حديث: رسول الله (صلی الله علیه وسلم) نماز را با تکبیر و قرائت «الحمد لله رب العالمین

عَنْ عَائِشَةَ أُمِّ المُؤْمِنين رَضيَ اللهُ عنها قَالَتْ:
كَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَسْتَفْتِحُ الصَّلَاةَ بِالتَّكْبِيرِ، وَالقِرَاءَةِ، بِـ الحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ العَالَمِينَ، وَكَانَ إِذَا رَكَعَ لَمْ يُشْخِصْ رَأْسَهُ وَلَمْ يُصَوِّبْهُ، وَلَكِنْ بَيْنَ ذَلِكَ، وَكَانَ إِذَا رَفَعَ رَأْسَهُ مِنَ الرُّكُوعِ لَمْ يَسْجُدْ حَتَّى يَسْتَوِيَ قَائِمًا، وَكَانَ إِذَا رَفَعَ رَأْسَهُ مِنَ السَّجْدَةِ لَمْ يَسْجُدْ حَتَّى يَسْتَوِيَ جَالِسًا، وَكَانَ يَقُولُ فِي كُلِّ رَكْعَتَيْنِ التَّحِيَّةَ، وَكَانَ يَفْرِشُ رِجْلَهُ اليُسْرَى وَيَنْصِبُ رِجْلَهُ اليُمْنَى، وَكَانَ يَنْهَى عَنْ عُقْبَةِ الشَّيْطَانِ، وَيَنْهَى أَنْ يَفْتَرِشَ الرَّجُلُ ذِرَاعَيْهِ افْتِرَاشَ السَّبُعِ، وَكَانَ يَخْتِمُ الصَّلَاةَ بِالتَّسْلِيمِ.
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 498]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از مادر مؤمنان عایشه رضی الله عنها روایت است که فرمود:
رسول الله (صلی الله علیه وسلم) نماز را با تکبیر و قرائت «الحمد لله رب العالمین» آغاز می‌فرمودند، هنگام رکوع، سر مبارک را بیش از حد بالا نمی‌آوردند و نه بیش از حد پایین می‌آوردند، بلکه حالتی میانه داشتند، چون سر از رکوع برمی‌داشتند، تا کاملاً راست نمی‌ایستادند، به سجده نمی‌رفتند، و هنگامی که سر از سجده برمی‌داشتند، تا کاملاً نشسته و آرام نمی‌گرفتند، به سجدهٔ دوم نمی‌رفتند، در هر دو رکعت، تشهد می‌خواندند، پای چپ را می‌گستردند و پای راست را برپا می‌داشتند، از نشستن به شیوهٔ شیطان (اشاره به نشستن بر پاشنه‌ها) نهی می‌فرمودند، و از اینکه مرد دو ساعد خود را همچون درندگان بر زمین بگسترد، بازمی‌داشتند، و نماز را با سلام به پایان می‌بردند.
[صحیح] - [مسلم روایت کرده] - [صحیح مسلم - 498]

توضیح

ام المؤمنین عائشه (رضی الله عنها) از شیوهٔ نمازگزاری پیامبر اکرم (صلی الله علیه وسلم) اینگونه یاد کردند که: حضرت نماز خویش را با تکبیرةالإحرام آغاز می‌فرمود و می‌فرمود: «الله أکبر»، و قرائت را با سورهٔ فاتحة الکتاب آغاز می‌کردند: «الحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ العَالَمِينَ...». و هرگاه پس از قیام به رکوع می‌رفت، سر مبارک را در هنگام رکوع نه بلند می‌کرد و نه پایین می‌آورد، بلکه آن را مستقیم و هموار نگاه می‌داشت، و هنگامی که سر از رکوع برمی‌داشت، پیش از آنکه به سجده رود، کاملاً ایستاده و راست می‌شد، و هنگامی که سر از سجدهٔ اول برمی‌داشت، تا به طور کامل نشسته و آرام نمی‌گرفت، به سجدهٔ دوم نمی‌رفت. و پس از هر دو رکعت، برای تشهد می‌نشست و می‌فرمود: «التحیات لله والصلوات والطیبات...»، و هرگاه برای نشستن بین دو سجده یا برای تشهد می‌نشست، پای چپ خود را می‌گسترد و بر آن می‌نشست، و پای راست خود را برپا می‌داشت. و از نشستن نمازگزار به شیوهٔ نشستن شیطان نهی می‌فرمود؛ که عبارت است از: گستراندن هر دو پا بر زمین و نشستن بر پاشنه‌ها، یا چسباندن باسن به زمین و برپا داشتن ساق‌ها و نهادن دست‌ها بر زمین همچون گستراندن سگ، یا اینکه نمازگزار دو ساعد خویش را در سجده همچون درندگان بر زمین بگستراند. و نماز خویش را با سلام به پایان می‌برد: «السلام علیکم ورحمة الله»، یک بار به سوی راست و بار دیگر به سوی چپ.

از فوائد حدیث

1. بیان برخی از ویژگی‌های نماز پیامبر علیه الصلاة والسلام.
2. وجوب تکبیرة الإحرام که هر گفتار و کردار منافی با اقوال و افعال نماز را حرام می‌کند، و اینکه غیر از این صیغه، چیزی جایگزین آن برای ورود به نماز نمی‌شود.
3. وجوب قرائت سوره فاتحه.
4. وجوب رکوع، و بهترین حالت آن استواری است، بدون بلند کردن یا پایین آوردن بیش از حد.
5. وجوب بلند شدن از رکوع، و وجوب اعتدال در ایستادن پس از آن.
6. وجوب سجود، و وجوب بلند شدن از آن، و اعتدال در نشستن پس از آن.
7. مشروعیت افتراش نمازگزار پای چپ و نصب پای راست در نشستن در نماز، اما در تشهد آخر نمازهایی که دو تشهد دارند مانند مغرب و عشاء، سنت تورک است، و احادیث دیگری نیز در این باره نقل شده است.
8. نهی از مشابهت با شیطان در نشستن، که عبارت است از نشستن بر پاشنه‌ها و گستردن پاها بر زمین، یا نصب آنها و نشستن در میان آنها بر زمین.
9. نهی از مشابهت با درندگان در افتراش، که عبارت است از گستردن دست‌ها بر زمین، زیرا این کار نشانه تنبلی و ضعف است.
10. نهی از تشبه به شیطان و حیوانات در افعال آنها.
11. وجوب به پایان بردن نماز با سلام، که دعایی است برای نمازگزاران و حاضرین و غایبین شایسته، برای سلامت از هرگونه شرور و نقایص.
12. وجوب طمأنینه در نماز.