حدیث: رسول الله ﷺ به مونږ ته د استخارې دعا داسې ښووله، لکه څنګه به یې چې مونږ ته د قرآن یو سورت ښووه

عن جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ:
كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُعَلِّمُنَا الِاسْتِخَارَةَ فِي الْأُمُورِ كَمَا يُعَلِّمُنَا السُّورَةَ مِنَ الْقُرْآنِ، يَقُولُ: «إِذَا هَمَّ أَحَدُكُمْ بِالْأَمْرِ فَلْيَرْكَعْ رَكْعَتَيْنِ مِنْ غَيْرِ الْفَرِيضَةِ، ثُمَّ لِيَقُلِ: اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَخِيرُكَ بِعِلْمِكَ وَأَسْتَقْدِرُكَ بِقُدْرَتِكَ، وَأَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ الْعَظِيمِ، فَإِنَّكَ تَقْدِرُ وَلَا أَقْدِرُ، وَتَعْلَمُ وَلَا أَعْلَمُ، وَأَنْتَ عَلَّامُ الْغُيُوبِ، اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الْأَمْرَ خَيْرٌ لِي فِي دِينِي، وَمَعَاشِي، وَعَاقِبَةِ أَمْرِي» أَوْ قَالَ: «عَاجِلِ أَمْرِي وَآجِلِهِ، فَاقْدُرْهُ لِي وَيَسِّرْهُ لِي ثُمَّ بَارِكْ لِي فِيهِ، وَإِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الْأَمْرَ شَرٌّ لِي فِي دِينِي وَمَعَاشِي وَعَاقِبَةِ أَمْرِي» أَوْ قَالَ: «فِي عَاجِلِ أَمْرِي وَآجِلِهِ، فَاصْرِفْهُ عَنِّي وَاصْرِفْنِي عَنْهُ، وَاقْدُرْ لِي الْخَيْرَ حَيْثُ كَانَ، ثُمَّ أَرْضِنِي» قَالَ: «وَيُسَمِّي حَاجَتَه».
[صحيح] - [رواه البخاري] - [صحيح البخاري: 1162]

دا ژباړه بیا لیدنې او کره کتنې ته اړتیا لري.

له جابر بن عبدالله رضي الله عنهما څخه روایت دی هغه وايي چې:
رسول الله ﷺ به مونږ ته د استخارې دعا داسې ښووله، لکه څنګه به یې چې مونږ ته د قرآن یو سورت ښووه، ویې فرمایل: کله چې ستاسو څخه یو څوک د کوم کار اراده ولري، نو له فرض لمانځه پرته دې دوه رکعته لمونځ وکړي، بیا دې دا دعا ووایي: اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَخِيرُكَ بِعِلْمِكَ وَأَسْتَقْدِرُكَ بِقُدْرَتِكَ، وَأَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ الْعَظِيمِ، فَإِنَّكَ تَقْدِرُ وَلَا أَقْدِرُ، وَتَعْلَمُ وَلَا أَعْلَمُ، وَأَنْتَ عَلَّامُ الْغُيُوبِ، اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الْأَمْرَ خَيْرٌ لِي فِي دِينِي، وَمَعَاشِي، وَعَاقِبَةِ أَمْرِي» أَوْ قَالَ: «عَاجِلِ أَمْرِي وَآجِلِهِ، فَاقْدُرْهُ لِي وَيَسِّرْهُ لِي ثُمَّ بَارِكْ لِي فِيهِ، وَإِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الْأَمْرَ شَرٌّ لِي فِي دِينِي وَمَعَاشِي وَعَاقِبَةِ أَمْرِي» أَوْ قَالَ: «فِي عَاجِلِ أَمْرِي وَآجِلِهِ، فَاصْرِفْهُ عَنِّي وَاصْرِفْنِي عَنْهُ، وَاقْدُرْ لِي الْخَيْرَ حَيْثُ كَانَ، ثُمَّ أَرْضِنِي». «یا الله! زه ستا څخه ستا د علم له مخې خېر مشوره غواړم، او ستا د قدرت له مخې مرسته غواړم، او ستا د لوی فضل نه درڅخه سوال کوم، ځکه ته توان لرې او زه یې نه لرم، ته پوهېږې او زه نه پوهېږم، او ته په پټو چارو ښه پوه یې، یا الله! که ستا په علم کې وي چې دا کار (دلته به خپله غوښتنه وکړي) زما لپاره زما په دین، ژوند، او د کار په پایله کې (یا: زما په اوسني او راتلونکي حال) کې زما په خېر وي، نو دا کار مې تقدیر کړه، اسان یې کړه، او پکې برکت راکړه، او که ستا په علم کې دا وي چې دا کار زما لپاره زما په دین، ژوند، او د کار په پایله کې (یا: زما په اوسني او راتلونکي حال) کې بد دی، نو دا کار له ما څخه لرې کړه، او ما ترې لرې کړه، او هر چېرته چې خیر وي، هغه مې تقدیر کړه، بیا مې پرې خوښ کړه» ویې فرمایل: «او د خپل حاجت یادونه دې وکړي».
[صحيح] - [بخاري روايت کړی دی] - [صحیح بخاري - 1162]

تشریح

کله چې مسلمان وغواړي یو کار ترسره کړي چې د سم تصمیم په اړه یقین نه لري، نو ورته مشروع ده چې د استخارې لمونځ وکړي، لکه څنګه چې نبي ﷺ خپلو اصحابو ته دا لمونځ داسې ښوده لکه څنګه چې به یې چې ورته د قرآن سورتونه ښودل، نو له فرض لمانځه پرته دې دوه رکعته وکړي، بیا دې د الله تعالی څخه دا دعا وغواړي: «اللهم إني أستخيرك» یعنې ای الله! په دوو کارونو کې درڅخه د هغه کار لپاره توفیق غواړم چې خېر مې پکې وي، «بعلمك» یعنې ستا څخه ستا د پراخه او هر څه رانغاړونکي علم له مخې سوال کوم، «وأستقدرك» یعنې له تا غوښتنه کوم چې ځواک راکړې، ځکه زه پخپله بې وسه یم، «بقدرتك» یعنې ستا د پیاوړي قدرت له مخې، ځکه ته له هېڅ شي عاجز نه یې، «وأسألك من فضلك» او ستا څخه ستا د پراخې مهربانۍ سوال کوم، ځکه ستا ورکړه ستا له خوا لورینه ده، او هېڅوک تاسره په هېڅ نعمت کې حقدار نه دی؛ «فإنك تقدر» یعنې ته پر هر څه توان لرې، او زه کمزوری عاجز یم «ولا أقدر» او ستا له ملاتړ پرته هېڅ ځواک نه لرم، او ته «تعلم» پوهېږي، په خپل هر اړخیز علم سره په ښکاره او پټ، ظاهر او باطن څیزونو باندې، «و أنا لا أعلم» او زه په هېڅ نه پوهېږم مګر ستا په توفیق او لارښوونه، «وأنت علام الغيوب» حال دا چې ته په پټو او ښکاره ټولو شیانو بشپړ عالم یې. یعنې ستا علم بې محدودیته دی، او ستا ځواک بې اغېزه نه دی، او نورو یوازې هومره توان لري چې تا ورته ورکړی او اجازه دې ورته کړې ده. بیا مسلمان له خپل رب څخه سوال کوي او خپله اړتیا یادوي نو وايي: «یا الله» خپله چاره مې تاته سپارلې، نو که ستا په علم کې داسې وي چې دا چاره - د بیلګې په توګه کور پېرودل، یا د دې موټر اخیستل، یا د دې ښځې سره نکاح کول، یا داسې نور څه… نو که دا کار — چې زه پکې استخاره کوم — ستا په علم کې له پخوا معلوم وي چې زما لپاره پکې خیر دی؛ زما په دین کې (چې د زما د چارو ساتنه ده)، او زما په دنیاوي ژوند (معاش) کې، او زما د کار په پایله او عاقبت کې، یا یې داسې وویل چې: «زما په نږدې او راتلونکو چارو کې» په دنیا او آخرت کې؛ نو دا کار زما لپاره مقدر کړه، ماته یې تیار او بشپړ کړه، او راته یې آسان کړه، بیا پکې برکت واچوه او ما ته پکې خیر زیات کړه، او که ته، اې الله، پوهېږې چې دا کار زما لپاره شر دی؛ زما په دین کې، زما په ژوند (معاش) او زما د چارو په پایله کې — یا یې داسې وویل: «په اوسنۍ یا وروسته چارو کې» — نو دا کار له ما څخه لیرې کړه او ما ترې لیرې کړه، او هر چېرته چې خیر وي، هغه زما لپاره مقدر کړه، بیا ما پرې راضي کړه، او ستا په هره پرېکړه، که زه خوښ یم یا ناخوښ، ما پرې راضي کړه.

د حديث له ګټو څخه

1. پر صحابه کرامو رضي الله عنهم د رسول الله صلی الله علیه وسلم لخوا د دې ګټور او لوی خیر درلودونکي لمانځه په اړه ټینګار.
2. د استخارې کول مستحب دي، او ورپسې له رسول الله ﷺ څخه نقل شوې دعا ویل هم مستحب دي.
3. استخاره په هغو حلالو چارو کې مستحب ده چې په اړه یې انسان زړه نازړه وي، خو په واجبو یا مستحبو چارو کې نه کېږي، ځکه اصل دا دی چې هغه باید تر سره شي، خو د هغه څه په اړه استخاره شونې ده چې د واجب یا مستحب عمل پورې اړه لري لکه: د عمرې یا حج لپاره د ملګري ټاکنه.
4. د واجب او مستحب په کولو کې استخاره نه کېږي، او د حرام او مکروه کړنو په پرېښودلو کې استخاره نه کېږي.
5. دعا ویل د لمانځه پسې ځنډول کېږي، ځکه رسول الله ﷺ فرمایلي چې: «بیا دې ووایي…»، خو که له سلام څخه مخکې وویل شوه نو باک نه لري.
6. بنده باید ټولې چارې الله ته وسپاري، او باید له په خپل زور او ځواک مغرور نه شي؛ ځکه له الله پرته دی هېڅ ځواک او توان نه لري.