حديث: فَضْلُ العَالِمِ عَلَى العَابِدِ كَفَضْلِي عَلَى أدْنَاكُمْ

عَنْ أَبِي أُمَامَةَ البَاهِلِيِّ رَضيَ اللهُ عنه قَالَ: ذُكِرَ لِرَسُولِ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ رَجُلاَنِ أَحَدُهُمَا عَابِدٌ وَالآخَرُ عَالِمٌ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«فَضْلُ العَالِمِ عَلَى العَابِدِ كَفَضْلِي عَلَى أَدْنَاكُمْ»، ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «إِنَّ اللَّهَ وَمَلاَئِكَتَهُ وَأَهْلَ السَّمَوَاتِ وَالأَرَضِينَ حَتَّى النَّمْلَةَ فِي جُحْرِهَا وَحَتَّى الحُوتَ لَيُصَلُّونَ عَلَى مُعَلِّمِ النَّاسِ الخَيْرَ».
[حسن لغيره] - [رواه الترمذي] - [سنن الترمذي: 2685]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از ابوامامه باهلی رضی الله عنه روایت است که گفت: دو مرد نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم ذکر شد که یکی از آنان عابد و دیگری عالم بود، پس رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمودند:
«فَضْلُ العَالِمِ عَلَى العَابِدِ كَفَضْلِي عَلَى أدْنَاكُمْ»، «برتریِ عالِم بر عابد، همانند برتریِ من نسبت به کمترين شماست»؛ سپس رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «إنَّ اللهَ وَمَلاَئِكَتَهُ وَأهْلَ السَّماوَاتِ وَالأَرْضِ حَتَّى النَّمْلَةَ في جُحْرِهَا وَحَتَّى الحُوتَ لَيُصَلُّونَ عَلَى مُعَلِّمِي النَّاسِ الخَيْرَ». «الله و ملائکه و اهل آسمان ها و زمين، حتی مورچه در لانه ی خود و نيز ماهی، بر کسانی که خير و نيکی را به مردم آموزش می دهند، درود می فرستند».
- [ترمذی روایت کرده] - [سنن ترمذی - 2685]

توضیح

دو مرد نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم ذکر شد که یکی از آنان عابد و دیگری عالم بود، کدام یک برتر هستند؟
پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند: فضل و برتری علم و عالم به علوم شرعی بر عابدی که خود را وقف عبادت نموده و معرفت او به آن چه که بر او واجب است برتر معرفی می کند، و نسبت این دو را مانند فضل و برتری رسول الله صلی الله علیه وسلم بر کمترین صحابه از نگاه جایگاه و منزلت می داند. آن گاه صلی الله علیه وسلم دلیل آن را بیان کرد که الله متعال و فرشتگان او که عرش را حمل می کنند و اهل آسمان از سایر فرشتگان، و اهل زمین اعم از انس و جن و همه حیوانات، حتی مورچه در لانه اش در بطن زمین؛ و حتی ماهی در دریا؛ تا که همه جانوران خشکه و دریا را شامل می شود، همگی به خیر ونیکی دعا می کنند، بر کسانی که به مردم علوم دینی که نجات و فلاح مردم در آن را آموزش می دهند.

از فوائد حدیث

1. یکی از روش های دعوت به سوی الله، تشویق و مثال زدن است.
2. عزت عالمانی که علم آموختند و حق آن را در عمل به آن و دعوت بسوی آن ادا نموده اند.
3. تشویق به احترام عالمان و طالبان علم، و دعا کردن برای آنان.
4. تشویق به آموزش مردم به نیکی؛ زیرا سبب رستگاری و سعادت آنان می باشد.