حديث: به عذاب الله عذاب نکنید

عَنْ عِكْرِمَةَ:
أَنَّ عَلِيًّا رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ حَرَّقَ قَوْمًا، فَبَلَغَ ابْنَ عَبَّاسٍ فَقَالَ: لَوْ كُنْتُ أَنَا لَمْ أُحَرِّقْهُمْ لِأَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «لاَ تُعَذِّبُوا بِعَذَابِ اللَّهِ»، وَلَقَتَلْتُهُمْ كَمَا قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «مَنْ بَدَّلَ دِينَهُ فَاقْتُلُوهُ».
[صحيح] - [رواه البخاري] - [صحيح البخاري: 3017]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از عکرمه روایت است:
که علی رضی الله عنه گروهی را سوزانید. این خبر به ابن عباس رسید، پس گفت: اگر من بودم آنان را نمی‌سوزاندم؛ زیرا پیامبر صلى الله عليه وسلم فرمود: "به عذاب الله عذاب نکنید"، و من آنان را می‌کشتم همان‌گونه که پیامبر صلى الله عليه وسلم فرمود: "هر کس که دینش را تغییر دهد، او را بکشید".
[صحیح] - [بخاری روایت کرده] - [صحیح بخاری - 3017]

توضیح

علی بن ابی طالب رضی الله عنه اجتهاد کرد و گروهی از زنادقه مرتد از اسلام را با آتش سوزانید، این خبر به عبدالله بن عباس رضی الله عنهما رسید، او بر کشتن آنان تأیید کرد، اما بر سوزاندن آنان با آتش انکار کرد. و گفت: اگر من به جای او بودم، آنان را با آتش نمی‌سوزاندم؛ زیرا پیامبر صلى الله عليه وسلم بیان فرمود که تنها الله متعال که پروردگار آتش است، با آتش عذاب می‌کند، اما کشتن آنان کافی است، همان‌گونه که پیامبر صلى الله عليه وسلم فرمود: هر کس که از اسلام مرتد شود و دینش را به دین دیگری تغییر دهد، او را بکشید.

از فوائد حدیث

1. وجوب کشتن مرتد از دین اسلام به اجماع اهل علم —با شرایطش— و این کار تنها از امام و حاکم سزاوار است.
2. قول پیامبر: «هر کس که دینش را تغییر دهد، او را بکشید» یعنی: هر کس از اسلام مرتد شود —حکمی عام است برای مردان و زنان.
3. مرتد بر ارتدادش تحمل نمی‌شود، بلکه به اسلام دعوت می‌شود و اگر نپذیرفت، کشته می‌شود.
4. در این حدیث، نهی از تعذیب با آتش است، و اینکه حدود با آتش اجرا نمی‌شود.
5. فضیلت ابن عباس رضی الله عنهما و وسعت علم و فقه او در احادیث پیامبر صلى الله عليه وسلم.
6. در این حدیث، ادب انکار بر مخالف وجود دارد.