ჰადისი: ვერცხლის ოქროთი გაცვლა მევახშეობაა, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ეს მოხდება ხელიდან ხელში, ხორბლის ხორბლით გაცვლა მევახშეობაა, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ეს მოხდება ხელიდან ხელში. ქერის ქერით გაცვლა მევახშეობაა, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ეს მოხდება ხელიდან ხელში, ფინიკის ფინიკით გაცვლა მევახშეობაა, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ეს მოხდება ხელიდან ხელში

عَنْ مَالِكِ بْنِ أَوْسِ بْنِ الْحَدَثَانِ أَنَّهُ قَالَ: أَقْبَلْتُ أَقُولُ مَنْ يَصْطَرِفُ الدَّرَاهِمَ؟ فَقَالَ طَلْحَةُ بْنُ عُبَيْدِ اللهِ وَهُوَ عِنْدَ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ رضي الله عنهما: أَرِنَا ذَهَبَكَ، ثُمَّ ائْتِنَا، إِذَا جَاءَ خَادِمُنَا، نُعْطِكَ وَرِقَكَ، فَقَالَ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ: كَلَّا، وَاللهِ لَتُعْطِيَنَّهُ وَرِقَهُ، أَوْ لَتَرُدَّنَّ إِلَيْهِ ذَهَبَهُ، فَإِنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:
«الْوَرِقُ بِالذَّهَبِ رِبًا، إِلَّا هَاءَ وَهَاءَ، وَالْبُرُّ بِالْبُرِّ رِبًا، إِلَّا هَاءَ وَهَاءَ، وَالشَّعِيرُ بِالشَّعِيرِ رِبًا، إِلَّا هَاءَ وَهَاءَ، وَالتَّمْرُ بِالتَّمْرِ رِبًا، إِلَّا هَاءَ وَهَاءَ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح مسلم: 1586]

მალიქ იბნ აუს იბნ ალ-ჰადასაანი გადმოსცემს: "ერთ დღეს მივედი და ვკითხე: ‘ვინ გამიცვლის დირჰამებს?’ მაშინ ტალჰა იბნ უბაიდულლაჰმა, რომელიც უმარ იბნ ალ-ხატაბთან (ალლაჰის იყოს მისით კმაყოფილი) იმყოფებოდა, თქვა: ‘გვაჩვენე შენი ოქრო, შემდეგ დაბრუნდი, როცა ჩვენი მსახური მოვა, და ჩვენ მოგცემთ ვერცხლს.’ ამაზე უმარ იბნ ალ-ხატაბმა თქვა: ‘არა, ალლაჰის სახელით ვფიცავ, შენ ან დაუყოვნებლივ მისცემ ვერცხლს, ან დაუბრუნებ მის ოქროს, რადგან ალლაჰის მოციქულმა (ალლაჰის ლოცვა და მშვიდობა მას) თქვა:
«ვერცხლის ოქროთი გაცვლა მევახშეობაა, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ეს მოხდება ხელიდან ხელში, ხორბლის ხორბლით გაცვლა მევახშეობაა, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ეს მოხდება ხელიდან ხელში. ქერის ქერით გაცვლა მევახშეობაა, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ეს მოხდება ხელიდან ხელში, ფინიკის ფინიკით გაცვლა მევახშეობაა, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ეს მოხდება ხელიდან ხელში».
[სანდო (საჰიჰ)] - [შეთანხმებული] - [საჰიჰ მუსლიმ - 1586]

განმარტება

თაბინი მალიქ იბნ აუსი გადმოსცემს, რომ მას ჰქონდა ოქროს დინარები და სურდა მათი ვერცხლის დირჰამებზე გაცვლა. ტალჰა იბნ უბაიდულლაჰმა (ალლაჰის იყოს მისით კმაყოფილი) შესთავაზა: "მოგვაწოდე შენი დინარები, რათა ვნახოთ ისინი!“ შემდეგ მან დაამატა: „მოდი მოგვიანებით, როცა ჩვენი მსახური მოვა, და ჩვენ მოგცემთ ვერცხლს.“ უმარ იბნ ალ-ხატტაბმა (ალლაჰი იყოს მისით კმაყოფილი), რომელიც შეხვედრაზე იმყოფებოდა, მკაცრად გაკიცხა ასეთი გარიგება და დაიფიცა, რომ ტალჰას ან დაუყოვნებლივ გადაეხადა ვერცხლი, ან დაებრუნებინა ოქრო. უმარმა განმარტა, რომ ალლაჰის მოციქულმა (ალლაჰის ლოცვა და მშვიდობა მას) თქვა: ოქროს ვერცხლით ან ვერცხლის ოქროთი გაცვლის დროს გარიგება უნდა მოხდეს დაუყოვნებლივ, წინააღმდეგ შემთხვევაში ეს იქნება რიბა (პროცენტი), რაც აკრძალულია, და ასეთი გაყიდვა ბათილად ჩაითვლება. ის ასევე მიუთითებდა, რომ ერთგვაროვანი საქონლის, როგორიცაა ხორბალი ხორბალზე, ქერი ქერზე ან ფინიკი ფინიკზე გაცვლა უნდა მოხდეს თანაბარი პირობებით — წონის ან მოცულობის მიხედვით, დაუყოვნებელი მიწოდებით, და გარიგების დასრულებამდე მხარეებს არ აქვთ უფლება დაშორდნენ.

ჰადისის სარგებლობიდან

1. ამ ჰადისში ნახსენებია ხუთი ტიპის პროდუქტი: ოქრო, ვერცხლი, ხორბალი, ქერი და ფინიკი. თუ გარიგება ხორციელდება ერთი და იმავე სახის საქონელზე, გარიგების კანონიერებისთვის ორი პირობის შესრულებაა საჭირო: 1. გაცვლა უნდა მოხდეს ხელშეკრულების დადების მომენტში. 2. საქონელი უნდა იყოს წონით ან მოცულობით თანაბარი (მაგალითად, ოქრო ოქროზე). წინააღმდეგ შემთხვევაში, ეს ჩაითვლება რიბა ალ-ფადლ-ად (პროცენტი, რომელიც წარმოიშობა რაოდენობის უთანასწორობის გამო). თუ საქონელი განსხვავებულია, მაგალითად, ვერცხლი ხორბალზე, გარიგების კანონიერებისთვის ერთი პირობის შესრულებაა საჭირო:
2. - თანხის დაუყოვნებლივ გადაცემა ხელშეკრულების დადების მომენტში. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ეს ჩაითვლება რიბა ან-ნასია-დ (პროცენტი, რომელიც წარმოიშობა გადავადების გამო).
3. გარიგების დადების ადგილად“ (مجلس العقد) ითვლება ის ადგილი, სადაც სავაჭრო გარიგება ხორციელდება, მიუხედავად იმისა, სხედან, ფეხით მიდიან თუ ცხენზე ან სხვა სატრანსპორტო საშუალებით გადაადგილდებიან მხარეები. რაც შეეხება „დაშორებას“, ეს გულისხმობს მხარეების ისეთ დაშორებას, რომელიც ხალხის ჩვეულებაში დაშორებად მიიჩნევა.
4. ჰადისში აღნიშნული აკრძალვა ვრცელდება ოქროს ყველა ტიპზე, იქნება ეს მოჭრილი თუ მოუჭრელი, და ვერცხლის ყველა სახეობაზე, განურჩევლად იმისა, იყო თუ არა იგი მოჭრილი.
5. თანამედროვე ვალუტები ექვემდებარება იმავე წესებს, რაც ოქროს ვერცხლით გაცვლას. ანუ, თუ გსურთ ერთი ვალუტის მეორეზე გაცვლა, მაგალითად, რიალის დირჰამზე, კურსში განსხვავება დასაშვებია, თუ მხარეები მასზე შეთანხმდებიან. თუმცა, სავალდებულო პირობაა, რომ ორივე ვალუტის გაცვლა მოხდეს დაუყოვნებლივ, გარიგების დადების მომენტში. წინააღმდეგ შემთხვევაში, გარიგება იქნება არაკანონიერი და გადაიქცევა აკრძალულ რიბად (პროცენტად).
6. რიბასთან დაკავშირებული გარიგებები აკრძალულია, და მათი დადება არაკანონიერი და ბათილია, მიუხედავად იმისა, თანხმდებიან თუ არა მხარეები ერთმანეთთან. ისლამი იცავს როგორც ინდივიდის, ისე საზოგადოების უფლებებს, თუნდაც ადამიანმა თვითონ ნებაყოფლობით თქვას უარი ამ უფლებებზე.
7. გსაკიცხის აკრძალვა და მათი თავიდან აცილების ვალდებულება მათთვის, ვისაც ამის შესაძლებლობა აქვს.
8. გასაკიცხი ქმედებების დაგმობისას მტკიცებულების მოყვანა, როგორც ამას უმარ იბნ ალ-ხატტაბი (ალლაჰი იყოს მისით კმაყოფილი) აკეთებდა.