حديث: خُذُوا مِنْ الْعَمَلِ مَا تُطِيقُونَ، فَوَاللَّهِ لَا يَسْأَمُ اللَّهُ حَتَّى تَسْأَمُوا»: «شب ها نمی خوابد؟! اعمالی را انجام دهيد که توان آن را داشته باشيد. سوگند به الله که الله خسته نمی شود اما شما خسته می شويد

عَنِ عَائِشَةَ أُمِّ المُؤْمِنين رَضيَ اللهُ عنها زَوْجَ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
أَنَّ الْحَوْلَاءَ بِنْتَ تُوَيْتِ بْنِ حَبِيبِ بْنِ أَسَدِ بْنِ عَبْدِ الْعُزَّى مَرَّتْ بِهَا وَعِنْدَهَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقُلْتُ: هَذِهِ الْحَوْلَاءُ بِنْتُ تُوَيْتٍ، وَزَعَمُوا أَنَّهَا لَا تَنَامُ اللَّيْلَ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «لَا تَنَامُ اللَّيْلَ! خُذُوا مِنَ الْعَمَلِ مَا تُطِيقُونَ، فَوَاللهِ لَا يَسْأَمُ اللهُ حَتَّى تَسْأَمُوا».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح مسلم: 785]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از عایشه ام المومنین رضی الله عنها همسر پیامبر صلی الله علیه وسلم روایت است که:
رسول الله صلی الله علیه وسلم نزد من بود که حولاء دختر تُوَيت بن حبيب بن اسد بن عبدالعزی از کنارم گذشت. گفتم: اين حَوْلاء دختر تويت است. مردم گمان می کنند او شب ها نمی خوابد (عبادت می کند). پس رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «لَا تَنَامُ اللَّيْلَ! خُذُوا مِنْ الْعَمَلِ مَا تُطِيقُونَ، فَوَاللَّهِ لَا يَسْأَمُ اللَّهُ حَتَّى تَسْأَمُوا»: «شب ها نمی خوابد؟! اعمالی را انجام دهيد که توان آن را داشته باشيد. سوگند به الله که الله خسته نمی شود اما شما خسته می شويد».
[صحیح] - [متفق علیه] - [صحیح مسلم - 785]

توضیح

حولاء دختر تویت رضی الله عنها هنگام داخل شدن رسول الله صلی الله علیه وسلم از نزد عایشه ام المومنین رضی الله عنها خارج شد. عایشه رضی الله عنها برای او صلی الله علیه وسلم گفت: این زن تمام شب را به نماز و عبادت می پردازد و نمی خوابد. اما رسول الله صلی الله علیه وسلم قیام تمام شب را برای او نپسندیده و می فرماید: شب نمی خوابد! عملی را انجام دهید که توان ادامۀ آن را داشته باشید، به الله سوگند الله متعال از دادن ثواب و پاداش به بندگان صالح و مطیع خود خسته نمی شود؛ یعنی الله متعال به اندازه ی عمل تان به شما پاداش می دهد، اما وقتی بنده از انجام اعمال نیک خسته و درمانده شود، آن را ترک می کند.

از فوائد حدیث

1. زیاده روی در عبادت بیش از حد توان بدن، موجب کسالت و رخوت می شود و نفس آن را ترک می کند.
2. میانه روی و تعادل در انجام عبادت دلیل بر استمرار و استقامت در آن است.
3. کار کوچک که به طور مداوم انجام شود بهتر از انجام زیاد به طور منقطع است.
4. نووی می گوید: با تداوم اندک، اطاعت از طریق ذکر و مراقبت و اخلاص و رو آوردن به الله متعال ادامه می یابد، بر خلاف کار زیاد و سخت، تا آن جا که اندک پیوسته رشد می کند به طوری که چندین برابر از زیاد منقطع می شود.