حدیث: اې هلکه، زه تا ته څو خبرې درښیم: الله په ياد لره، هغه به دې ساتنه وکړي، الله په ياد لره، هغه به دې په وړاندې ومومې، کله دې چې څه غوښتل نو له الله څخه یې وغواړه، او کله دې چې مرسته غوښتله، نو له الله نه یې وغواړه

عَنْ أَبِي العَبَّاسِ، عَبْدِ الله بْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ: كُنْت خَلْفَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَوْمًا، فَقَالَ:
«يَا غُلَامِ! إنِّي أُعَلِّمُك كَلِمَاتٍ: احْفَظِ اللَّهَ يَحْفَظْكَ، احْفَظِ الله تَجِدْهُ تُجَاهَكَ، إذَا سَأَلْتَ فَاسْأَلِ اللهَ، وَإِذَا اسْتَعَنْتَ فَاسْتَعِنْ بِاَللهِ، وَاعْلَمْ أَنَّ الأُمَّةَ لَوْ اجْتَمَعَتْ عَلَى أَنْ يَنْفَعُوكَ بِشَيْءٍ لَمْ يَنْفَعُوكَ إلَّا بِشَيْءٍ قَدْ كَتَبَهُ اللَّهُ لَكَ، وَإِنِ اجْتَمَعُوا عَلَى أَنْ يَضُرُّوكَ بِشَيْءٍ لَمْ يَضُرُّوكَ إلَّا بِشَيْءٍ قَدْ كَتَبَهُ اللَّهُ عَلَيْكَ؛ رُفِعَتِ الأَقْلَامُ، وَجَفَّتِ الصُّحُفُ». وَفِي رِوَايَةِ غَيْرِ التِّرْمِذِيِّ: «احْفَظِ اللهَ تَجِدْهُ أَمَامَكَ، تَعَرَّفْ إلَى اللهِ فِي الرَّخَاءِ يَعْرِفْكَ فِي الشِّدَّةِ، وَاعْلَمْ أَنَّ مَا أَخْطَأَكَ لَمْ يَكُنْ لِيُصِيبَكَ، وَمَا أَصَابَك لَمْ يَكُنْ لِيُخْطِئَكَ، وَاعْلَمْ أَنَّ النَّصْرَ مَعَ الصَّبْرِ، وَأَنْ الفَرَجَ مَعَ الكَرْبِ، وَأَنَّ مَعَ العُسْرِ يُسْرًا».
[صحيح] - [رواه الترمذي وغيره] - [الأربعون النووية: 19]

د ابو العباس، عبد الله بن عباس رضي الله عنهما څخه روایت دی، وايي چې: یوه ورځ زه د رسول الله صلی الله علیه وسلم شاته وم، نو هغه وفرمایل:
«اې هلکه، زه تا ته څو خبرې درښیم: الله په ياد لره، هغه به دې ساتنه وکړي، الله په ياد لره، هغه به دې په وړاندې ومومې، کله دې چې څه غوښتل نو له الله څخه یې وغواړه، او کله دې چې مرسته غوښتله، نو له الله نه یې وغواړه، او پوه شه چې! که دا ټول خلک راغونډ شي تر څو تا ته د څه ګټه درورسوي، نو هغوی به تا ته هېڅ ګټه و نه رسوي پرته له هغې چې الله درته لیکلې وي، او که دوی راغونډ شي چې تا ته یو څه ضرر ورسوي، نو هېڅ ضرر به در ونه رسوي له هغه پرته چې الله تعالی درته لیکلی وي؛ قلمونه پورته شوي او کاغذونه وچ شوي دي».
[صحيح] -

تشریح

ابن عباس رضي الله عنهما خبر ورکوي چې هغه کوچنی و او د رسول الله صلی الله علیه وسلم پسې شاته په سپرلۍ ناست و، نو رسول الله صلی الله علیه وسلم ورته وویل: زه تاته یو څه چارې او شیان درښیم چې الله تعالی به پرې ګټه در ورسوي: الله - تعالی - د هغه د اوامرو په ساتلو او له منهیاتو څخه یې په ځان ژغورلو سره یاد ساته، داسې چې په اطاعت او عبادت کې دې ومومي او په نافرمانۍ او ګناهونو کې دې ونه مومي، نو كه چېرته دې داسې وكړل، بدله به دې دا وي چې الله تعالی به دې د دنيا او آخرت له سختیو وساتي او په هر ځای کې چې یې، نو په چارو کې به دې درسره مرسته وکړي او بریا به درکړي. او کله دې چې څه غوښتل نو یوازې له الله جل جلاله یې وغواړه، ځکه الله؛ یوازې هغه - ذات دی چې - د سوال کوونکو سوال قبلوي. او که مرسته دې غوښتله نو له الله پرته یې له بل چا مه غواړه. او باید دا باور ولرې چي که د ځمكې ټول خلک تاته د ګټې رسولو لپاره راغونډ شي، تاته هېڅ ګټه لاسته نه درځي مګر هغه چې الله - جل جلاله - درته لیکلې ده، او که د ځمکې ټول خلک تاته د ضرر رسولو لپاره راغونډ شي، نو تاته به هېڅ ضرر ونه رسېږي مګر هغه چې الله تعالی درته لیکلی دی. او دا چې دا کار د الله پاک لخوا د هغه د حکمت او پوهې له مخې ټاکل شوی، او د الله جل جلاله حکم لره هېڅ بدلون نشته. او الله تعالی چې د اوامرو په پر ځای کولو او له نواهیو څخه په ځان ژغورلو سره د چا ساتنه وکړي؛ نو تل به یې ملاتړی وي، له حاله به یې خبر وي، مرسته به ورسره کوي او ملاتړ به یې کوي، او کله چې یو انسان په خوښۍ (او هوساينه) کې د الله اطاعت وکړي، نو په سختۍ کې به یې له ستونزو خلاص کړي او د وتلو لار به ورته برابره کړي. هر بنده ته په کار دي چې د الله له خوا په هر ټاکل شوي برخلیک راضي اوسي؛ هغه که خېر وي او یا شر، او د سختیو او آزموینو پر مهال بنده ته په کار ده چې صبر وکړي، ځکه صبر د خلاصون کیلي ده، او کله چې سختي ډیره شي، نو د الله تعالی لخوا راحت او خلاصون راځي، او کله چې تنګستیا راشي نو الله تعالی ورپسې اساني راولي.

د حديث له ګټو څخه

1. لوی زېرى دا دی چې کله پر انسان تنګستیا راشي، نو د اسانتیا تمه دې ولري.
2. د بنده لپاره د مصیبت او یا کوم محبوب شي له لاسه ورکولو پر مهال پدې وینا کې تسلیت دی لکه چې فرمایي: «او پوهه شه چې هر څه درباندې راغلي، ته ترې بچ کېدونکی نه وې، او له کوم څه چې بچ شوی یې، هېڅکله به درته نه و رسیدلي» نو لومړۍ جمله د ناخوښۍ او مصیبت پر مهال د تسلیت لپاره ده، او دویمه د هغه څه د له لاسه ورکولو پر مهال ده چې انسان ته یو څه محبوب وي خو تر لاسه یې نه کړي.