بروز رسانی: از ابن عباس ـ رضی الله عنهما ـ روایت است که رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمودند:||«اگر مردم به صرف ادعای خود چیزی دریافت می‌کردند، گروهی اموال و خون دیگران را ادعا می‌نمودند؛ امّا دلیل بر عهدهٔ مدّعی است و سوگند بر عهدهٔ کسی است که انکار می‌کند

عَن ابنِ عباسٍ رضي الله عنهما أنَّ رسولَ اللهِ صلي الله عليه وسلم قال:
«لَو يُعطَى النّاسُ بدَعواهُم لادَّعَى رِجالٌ أموالَ قَومٍ ودِماءَهُم، لَكِنَّ البَيِّنَةَ على المُدَّعِى، واليَمينَ على مَن أنكَرَ».
[حسن] - [رواه البيهقي، وغيره هكذا، وبعضه في الصحيحين] - [الأربعون النووية: 33]

از ابن عباس ـ رضی الله عنهما ـ روایت است که رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمودند:
«اگر مردم به صرف ادعای خود چیزی دریافت می‌کردند، گروهی اموال و خون دیگران را ادعا می‌نمودند؛ امّا دلیل بر عهدهٔ مدّعی است و سوگند بر عهدهٔ کسی است که انکار می‌کند.»
[حسن است] - [رواه البيهقي وغيره هكذا وبعضه في الصحيحين] - [الأربعون النووية - 33]

شرح

پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ بیان نموده‌اند که اگر به مجرد ادعای مردم و بدون ادله و قراین، آنچه ادعا می‌کردند به آنان داده می‌شد، حتما کسانی مدعی جان و مال دیگران می‌شدند؛ اما بر مدعی واجب است که برای مطالبه‌ی خود دلیل و مدرک بیاورد و اگر دلیلی نداشت، در این صورت دعوای مذکور متوجه مدعی علیه می‌شود که اگر منکر شد، باید سوگند یاد کند و با سوگند تبرئه می‌شود.

از نکات این حدیث

1. ابن دقیق العید می‌گوید: «این حدیث یکی از اصول احکام و بزرگ‌ترین مرجع به هنگام نزاع و اختلاف است».
2. شریعت برای حمایت ا‌ز جان و مال مردم آمده است تا دستمایه و بازیچه قرار نگیرد.
3. قاضی بر اساس علم خود حکم نمی‌کند بلکه به ادله رجوع می‌کند.
4. هرکس ادعایی بدون دلیل کند، ادعایش مردود است و در این باره تفاوتی میان حقوق و معاملات یا مسائل ایمان و علم نیست.