حديث: الذَّهَبُ بِالذَّهَبِ، وَالْفِضَّةُ بِالْفِضَّةِ، وَالْبُرُّ بِالْبُرِّ، وَالشَّعِيرُ بِالشَّعِيرِ، وَالتَّمْرُ بِالتَّمْرِ، وَالْمِلْحُ بِالْمِلْحِ، مِثْلًا بِمِثْلٍ، سَوَاءً بِسَوَاءٍ، يَدًا بِيَدٍ، فَإِذَا اخْتَلَفَتْ هَذِهِ الْأَصْنَافُ، فَبِيعُوا كَيْفَ شِئْتُمْ، إِذَا كَانَ يَدًا بِيَدٍ». «طلا در مقابل طلا، نقره در مقابل نقره، گندم در مقابل گندم در مقابل گندم، جو در مقابل جو، خرما در خرما، نمک در مقابل نمک، مثل در مقابل مثل، همه به یک اندازه، اگر این اقسام متفاوت باشد، آن ها را هر طوری که خواستید بفروشید، اگر دست به دست باشد

عَنْ عُبَادَةَ بْنِ الصَّامِتِ رَضيَ اللهُ عنهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«الذَّهَبُ بِالذَّهَبِ، وَالْفِضَّةُ بِالْفِضَّةِ، وَالْبُرُّ بِالْبُرِّ، وَالشَّعِيرُ بِالشَّعِيرِ، وَالتَّمْرُ بِالتَّمْرِ، وَالْمِلْحُ بِالْمِلْحِ، مِثْلًا بِمِثْلٍ، سَوَاءً بِسَوَاءٍ، يَدًا بِيَدٍ، فَإِذَا اخْتَلَفَتْ هَذِهِ الْأَصْنَافُ، فَبِيعُوا كَيْفَ شِئْتُمْ، إِذَا كَانَ يَدًا بِيَدٍ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 1587]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از عُبادة بن الصامِت رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«الذَّهَبُ بِالذَّهَبِ، وَالْفِضَّةُ بِالْفِضَّةِ، وَالْبُرُّ بِالْبُرِّ، وَالشَّعِيرُ بِالشَّعِيرِ، وَالتَّمْرُ بِالتَّمْرِ، وَالْمِلْحُ بِالْمِلْحِ، مِثْلًا بِمِثْلٍ، سَوَاءً بِسَوَاءٍ، يَدًا بِيَدٍ، فَإِذَا اخْتَلَفَتْ هَذِهِ الْأَصْنَافُ، فَبِيعُوا كَيْفَ شِئْتُمْ، إِذَا كَانَ يَدًا بِيَدٍ». «طلا در مقابل طلا، نقره در مقابل نقره، گندم در مقابل گندم در مقابل گندم، جو در مقابل جو، خرما در خرما، نمک در مقابل نمک، مثل در مقابل مثل، همه به یک اندازه، اگر این اقسام متفاوت باشد، آن ها را هر طوری که خواستید بفروشید، اگر دست به دست باشد.
[صحیح] - [مسلم روایت کرده] - [صحیح مسلم - 1587]

توضیح

پیامبر صلی الله علیه وسلم روش صحیح بیع را در اصناف ربوی شش گانه بیان داشته که عبارتند از: طلا، نقره، گندم، جو، خرما و نمک، اگر از هم نوعش باشد مانند فروش طلا به طلا و نقره به نقره ... پس دو شرط باید رعایت شود: اول: یکنواختی در وزن، اگر چیزی باشد که وزن می شود مانند طلا و نقره، و یا یکنواختی در پیمانه، اگر چیزی باشد که به پیمانه اندازه می شود، مانند گندم و جو و خرما و نمک. دوم: فروشنده پول را بدست بیاورد و خریدار کالا را، البته این همه در جلسه عقد باید صورت بگیرد. اگر این انواع با هم تفاوت داشته باشد، مثلاً بیع طلا به نقره، یا خرما به گندم، بیع به یک شرط جایز است، و آن این که فروشنده پول را و خریدار کالا را در جلسه عقد دریافت کنند، در غیر این صورت بیع باطل است، و هر یک از فروشنده و خریدار در سود حرام یکسان واقع شده اند.

از فوائد حدیث

1. بیان اموال ربوی و نحوۀ فروش آنها.
2. نهی از بیع سود.
3. پول نقد در رابطه با ربا، حکم طلا و نقره را دارد.
4. خرید و فروش اقسام شش گانه ربوی چند حالات دارد: 1- اینکه کالای سودی با کالای سودی همنوعش فروخته شود، مانند طلا به طلا و خرما به خرما... برای صحت آن دو شرط لازم است: تشابه در وزن یا پیمانه، و قبض کردن در مجلس عقد، 2- اینکه کالای سودی با کالای سودی که همنوعش نباشد فروخته شود، با اتحاد علت مانند طلا به نقره و گندم با جو، برای صحت آن قبض کردن بدون تشابه در وزن و یا پیمانه شرط است. 3- اینکه کالای سودی با کالای سودی که همنوعش نباشد فروخته شود، با اختلاف علت مانند فروش طلا به خرما.
5. خرید و فروش غیر اصناف غیر سودی، و یا یکی از آنها سودی و دیگری غیر سودی باشد؛ در این بیع قبض کردن و هم وزن و هم پیمانه شرط نیست، مانند فروش املاک به طلا.