ჰადისი: თქვენს საქმეებში დაიცავით საშუალო გზა და იყავით სწორნი. იცოდეთ, რომ თქვენგან ვერცერთი ვერ მიაღწევს გადარჩენას მხოლოდ თავისი საქმეებით». მათ თქვეს: "ო ალლაჰის მოციქულო, და შენც ვერ გადარჩები?" მან უპასუხა: «დიახ, არც მე. თუ ალლაჰი თავისი წყალობითა და სიკეთით მაპატიებს

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«قَارِبُوا وَسَدِّدُوا، وَاعْلَمُوا أَنَّهُ لَنْ يَنْجُوَ أَحَدٌ مِنْكُمْ بِعَمَلِهِ» قَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ وَلَا أَنْتَ؟ قَالَ: «وَلَا أَنَا، إِلَّا أَنْ يَتَغَمَّدَنِيَ اللهُ بِرَحْمَةٍ مِنْهُ وَفَضْلٍ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح مسلم: 2816]

აბუ ჰურაირა (ალლაჰი იყოს მისით კმაყოფილი) გადმოგვცემს, რომ შუამავალმა (ალლაჰის ლოცვა და მშვიდობა მას) თქვა:
«თქვენს საქმეებში დაიცავით საშუალო გზა და იყავით სწორნი. იცოდეთ, რომ თქვენგან ვერცერთი ვერ მიაღწევს გადარჩენას მხოლოდ თავისი საქმეებით». მათ თქვეს: "ო ალლაჰის მოციქულო, და შენც ვერ გადარჩები?" მან უპასუხა: «დიახ, არც მე. თუ ალლაჰი თავისი წყალობითა და სიკეთით მაპატიებს».
[სანდო (საჰიჰ)] - [შეთანხმებული] - [საჰიჰ მუსლიმ - 2816]

განმარტება

მოციქული (ალლაჰის ლოცვა და მშვიდობა მას) მოუწოდებს საჰაბებს, რომ იმოქმედონ და შეძლებისდაგვარად უფრთხილდნენ ალლაჰს, უკიდურესობებისა და დაუდევრობის გარეშე. მათ უნდა ისწრაფონ თავისი საქმეებით სიზუსტისკენ, გულწრფელობით ალლაჰისადმი და სუნნას მიყოლით, რათა მათი საქმეები მიღებული იყოს და გახდეს მათზე ალლაჰის მოწყალების გადმოსვლის მიზეზი.
შემდეგ აცნობა მათ, რომ ვერავის ვერ გადაარჩენს მხოლოდ მისი საქმეები; აუცილებელია ალლაჰის წყალობაც.
მათ თქვეს: ო ალლაჰის მოციქულო, შენც კი ვერ გადაგარჩენს შენი საქმეები, მიუხედავად მისი უდიდესი პატივცემულობისა?
მან თქვა: დიახ, მეც, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა ალლაჰი თავისი წყალობით დამფარავს.

ჰადისის სარგებლობიდან

1. ან-ნავავიმ თქვა: «"დაიცავით სიზუსტე და მიუახლოვდით მას": ისწრაფეთ სიზუსტისკენ და იმოქმედეთ შესაბამისად. თუ ამის გაკეთებას ვერ შეძლებთ, მაშინ მიუახლოვდით მას, ანუ რაც შეიძლება მეტად მიუახლოვდით სიზუსტეს. სიზუსტე ნიშნავს სისწორეს, რომელიც არის უკიდურესობასა და დაუდევრობას შორის. ამიტომ, არც უკიდურესობაში შეხვიდეთ და არც საქმეებს დაუდევრად მოეკიდოთ».
2. იბნ ბააზმა თქვა: «კეთილი საქმეები სამოთხეში შესვლის მიზეზია, როგორც ბოროტი საქმეები არის ჯოჯოხეთში შესვლის მიზეზი. ეს ჰადისი განმარტავს, რომ სამოთხეში შესვლა მხოლოდ საქმეებით არ ხდება; აუცილებელია ალლაჰის მიტევება და მისი უზენაესი მოწყალება. ისინი სამოთხეში თავიანთი საქმეების მიზეზით შევიდნენ, მაგრამ რაც ამას უზრუნველყოფს, ეს არის მისი მოწყალება, მიტევება და პატიება».
3. მონას არ უნდა ჰქონდეს თვითკმაყოფილება ან აღტაცება თავისი საქმეებით, რაც არ უნდა ბევრი იყოს ისინი, რადგან ალლაჰის უფლება მის საქმეებზე უფრო დიდია. ამიტომ, მონას აუცილებლად უნდა ჰქონდეს შიში და იმედი ერთდროულად.
4. ალლაჰის მოწყალება და წყალობა თავის მონებზე უფრო დიდია, ვიდრე მათი საქმეები.
5. კეთილი საქმეები არის სამოთხეში შესვლის მიზეზი, ხოლო მისი მიღწევა მხოლოდ ალლაჰის მოწყალებით და მისი წყალობით ხდება.
6. ალ-ქარმაანიმ თქვა: «თუ ყველა ადამიანი სამოთხეში მხოლოდ ალლაჰის წყალობით შედის, მაშინ მოციქულის (ალლაჰის ლოცვა და მშვიდობა მას) განსაკუთრებული აღნიშვნის მიზეზი ის არის, რომ მიუხედავად იმისა, რომ მისთვის უდავოა სამოთხეში შესვლა, და ეს მხოლოდ ალლაჰის წყალობით ხდება, მაშინ სხვა ადამიანებისთვის ეს მითუმეტეს ასე იქნება».
7. ან-ნავავი განმარტავს ალლაჰის სიტყვების მნიშვნელობას: «შედით სამოთხეში იმის გამო, რასაც აკეთებდით» (სურა ან-ნა'ჰლ, 32) და «და ეს არის სამოთხე, რომელიც მემკვიდრეობით მიიღეთ იმის გამო, რასაც აკეთებდით» (სურა აზ-ზუხრუფ, 72) და მსგავსი აიათები, რომლებიც მიუთითებს, რომ სამოთხეში შესვლა საქმეებით ხდება. ეს არ ეწინააღმდეგება ჰადისებს. აიათების მნიშვნელობა ის არის, რომ სამოთხეში შესვლა საქმეების მიზეზით ხდება, მაგრამ საქმეების შესრულება, მათში გულწრფელობისთვის სწორი მიმართულების მიღება და მათი მიღება მხოლოდ ალლაჰის წყალობითა და მოწყალებით ხდება. ამიტომ სწორი იქნება თქმა, რომ ადამიანი სამოთხეში მხოლოდ საქმეებით არ შედის, როგორც ამას ჰადისები აღნიშნავს. ასევე სწორი იქნება თქმა, რომ საქმეების გამო შედის, ანუ მათი მიზეზით, და ესეც ალლაჰის წყალობის ნაწილია».
8. იბნ ალ-ჯაუზიმ თქვა: «ამ საკითხზე ოთხი განმარტება არსებობს:
9. წარმატება საქმეების შესასრულებლად ალლაჰის წყალობაა. მის გარეშე არც რწმენა და არც მორჩილება არ მოხდებოდა, რაც გადარჩენის მიზეზია. მონის საქმეები მისი მბრძანებლისთვის არის. მაშ, რასაც მბრძანებელი აჯილდოებს მონას, ეს მოწყალებაა და არა ვალი. ზოგიერთ ჰადისში ნათქვამია, რომ სამოთხეში შესვლა მხოლოდ ალლაჰის წყალობით ხდება, ხოლო საფეხურების განაწილება — საქმეების მიხედვით.
10. მორჩილების საქმეები ხდება მოკლე დროში, მაშინ როცა ჯილდო — მარადიულია. ამიტომ, მარადიული წყალობა, რომელიც არ იწურება, იმსახურებს მოწყალების სახით აღქმას და არა მხოლოდ საქმეების შესაბამის ანაზღაურებას».
11. არ-რაფი'ი ამბობს: «მოქმედმა არ უნდა დაეყრდნოს საკუთარ საქმეებს გადარჩენისა და საფეხურების მოპოვების მცდელობისას, რადგან ის საქმეები ალლაჰის დახმარებით შესრულდა, ხოლო ცოდვებისგან თავის შეკავება ალლაჰის დაცვით მოხდა. ასე რომ, ეს ყველაფერი მისი მოწყალებით და წყალობით არის».