حديث: مَا حَقُّ امْرِيءٍ مُسلِمٍ لَهُ شَيءٌ يُوصِي فِيه، يبِيتُ ثَلَاثَ لَيَالٍ، إِلاَّ وَوَصِيَّتُهُ مَكْتُوبَةٌ عِنْدَهُ

عَنْ ابْنِ عُمَرَ رَضيَ اللهُ عنهُما أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:
«مَا حَقُّ امْرِئٍ مُسْلِمٍ لَهُ شَيْءٌ يُوصِي فِيهِ، يَبِيتُ ثَلَاثَ لَيَالٍ، إِلَّا وَوَصِيَّتُهُ عِنْدَهُ مَكْتُوبَةٌ»، قَالَ عَبْدُ اللهِ بْنُ عُمَرَ رضي الله عنهما: «مَا مَرَّتْ عَلَيَّ لَيْلَةٌ مُنْذُ سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ ذَلِكَ إِلَّا وَعِنْدِي وَصِيَّتِي».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح مسلم: 1627]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از ابن عمر رضی الله عنهما روایت است که از رسول الله صلى الله عليه وسلم شنید که می فرمودند:
«مَا حَقُّ امْرِيءٍ مُسلِمٍ لَهُ شَيءٌ يُوصِي فِيه، يبِيتُ ثَلَاثَ لَيَالٍ، إِلاَّ وَوَصِيَّتُهُ مَكْتُوبَةٌ عِنْدَهُ». «برای مسلمانی که چيزی برای وصيت دارد، جايز نيست سه شب بر او بگذرد و وصيت نامه اش را ننوشته باشد»، ابن عمر می گويد: از وقتی اين سخن را از رسول الله صلى الله عليه وسلم شنيده ام، يک شب نيز بر من نگذشته مگر اينکه وصيت نامه ام نزدم بوده است.
[صحیح] - [متفق علیه] - [صحیح مسلم - 1627]

توضیح

پیامبر صلی الله علیه وسلم خبر می دهد که شایستۀ مسلمانی که چیزی از حقوق و یا اموال برای وصیت کردن داشته باشد هرچند اندک باشد، این که سه شب بر او بگذرد و وصيت نامه اش را ننوشته باشد. عبد الله بن عمر رضی الله عنهما می گوید: از وقتی اين سخن را از رسول الله صلى الله عليه وسلم شنيده ام، يک شب نيز بر من نگذشته مگر اينکه وصيت نامه ام نزدم بوده است.

از فوائد حدیث

1. مشروعیت وصیت و مبادرت ورزیدن با بیان آن، جهت رعایت دستور شارع پیرامون آن، و نیز آمادگی برای مرگ، و نیز برای تبصر در آن و مصرف آن، قبل از این که مشغولیتی او را از وصیت مشغول سازد.
2. وصیت : به معنای عهد است، این که انسان برای شخصی تعهد می کند که پس از مرگ او در مقداری از مال اش را تصاحب کند، و یا به شخصی تعهد می کند تا از فرزندان خردسال اش مراقبت کند، و یا برای کسی تعهد نماید که پس از مرگش در بخشی از کارهای که در اختیار دارد تصرف کند.
3. وصیت بر سه قسم است: 1- مستحب، و آن وصیتی است با مقداری از مالی که در راه خیر و نیکی صرف می شود. تا ثوابش پس از مرگش به او برسد. 2- واجب، که عبارت است از حقوقی که بر او می باشد، خواه این حقوق متعلق به الله متعال باشد، مانند زکاتی که نپرداخته است، یا کفاره، و یا مانند آنها که شرعا بر او واجب است، و یا اینکه این حقوق متعلق به انسان ها باشد؛ مانند بدهی، و ادای امانت ها، 3- وصیت حرام: اگر وصیتش از ثلث مالش بیشتر باشد، و یا به یکی از ورثه وصیت کند.
4. فضیلت ابن عمر رضی الله عنهما، و مبادرت ورزی او به کار نیک، و پیروی از شارع حکیم.
5. ابن دقیق عید می گوید: ترخیص در دو و سه شب، برای دفع حرج و سختی است.
6. موارد مهم باید به صورت کتبی ثبت شوند؛ برای اثبات و حفظ بهتر حقوق می باشد.