فەرموودە: بە جوانی وڕێکی دەستنوێژ بگرە، وئاو بهێنە بە نێوان پەنجەکاندا، وزیادەڕۆیی بکە لە ئاو هەڵمژینە نێو لووت؛ مەگەر بەڕۆژوو بیت

عن لقيط بن صبرة رضي الله عنه قال: كنتُ وافد بني المنتفِق -أو في وفد بني المنتفِق- إلى رسول الله صلى الله عليه وسلم ، قال: فلمَّا قدِمْنا على رسول الله صلى الله عليه وسلم ، فلم نُصادفْه في منزله، وصادفنا عائشة أم المؤمنين، قال: فأمرَتْ لنا بخَزِيرَةٍ فصُنِعت لنا، قال: وأتينا بقِنَاع (ولم يقل قتيبة: "القناع". والقناع: الطبق فيه تمر)، ثم جاء رسول الله صلى الله عليه وسلم فقال: «هل أصبتم شيئا؟ -أو أُمِر لكم بشيء؟-» قال: قلنا: نعم، يا رسول الله. قال: فبينا نحن مع رسول الله صلى الله عليه وسلم جلوس، إذ دَفَعَ الراعي غَنَمَهُ إلى المُرَاح، ومعه سَخْلَةٌ تَيْعَر، فقال: «ما ولدت يا فلان؟»، قال: بهْمَة، قال: «فاذبح لنا مكانها شاة»، ثم قال: "لا تحْسَبنَّ، -ولم يقل: لا تحسِبن- أنا من أجلك ذبحناها، لنا غنم مائة لا نريد أن تزيد، فإذا ولد الراعي بهمة، ذبحنا مكانها شاة". قال: قلت: يا رسول الله، إن لي امرأة وإن في لسانها شيئا -يعني البَذَاء-؟ قال: «فَطَلِّقْها إذًا»، قال: قلت: يا رسول الله إن لها صُحْبَة، ولي منها ولد، قال: "فمرها -يقول: عظها- فإن يك فيها خير فستفعل، ولا تضرب ظَعِيَنَتَك كضربك أُمَيّتَكَ". فقلت: يا رسول الله، أخبرني عن الوضوء؟ قال: « أَسْبِغ الوضوء، وَخَلِّلْ بين الأصابع، وَبَالغْ في الاسْتِنْشَاق إلا أن تكون صائما».
[صحيح] - [رواه أبو داود والترمذي والنسائي مختصرًا وابن ماجه وأحمد والدارمي]

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

لە لەقیتی کوڕی سەبرەوە -ڕەزای خوای لێبێت- دەڵێت: سەرکردەى بەنی مونتەفیق -یان لە نێو شاندی بەنی مونتەفیق- بووم کاتێک هاتن بۆ لای پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم-، کاتێک گەیشتین لە ماڵەکەى خۆیدا نەمان دۆزیەوە، وگەیشتین بە عائیشە دایکی ئیمانداران، فەرمانى کرد دەفرێک لە خەزیرەمان* بۆ دروست بکرێت وئامادە کرا، وسینیەک لە خورما پێشکەشمان کرا، پاشان پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- هات وفەرمووی: «ئایا بە هیچ شتێک خزمەتتان کراوە یان فەرمانکراوە بەوەی پێشکەشتان بکرێت؟»، ووتمان: بەڵێ، ئەی پێغەمبەری خودا. کاتێک لەگەڵ پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- دانیشتبووین، شوانێک بەپەلە پەزەکانى خستە نێو گەوەڕەوە، وبەرخێکی (بچووکی) تێدا بوو دەگریا، -صلى اللە علیە وسلم- فەرمووی: «چی بێچوویەکی بووە ئەی فڵان؟»، ووتی: مەڕی مێ، فەرمووی: «لە جیاتی ئەوە مەڕێک بۆ ئێمە سەر ببڕە»، پاشان فەرمووی: «وا گومان مەبەن کە بەهۆی ئێوە سەرمان بڕیوە، سەد مەڕمان هەیە ونامانەوێت ژمارەیان زۆر بێت، بۆیە هەرکاتێک مەڕێکی مێ لەدایک دەبێت، مەڕێک لە جیاتی ئەوە سەردەبڕین»، ووتم: ئەی پێغەمبەری خودا، هاوسەرێکم هەیە وهەندێک شت دێتە سەر زمانى -شتی هەڵە وناڕەوا دەڵێت-؟ فەرمووی: «کەواتە تەڵاقی بدە»، ووتم: ئەی پێغەمبەری خودا، ماوەیەکی زۆرە پێکەوەین، ومنداڵم لە ئەو هەیە، فەرمووی: «فەرمانى پێبکە -ئامۆژگاری بکە- ئەگەر خێری تێدا بێت -ئامۆژگاریەکە- جێبەجێ دەکات، لە خێزانەکەت مەدە -ئازاری پێمەگەیەنە- بەو شێوەیەی لە ئەمەکەت** دەدەیت»، ووتم: ئەی پێغەمبەری خودا، هەندێک شتم پێ بڵێ سەبارەت بە دەستنوێژگرتن؟ فەرمووی: «بە جوانی وڕێکی دەستنوێژ بگرە، وئاو بهێنە بە نێوان پەنجەکاندا، وزیادەڕۆیی بکە لە ئاو هەڵمژینە نێو لووت؛ مەگەر بەڕۆژوو بیت». *(خەزیرە: جۆرێکە لە خواردن)، **(ئەمە: واتا ئافرەتی کەنیزەک وبەندە)
صەحیحە - ئیبنو ماجه گێڕاویەتیەوە

شیکردنەوە

لەقیت کوڕی سەبرە -ڕەزای خوای لێبێت- باسی ئەوە دەکات سەرکردەى بەنی مونتەفیق -یان لە نێو شاندی بەنی مونتەفیق -بوو کاتێک هاتن بۆ لای پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم-، ولە خووی شاندەکان وکۆمەڵەکان ئەوە بوو کە پرسیاریان لە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- دەکرد سەبارەت ئەو شتانەى گرنگن ولە لایان پرسیارە، وعائیشە -ڕەزای خواى لێبێت- خواردن وخورمای پێشکەش کردن، وشوانێکی پێغەمبەریان بینی -صلى اللە علیە وسلم- کە بەرخێکی بچووکی لەگەڵدا بوو، پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فەرمانى پێیکرد کە مەڕێک سەرببڕێت، وبە شاندەکەى ووت کە بۆ ئەو -یان ئەوان- سەری نەبڕیوە بۆئەوەى گومان نەبن کە ئەرکی خستووەتە سەر خۆی لە میوانداریدا، وئەم هاوەڵە بەڕێزە پرسیاری لە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- سەبارەت بەوەى ئەگەر خێزان قسەى ناڕەوا وناشیرین بڵێت بەرامبەر مێردەکەی؛ لەم حاڵەتەدا چی بکرێت باشە؟ پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- پێی فەرموو چارەسەر ئەوەیە ئامۆژگاری بکرێت ئەگەر قبوڵی نەکرد ئەوا تەڵاق بدرێت، وفەرمانى پێیکرد کە نابێت نە لە خێزان ونە لە ئەمە* بدرێت، وهەروەها پرسیاری لێیکرد سەبارەت بە دەستنوێژگرتن پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- بۆی ڕوونکردەوە کە دەستنوێژگرتن بە جوانى وڕێکی ماناى ئەوەیە دەستنوێژەکە کامڵ بێت وهیچ کەموکورتیەکی تێدا نەبێت لە شۆردنی ئەندامەکان ومەسحکردن، وسونەتی ئاو هێنانە نێو پەنجەکان، ئەمیش بۆئەوەى ئاو گەیشتن بە ئەندامەکانى دەستنوێژگرتن زامن بکرێت، بەڵام ئەگەر ئاو نەگاتە نێو پەنجەکان تەنها بە ئاو هێنانە نێوانیان نەبێت؛ ئەوا جوانى وڕێکی وکامڵی دەستنوێژگرتن -إسباغ الوضوء- واجبە، پاشان ڕوونیکردەوە کە سونەتە ئاو بە زێدەڕۆیی هەڵبمژرێت بۆ نێو لووتەکان ودەربهێندرێت تەنها بۆ ڕۆژووگر نەبێت چونکە ترس هەیە لەوەى ئاو بگاتە نێو گەروو وگەدە، ئەمیش بەڵگەیە لەسەر ئەوەى سونەتە و واجب نییە وباشتر وایە ئەنجامبدرێت کاتێک مرۆڤ بەڕۆژوو نەبێت. *(ئەمە: واتا ئافرەتی کەنیزەک وبەندە)