حديث: لاَ صَامَ مَنْ صَامَ الدَّهْرَ، صَوْمُ ثَلاَثَةِ أَيَّامٍ صَوْمُ الدَّهْرِ كُلِّهِ

عَنْ عَبْدَ اللَّهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ العَاصِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«إِنَّكَ لَتَصُومُ الدَّهْرَ، وَتَقُومُ اللَّيْلَ؟»، فَقُلْتُ: نَعَمْ، قَالَ: «إِنَّكَ إِذَا فَعَلْتَ ذَلِكَ هَجَمَتْ لَهُ العَيْنُ، وَنَفِهَتْ لَهُ النَّفْسُ، لاَ صَامَ مَنْ صَامَ الدَّهْرَ، صَوْمُ ثَلاَثَةِ أَيَّامٍ صَوْمُ الدَّهْرِ كُلِّهِ»، قُلْتُ: فَإِنِّي أُطِيقُ أَكْثَرَ مِنْ ذَلِكَ، قَالَ: «فَصُمْ صَوْمَ دَاوُدَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ، كَانَ يَصُومُ يَوْمًا وَيُفْطِرُ يَوْمًا، وَلاَ يَفِرُّ إِذَا لاَقَى».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 1979]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از عبدالله بن عمرو بن عاص رضی الله عنهما روایت است که رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمودند:
«إِنَّكَ لَتَصُومُ الدَّهْرَ، وَتَقُومُ اللَّيْلَ؟»، فَقُلْتُ: نَعَمْ، قَالَ: «إِنَّكَ إِذَا فَعَلْتَ ذَلِكَ هَجَمَتْ لَهُ العَيْنُ، وَنَفِهَتْ لَهُ النَّفْسُ، لاَ صَامَ مَنْ صَامَ الدَّهْرَ، صَوْمُ ثَلاَثَةِ أَيَّامٍ صَوْمُ الدَّهْرِ كُلِّهِ»، قُلْتُ: فَإِنِّي أُطِيقُ أَكْثَرَ مِنْ ذَلِكَ، قَالَ: «فَصُمْ صَوْمَ دَاوُدَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ، كَانَ يَصُومُ يَوْمًا وَيُفْطِرُ يَوْمًا، وَلاَ يَفِرُّ إِذَا لاَقَى». "تو همه روزهای سال را روزه می‌گیری و تمام شب نماز شب می خوانی؟"، گفتم: بله، فرمود: «اگر چنین کنی، خواب بر آن غلبه نموده، و نفس خسته و ملول می شود، هر كس که همه روزهای سال را روزه بگیرد در واقع روزه نگرفته است، روزه ی سه روز از هر ماه، روزه ی همه ی سال است، گفتم: من توان بیشتر از آن را دارم، فرمود: پس مانند روزۀ داود علیه السلام بگیر، او یک روز روزه می گرفت و یک روز افطار می نمود، و وقتی با دشمن رو در رو می شد فرار نمی کرد».
[صحیح] - [متفق علیه] - [صحیح بخاری - 1979]

توضیح

پیامبر صلی الله علیه وسلم مطلع شد که عبدالله بن عمرو رضی الله عنهما پی هم روزه می گیرد و افطار نمی کند، و تمام شب را نماز می خواند و نمی خوابد، پس او را از آن نهی کرد و به او فرمود: روزه بگیر و افطار کن، و قیام کن و بخواب. او صلی الله علیه وسلم وی از روزه گرفتن پی هم و همه شب را در قیام اللیل سپری کردن نهی فرمود، و به او فرمود: اگر چنین کنی چشمت ضعیف شده و به داخل سر ات فرو می رود، و نفست ملول و خسته می شود؛ پس هر كس که همه روزهای سال را روزه بگیرد در واقع روزه نگرفته است؛ چون ثواب روزه را به خاطر مخالفت نهی حاصل نمی نماید، و به خاطر روزه گرفتن افطار نکرده است. سپس او را به روزه گرفتن سه روز از هر ماه راهنمایی نمود؛ زیرا روزۀ هر روز برابر است با ده روز، و این کمترین چند برابری نیکی است. عبد الله گفت: من توان بیشتر از این را دارم. رسول الله صلی الله علیه وسلم: پس مانند روزۀ داود علیه السلام روزه بگیر و این بهترین روزه هاست، یک روز را روزه می گرفت و یک را روز را افطار می نمود، و هرگاه با دشمن رو در رو می شد هرگز فرار نمی کرد؛ زیرا طریقۀ روزه اش بدن او را ضعیف نمی کرد.

از فوائد حدیث

1. روزه گرفتن سه روز از هر ماه مانند روزه گرفتن تمام سال است، زیرا یک کار خیر ده برابر آن ثواب دارد، به این ترتیب سی روز می شود، پس اگر سه روز از هر ماه را روزه بگیرد، مانند آن است که تمام سال را روزه گرفته باشد.
2. یکی از روش های دعوت به سوی الله متعال، تشویق به عمل و یاد آوری ثواب آن و ثواب پابندی بر آن است.
3. خطابی می‌گوید: فشردۀ داستان عبدالله بن عمرو این است که الله متعال بنده‌اش را فقط به تعبد با روزه گرفتن منحصر نکرده، بلکه او را با انواع عبادت ها مکلف نموده است، پس اگر همۀ تلاش خود را متمرکز به یک عبادت نماید در عبادت دیگری کوتاهی می کند، پس اولی و بهتر است در آن تعادل و میانه روی نماید تا برای عبادت دیگر قوت و توان داشته باشد، و در این مورد او صلی الله علیه وسلم در قول خود به داود علیه السلام اشاره می نماید: "وكان لا يفر إذا لاقى"؛ یعنی هرگاه با دشمن رو در رو می شد فرار نمی نمود؛ زیرا او بوسیلۀ افطار برای مبارزه در راه الله متعال خود را تقویت می نمود.
4. نهی از فرو رفتن و تکلف در عبادت، و خیر در پایبندی بر سنت است.
5. مذهب جمهور اهل علم کراهیت روزۀ همۀ سال است، و در صورتی حرام می گردد که بالای نفس شدت بیاورد و باعث ضرر و مشقت بر آن گردد، و از سنت پیامبرش صلی الله علیه وسلم سرپیچی نماید، و بر این باور باشد که روش او از روش سنت بهتر است.