოცვა და მშვიდობა მას) თქვა:
«ჭეშმარიტად, მოახლოვდება განსაცდელები, ჭეშმარიტად, მოახლოვდება განსაცდელები და არეულობა, რომლის დროსაც მჯდომარე უკეთესი იქნება მდგარზე, ხოლო მდგარი – უკეთესი მორბენალზე. და როდესაც ის დადგება, ვისაც აქლემები ჰყავს, დარჩეს თავის აქლემებთან, ვისაც ცხვარი ჰყავს, დარჩეს თავის ცხვრებთან, ხოლო ვისაც მიწა აქვს, დარჩეს თავის მიწაზე». ერთმა კაცმა თქვა: "ო, ალლაჰის მოციქულო! თუ ადამიანს არც აქლემები, არც ცხვარი და არც მიწა არ აქვს?" მოციქულმა (ალლაჰის ლოცვა და მშვიდობა მას) უპასუხა: «მაშინ აიღოს თავისი მახვილი, მოჭრას მისი პირი ქვაზე და შემდეგ ეცადოს გადარჩენას, თუ შეეძლება. ო, ალლაჰ… გადავეცი [რაც უნდა გადმომეცა]? ო, ალლაჰ… გადავეცი [რაც უნდა გადმომეცა]?» ერთმა კაცმა თქვა: "ო, ალლაჰის მოციქულო! თუ მაიძულებენ დავდგე ერთ-ერთ რიგში ან შევუერთდე ერთ-ერთ ჯგუფს? და თუ ვინმე თავის მახვილით მომკლავს, ან ისარი დამჭრის და მომკლავს?" მან უპასუხა: «მაშინ ეს ადამიანი აიღებს თავის თავზე როგორც საკუთარ, ისე შენს ცოდვას და გახდება ცეცხლის მკვიდრთაგან ერთ-ერთი».
[სანდო (საჰიჰ)] - [გადმოსცა მუსლიმმა] - [საჰიჰ მუსლიმ - 2887]

განმარტება

'უსმან აშ-შაჰჰამმა და ფარყად ას-საბახიმ მუსლიმს, აბუ ბაქრათის ვაჟს (ალლაჰი იყოს მისით კმაყოფილი), ჰკითხეს: გსმენია თუ არა მამაშენისგან რომელიმე ჰადისი მოციქულისგან (ალლაჰის ლოცვა და მშვიდობა მას) იმ არეულობებსა და ბრძოლებზე, რომლებიც მუსლიმებს შორის იქნება? მან უპასუხა: დიახ, მოციქულმა (ალლაჰის ლოცვა და მშვიდობა მას) შეგვატყობინა, რომ მისი გარდაცვალების შემდეგ მოახლოვდება არეულობები. ამ არეულობების დროს მჯდომარე, რომელიც საერთოდ არ მიიღებს მათში მონაწილეობას, უკეთესი იქნება იმ მდგარზე, რომელსაც არ სურს მონაწილეობა და არ ეძებს მათ, ხოლო მდგარი იქნება უკეთესი იმაზე, ვინც ჩქარობს მათკენ, ვინც ეძებს მათ და მონაწილეობს მათში. შემდეგ მოციქულმა (ალლაჰის ლოცვა და მშვიდობა მას) ურჩია იმას, ვისაც ფითნა (არეულობა) მის დროში და მის გარემოში მოისწავებს, თუ იპოვის თავშესაფარს, დაე, მას შეაფაროს თავი. ვისაც აქლემები ჰყავს საძოვარზე, დაე, მათთან წავიდეს, ვისაც ცხვრები ჰყავს საძოვარზე, დაე, მათთან წავიდეს. ვისაც მიწის ნაკვეთი და სავარგულები აქვს, დაე, თავისი მიწისკენ წავიდეს. ერთმა კაცმა თქვა: ო, ალლაჰის მოციქულო! რას იზამს ის, ვისაც არც თავშესაფარი აქვს, არც აქლემი, არც ცხვარი და არც მიწა? უპასუხა: დაე, აიღოს თავისი იარაღი, დააბლაგვოს და უვარგისი გახადოს, შემდეგ კი გაექცეს (ამ ფითნას) და დაიცვას საკუთარი თავი და ოჯახი, თუ შეძლებს გადარჩენას. შემდეგ მოციქულმა (ალლაჰის ლოცვა და მშვიდობა მას) სამჯერ დაამოწმა და თქვა: ო ალლაჰ, ხომ გადავეცი?! ო ალლაჰ, ხომ გადავეცი?! ო ალლაჰ, ხომ გადავეცი?! მაშინ ერთმა კაცმა ჰკითხა: ო, ალლაჰის მოციქულო! რა მოხდება, თუ მე ძალით მაიძულებენ, რომ ერთ-ერთ მხარეს შევუერთდე, და თუ ვინმე დამარტყამს მახვილს ან ისარი მომხვდება და მომკლავს? მოციქულმა (ალლაჰის ლოცვა და მშვიდობა მას) უპასუხა: ის საკუთარ ცოდვასაც და შენი მკვლელობის ცოდვასაც საკუთარ თავზე აიღებს და განკითხვის დღეს იქნება ჯოჯოხეთის მკვიდრთაგან.

ჰადისის სარგებლობიდან

1. განსაცდელის მოსვლის შესახებ წინასწარი ინფორმირება იმისათვისაა, რომ ხალხი გაფრთხილდეს, მომზადდეს მათთვის და არ ჩაეფლოს მათში. ასევე, რომ მათ ალლაჰს შეევედრონ მოთმინებისა და ამ განსაცდელის ბოროტებისგან ხსნისათვის.
2. იმამ ან-ნავავი ამბობს: «მოციქულის (ალლაჰის ლოცვა და მშვიდობა მას) სიტყვები: "მჯდომარე მასში უკეთესია, ვიდრე მდგომარე...“ და შემდეგი ნაწილი მიუთითებს მის დიდ საფრთხეზე, მოუწოდებს მისგან თავის არიდებას, გაქცევას და დაშორებას. ასევე, ბოროტება და მისი განსაცდელი იმაზე იქნება დამოკიდებული, რამდენად იქნება ადამიანი მასში ჩართული».
3. იმამ ან-ნავავი ამბობს: «განსაცდელების დროს იძულებით მიყვანილი პირისთვის ცოდვა მოხსნილია, რაც შეეხება მკვლელობას – ის იძულებითაც კი არ ხდება ნებადართული, მკვლელობის ჩადენის იძულება არ წარმოადგენს გამართლებას, და ასეთ ქმედებაზე იძულებული პირი ცოდვაში ჩავარდება, ამ საკითხზე სწავლულებს შორის ერთსულოვნება (იჯმა‘) არსებობს».
4. იბნ ჰაჯარმა თქვა: «ზოგიერთი სწავლული ამბობს: თუ რომელიმე ჯგუფი უსამართლოდ აუჯანყდა იმამს, არ შეასრულა მასზე დაკისრებული მოვალეობები და ომი წამოიწყო, მაშინ მასთან ბრძოლა სავალდებულოა, ასევე, თუ მუსლიმთა ორი ჯგუფი ერთმანეთს ეომება, მაშინ ყოველ შემძლეს ევალება, შეაჩეროს მტყუანი და დაეხმაროს მართალს. – ეს არის უმრავლესობის პოზიცია, ზოგიერთი სწავლული კი განასხვავებს ამ საკითხს და ამბობს: თუ ომი ორ მუსლიმურ ჯგუფს შორის იმამისა და ცენტრალური მმართველობის გარეშე მიმდინარეობს, მაშინ ასეთი ბრძოლა აკრძალულია. ამგვარად, ამ თავის და სხვა ჰადისების გაგება სწორედ ამ კონტექსტში უნდა მოხდეს».
5. იმამ ან-ნავავი ამბობს: «სწავლულებს შორის განსხვავებული აზრები არსებობს განსაცდელის დროს ბრძოლასთან დაკავშირებით. 1. ზოგიერთი სწავლული მიიჩნევს, რომ მუსლიმთა შორის წარმოშობილ ფითნებში ბრძოლა არ არის ნებადართული, თუნდაც ვინმე სახლში შეიჭრას და მისი მოკვლა მოინდომოს, რადგან თავდამსხმელი შეიძლება თავის საქციელს სამართლიანად მიიჩნევდეს. ეს აზრი ემთხვევა საჰაბა აბუ ბაქრის (ალლაჰი იყოს მისით კმაყოფილი) და სხვათა მრწამსს. 2. აბდულლაჰ იბნ უმარი, 'იმრან იბნ ჰუსაინი (ალლაჰი იყოს მათით კმაყოფილი) და სხვები ამბობდნენ, რომ ფითნებში ჩარევა დაუშვებელია, თუმცა, თუ ვინმე უშუალოდ დაესხმება თავს, მან თავისი სიცოცხლე უნდა დაიცვას, ეს ორი შეხედულება ერთობლივად ფითნებში ჩაურევლობას ემხრობა. 3. უმრავლესობა საჰაბებისა, თაბი‘ინებისა და ისლამის დიდი სწავლულების თქმით, ფითნის დროს მართალი მხარის დახმარება სავალდებულოა და უსამართლოდ მებრძოლებთან ბრძოლა აუცილებელია. ამ მოსაზრებას ამყარებს ალლაჰის სიტყვები: {ებრძოლეთ იმ ჯგუფს, რომელიც ჩაგრავს, სანამ არ დამორჩილდება ალლაჰის ბრძანებას…} (ალ-ჰუჯურათ, 9) ეს არის ყველაზე სწორი მოსაზრება. რაც შეეხება ფითნების შესახებ მოსულ ჰადისებს, ისინი უნდა გავიგოთ ან იმ კონტექსტში, როდესაც მართალი მხარე ნათლად არ ჩანს, ან როდესაც ორივე დაპირისპირებული მხარე უსამართლოა და არც ერთ მათგანს არ აქვს გამართლებული შეხედულება».