Hadith: ਮੈਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੂੰ ਇਹ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਦੇਖਿਆ

عَنْ إِبرَاهِيمَ النَّخَعِيِّ عَنْ هَمَّامِ بنِ الحَارِثِ قَالَ:
بَالَ جَرِيرٌ، ثُمَّ تَوَضَّأَ، وَمَسَحَ عَلَى خُفَّيْهِ، فَقِيلَ: تَفْعَلُ هَذَا؟ فَقَالَ: نَعَمْ، رَأَيْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بَالَ، ثُمَّ تَوَضَّأَ وَمَسَحَ عَلَى خُفَّيْهِ. قَالَ الأَعْمَشُ: قَالَ إِبْرَاهِيمُ: كَانَ يُعْجِبُهُمْ هَذَا الحَدِيثُ؛ لِأَنَّ إِسْلَامَ جَرِيرٍ، كَانَ بَعْدَ نُزُولِ المَائِدَةِ.
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح مسلم: 272]

Translation Needs More Review.

ਇਬ੍ਰਾਹੀਮ ਅਨ-ਨਖ਼ਈ ਤੋਂ ਹਮਾਮ ਬਿਨ ਹਾਰਿਥ ਨੇ ਰਿਵਾਇਤ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ:
ਜਰੀਰ ਨੇ ਪਿਸਾਬ ਕੀਤਾ, ਫਿਰ ਵੁਜ਼ੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮੁਜੱਮਿਆਂ (ਜੁਰਾਬਾਂ) ਉੱਤੇ ਮਸਹ ਕੀਤਾ। ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ: “ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਕਰਦੇ ਹੋ?” ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ: “ਹਾਂ, ਮੈਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੂੰ ਇਹ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਦੇਖਿਆ।”ਅਲ-ਅਮਸ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਇਬ੍ਰਾਹੀਮ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਹਦਿਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਜਰੀਰ ਦਾ ਇਸਲਾਮ ਮਾਇਦਾ ਸੂਰਹ ਦੇ ਨਾਜ਼ਿਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਇਆ ਸੀ।
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح مسلم - 272]

Explanation

ਜਰੀਰ ਬਿਨ ਅਬਦੁੱਲਾਹ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਪਿਸਾਬ ਕੀਤਾ, ਫਿਰ ਵੁਜ਼ੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮੁਜੱਮਿਆਂ (ਜੁਰਾਬਾਂ) ਉੱਤੇ ਹੀ ਮਸਹ ਕੀਤਾ, ਪੈਰ ਧੋਏ ਨਹੀਂ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: “ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਕਰਦੇ ਹੋ?!”ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ: “ਹਾਂ, ਮੈਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੂੰ ਪਿਸਾਬ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੁਜ਼ੂ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮੁਜੱਮਿਆਂ ਉੱਤੇ ਮਸਹ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਦੇਖਿਆ।” ਜਰੀਰ ਨੇ ਦੇਰ ਨਾਲ ਇਸਲਾਮ ਕਬੂਲ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਮਾਇਦਾ ਸੂਰਹ ਨਾਜ਼ਿਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵੁਜ਼ੂ ਦੀ ਆਇਤ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੁਜੱਮਿਆਂ ਉੱਤੇ ਮਸਹ ਕਰਨ ਦੀ ਰਿਵਾਇਤ ਉਸ ਆਇਤ ਨਾਲ ਰੱਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ।

Benefits from the Hadith

1. ਸਹਾਬਾ ਅਤੇ ਤਾਬਿਊਨ ਨਬੀ ﷺ ਦੀ ਸੂਨਤ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਦੇ ਸਨ।
2. ਨੁਵਾਵੀ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਉਹ ਸਭ ਮਸਾਹਿਬ ਜੋ ਇਜਮਾ‘ ਵਿੱਚ ਮਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੁਜੱਮਿਆਂ ਉੱਤੇ ਮਸਹ ਕਰਨਾ ਮਨਜ਼ੂਰ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਸਫਰ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਘਰ ਵਿੱਚ, ਚਾਹੇ ਲੋੜ ਲਈ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਵਿਚ ਉਹ ਮਹਿਲਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਜੋ ਘਰ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਜੋ ਪੈਰ ਨਹੀਂ ਚਲਾਉਂਦਾ।
3. ਜਰੀਰ ਬਿਨ ਅਬਦੁੱਲਾਹ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਦੀ ਫਜ਼ੀਲਤ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਬਹੁਤ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਸਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਗਿਰਦਾਂ ਦੇ ਇਨਕਾਰ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਇਸ ਵਿੱਚ ਗਲਤ ਹੋਣ।
4. ਉਸਦੀ ਤਸਦੀਕ ਵਿੱਚ ਜਵਾਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਮੁਜੱਮਿਆਂ ਉੱਤੇ ਮਸਹ ਨੂੰ ਰੱਦ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਆਇਤ ਨਾਲ ਮੁੰਹਾਂਮੁਖ ਹੋ ਗਿਆ, ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਰੀਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਦੀ ਹਦਿਸ਼ ਉਸ ਆਇਤ ਦੇ ਨਾਜ਼ਿਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੁਜੱਮਿਆਂ ਉੱਤੇ ਮਸਹ ਕਰਨ ਦੀ ਰਿਵਾਇਤ ਕਦੇ ਵੀ ਰੱਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ।
5. ਇਸਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਸਹੀ ਸਮਝਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਗੁੱਸਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ। ਬਲਕਿ ਉਸ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਆਪਣੇ ਧਾਰਣਾ ਮੁਤਾਬਕ ਨਰਮੀ ਨਾਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਲੀਲ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਮਝਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
6. ਜਦੋਂ ਲੋੜ ਹੋਵੇ, ਤਦ ਤਾਰੀਖ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਦਲੀਲ ਕਰਨੀ।