فەرموودە: ئەی کۆمەڵی ئەنساڕ، ئایا کاتێک هاتم بۆ لای ئێوە گومڕا نەبوون؛ خودا بەهۆی منەوە هیدایەتی ئێوەى دا؟ ئایا ناکۆک نەبوون؛ خودا بەهۆی منەوە تەبایی خستە نێوانتانەوە؟ ئایا هەژار نەبوون؛ خودا بەهۆی منەوە دەوڵەمەندی کردن؟

عن عبد الله بن زيد بن عاصم قال: «لما أفَاء الله على رسوله يوم حُنَيْنٍ؛ قَسَم في الناس، وفي المُؤَلَّفَةِ قلوبهم، ولم يعطِ الأنصار شيئا. فكأنهم وجدوا في أنفسهم؛ إذ لم يُصِبْهُمْ ما أصاب الناس. فخطبهم؛ فقال: يا معشر الأنصار، ألم أجدكم ضُلاَّلاً فهداكم الله بي؟ وكنتم متفرقين فَأَلَّفَكُمُ الله بي؟ وَعَالَةً فأغناكم الله بي؟ كلما قال شيئًا؛ قالوا: اللهُ ورسولُه أمَنُّ. قال: ما يمنعكم أن تجيبوا رسول الله؟ قالوا: الله ورسوله أمَنُّ. قال: لو شِئْتُمْ لقلتم: جئتنا كذا وكذا. أَلَا تَرْضَوْنَ أن يذهب الناس بالشاة والبعير، وتذهبون برسول الله إلى رحَالِكُم؟ لولا الهجرة لكنت امْرَأً من الأنصار، ولو سلك الناس واديًا أو شِعْبًا، لَسَلَكْتُ وادي الأنصار وَشِعْبَهَا. الأنصار شِعَارٌ، والناس دِثَارٌ، إنكم ستلقون بعدي أَثَرَةً ، فاصبروا حتى تلقوني على الحوض».
[صحيح] - [متفق عليه]

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

لە عبداللە کوڕی یەزیدی کوڕی عاسمەوە دەڵێت: «کاتێک خواى گەورە دەستکەوتەکانى جەنگی بەخشی بە پێغەمبەرەکەى لە ڕۆژی (جەنگی) حونەیندا؛ ئەویش لە نێوان خەڵکیدا دابەشی کرد، ولە نێوان (ئەوانەى تازە بوون بە موسوڵمان) بۆئەوەى دڵیان زیاتر دامەزراو بێت لەسەر ئیسلام، وهیچ شتێکی نەبەخشی بە ئەنساڕەکان. وا دیار بوو هەندێکیان دڵتەنگ بوون لە نەفسی خۆیاندا؛ چونکە بەش بە خەڵکی بەخشرا بەڵام بە ئەوان نەبەخشرا. بۆیە (پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم-) وتاری بۆیان دا وفەرمووی: «ئەی کۆمەڵی ئەنساڕ، ئایا کاتێک هاتم بۆ لای ئێوە گومڕا نەبوون؛ خودا بەهۆی منەوە هیدایەتی ئێوەى دا؟ ئایا ناکۆک نەبوون؛ خودا بەهۆی منەوە تەبایی خستە نێوانتانەوە؟ ئایا هەژار نەبوون؛ خودا بەهۆی منەوە دەوڵەمەندی کردن؟»، هەرکاتێک هەرشتێکی بفەرمووایە؛ ئەنساڕەکان دەیانووت: خودا وپێغەمبەرەکەى فەزڵ ومینەتیان هەیە بەسەرمانەوە. فەرمووی: «ئەگەر بتانەوێت دەڵێن: تۆ هاتیت ئاوا وئاوا بوویت، ئایا ڕازی نابن خەڵکی بە پەز و وشترەکانیان بڕۆنەوە وئێوەش لەگەڵ پێغەمبەری خودا بڕۆنەوە بەرەو ماڵەکانتان؟ ئەگەر کۆچ (هیجرەت) نەبووایە، پیاوێک دەبووم لە ئەنساڕ، ئەگەر خەڵکی ڕێگای دۆڵێک یان شاخێک بگرنەبەر، من ڕێگای دۆڵی وشاخی ئەنساڕ دەگرمە بەر، ئەنساڕ وەکو شیعارن (وەکو جلی سەرەکی سەر پێست وان)، وخەڵکی وەکو دیسارن (وەکو جلی دووەمن لە سەرەوەى پۆشاکی سەرەکى)، بێگومان ئێوە لە پاش من دەبینن فەزڵی خەڵکی تر دەدرێت بەسەر ئێوە (مافتان دەخورێت)، بۆیە ئارام بگرن هەتاوەکو دەگەن بە لای من لەسەر گۆلاوەکە (لەسەر حەوزی کەوسەر)».
[صەحیحە] - [بوخاری و موسلیم هاوڕان لەسەری]

شیکردنەوە

کاتێک خواى گەورە نیعمەتی فەتح ودەستکەوتی (غەنیمەى) بەخشی بە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- لە جەنگی حونەیندا وپاش ئەوەى کۆتایی هێنا بە گەمارۆدانى (تائیف) وپاشان جارێکی تر گەڕایەوە بۆ گێڕانەوەى دەستکەوتەکان، پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- بە کەسانێکی بەخشی کە تازە مسوڵمان بوون بۆئەوەى دڵیان زیاتر دامەزراو وجێگیر بێت لەسەر ئیسلام، بەڵام هەندێک لە ئەنساڕەکان پێیان ناخۆش بوو کە بەشی ئەوان نەدراوە بەڵام باشترینی نێو ئەنساڕەکان ڕازی بوون چونکە دەزانن ئەم کارەى پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- هەقە وحیکمەتێکی لە پاشەوەیە، وکاتێک قسەی هەندێک لەوانەى پێیان ناخۆش بوو گەیشتە لای پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- کە هەندێکیان ووتیان: پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- دەستکەوتەکان بە ئەوان دەبەخشێت لەکاتێکدا خوێنی ئەوان دەچۆڕێت بەسەر شمشێرەکانمانەوە و واز لە ئێمە دەهێنێت، بۆیە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فەرمانیکرد بەوەى کۆ ببنەوە لە ژێر خێمەیەکدا، وفەرمووی: (ئەی کۆمەڵی ئەنساڕ، ئایا باسی ئەو قسانەى ئێوە چییە کە گەیشتووە بە من . . هەتاوەکو کۆتایی). بۆیە ڕەخنەى لێگرتن وئامۆژگاری کردن وباسی فەزڵ وپشتیوانى ئەوانى کرد سەبارەت بە سەرخستنی ئەو وئاینی ئیسلام کە ئەو پێی هاتووە و ئیسلام بووە هۆی ئەوەى کە نەفسیان ئاسوودە بێت وزانیان کە خودا پاداشتی زۆری بۆیان داناوە بەهۆی هاوەڵێتی پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- وپشتیوانى کردنی وهەروەها پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- لەگەڵیان دەگەڕێتەوە بەرەو مەدینە تەنانەت لە پاش فەتحی مەککە، ئەمە جگە لە پاداشتی نەبڕاوی ڕۆژی دوایی بەهۆی سەرخستنی ئاینی ئیسلام وئارامگرتن لەسەر ئەم ڕێبازە، وپێیانی ڕاگەیاند لە پاش ئەو دەبینن فەزڵی خەڵکی تر دەدرێت بەسەر ئەوان (مافیان دەخورێت)، بۆیە دەبێت ئارام بگرن هەتاوەکو دەگەن بە لای ئەو لەسەر حەوزی کەوسەر.