بزرگى پاداش بستگى به بزرگى امتحان و آزمايش دارد، و اگر الله متعال قومى را دوست داشته باشد آنها را امتحان مى كند؛ پس هر كسى خشنود بود، الله متعال از او خشنود مى شود، و هر كسى خشمگين بود الله متعال از او خشمگين مى شود. هركس الله متعال ارادهٔ خيری نسبت به او داشته باشد، او را به مصيبتى مبتلا مى‌كند اى نوجوان، من به تو جملاتى ياد مى‌دهم: از [امر و نهى] الله محافظت كن، او نيز از تو محافظت مى‌كند؛ از [امر و نهى] الله محافظت كن، او را در برابر خود می‌یابی؛ اگر درخواست كردى از الله درخواست كن و اگر طلب كمک كردى، از الله طلب كمک كن الله مقدرات خلایق را پنجاه هزار سال پیش از آنکه آسمان‌ها و زمین را بیافریند نوشت زن و مرد مؤمن همواره در جان و مال و فرزندش مورد آزمايش قرار می‌گيرد تا آن‌که الله متعال را در حالی ملاقات می‌کنند که هيچ خطا و گناهی بر آنها نيست رسول الله صلی الله علیه وسلم از زنانی كه (هنگام مصيبت) با صدای بلند گريه می كنند و موهای سرشان را می كَنَند و گريبان چاک می دهند، بیزار است. نزد الله مؤمن قوی بهتر و دوست داشتنی‌تر از مؤمن ضعیف است؛ و در هر یک خیر است اگر به اندازه ی کوه احد انفاق کنی، الله متعال از تو قبول نمی کند تا اینکه به تقدیر ایمان داشته باشی؛ و بدان که آنچه برايت مقدّر شده، ممکن نيست به تو نرسد. و آنچه برايت مقدّر نشده، امکان ندارد به تو برسد؛ و اگر بر اعتقادی جز این بمیری، از دوزخیان خواهی بود. اولین چیزی که الله متعال آفرید، قلم بود؛ پس به قلم گفت: بنویس؛ قلم گفت: پروردگارا، چه بنویسم؟ الله متعال فرمود: مقادیر همه چیز را تا روز قیامت بنویس. هيچيک از شما (و هيچ انسانی) وجود ندارد، مگر اينکه جايگاهش در بهشت يا دوزخ مشخص شده است. چون الله متعال در مورد بنده ای اراده ی خیر داشته باشد، قبل از مرگش او را به کار می گیرد. نطفهٔ هریک از شما مدت چهل شبانه‌روز در رحم مادر جمع می‌شود همه چیز بر مبنای تقدیر است، حتی عجز و کیس یا کیس و عجز اگر الله برای بنده‌ای مقدر کند که در سرزمینی بمیرد، برای او در آنجا نیازی فراهم می‌کند لا اله الا الله بگو تا روز قیامت برایت به آن شهادت دهم اگر می خواهی صبر كن و در عوض، بهشت از آنِ تو خواهد بود. و اگر می خواهی برايت دعا می کنم تا الله تو را شفا دهد. هرگاه شنيديد كه در سرزمينی طاعون آمده است، به آنجا نرويد و هرگاه در سرزمينی بوديد و طاعون در آنجا شيوع پيدا کرد، آنجا را ترك نكنيد. آدم و موسى برای یکدیگر دلیل و حجت آوردند؛ موسى به او گفت: اى آدم، تو پدر ما هستى، تو بودى كه ما را دچار زیان كردى و ما را از بهشت بيرون راندى. آدم به او گفت: اى موسى، خداوند در بين همه پيامبران تنها تو را مورد خطاب مستقيم خود قرار داده است، با دست خودش الواح و تورات را براى تو نوشته است، آيا مرا به خاطر کاری سرزنش می کنی که الله متعال آن را چهل سال قبل از آفرينش من برایم مقدر نموده است؟ و اينگونه آدم با دلیل و حجت بر غلبه یافت؛ اينگونه آدم با دلیل و حجت بر غلبه یافت. از جمله مواردی که رسول الله صلى الله عليه وسلم در کارهای نيک از ما پيمان گرفت، اين بود که - در هنگام مصيبت - چهره نخراشيم و فرياد و واويلا سر ندهيم و گريبان پاره نکنيم و موهای خود را پراکنده نگردانيم. وقتی الله متعال آدم را آفريد، پشتش را مسح کرد، پس تمامی انسان هایی که الله آفریده و همگی از نسل آدم هستند و تا قیامت می آیند، از پشتش بیرون شدند. از امروز به بعد بر برادرم گريه نکنيد. عبدالله بن رواحه رضی الله عنه بيهوش شد؛ خواهرش شروع به گريه کرد و می گفت: ای دريغ بر برادرم که مثل کوه پشتيبان من بود؛ ای دريغ بر او که چنين و چنان بود! و چندين ويژگی را برايش برشمرد. هنگامی که عبدالله بن رواحه رضی الله عنه به هوش آمد، گفت: هرچه می گفتی، از من می پرسيدند که تو واقعاً اينگونه بودی؟ الله متعال مخلوقات را در تاريکی آفريد، سپس نور خود را بر آنها تاباند، پس هرکس چيزی از آن به وی اصابت کرده باشد هدايت يافته و هرکس از آن محروم شده باشد گمراه گشته است». راوی می گوید: بر اساس اين دليل می گويم: قلم بر علم گذشته ی خداوند خشک شده است. هرگاه الله متعال بخواهد جان بنده ای را در سرزمینی بگیرد، نیاز او را در آن سرزمین قرار می دهد.