حديث: اگر بخواهید به شما می‌دهم، ولی [بدانید] برای ثروتمند و برای فرد توانمندِ کسب‌کننده، بهره‌ای در [این] صدقات نیست

عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَدِيِّ بْنِ الخِيَارِ قَالَ:
أَخْبَرَنِي رَجُلَانِ أَنَّهُمَا أَتَيَا النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي حَجَّةِ الوَدَاعِ وَهُوَ يُقَسِّمُ الصَّدَقَةَ، فَسَأَلَاهُ مِنْهَا، فَرَفَّعَ فِينَا البَصَرَ وَخَفَّضَهُ، فَرَآنَا جَلْدَيْنِ، فَقَالَ: «إِنَّ شِئْتُمَا أَعْطَيْتُكُمَا، وَلَا حَظَّ فِيهَا لِغَنِيٍّ، وَلَا لِقَوِيٍّ مُكْتَسِبٍ».
[صحيح] - [رواه أبو داود والنسائي] - [سنن أبي داود: 1633]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

عبیدالله بن عدیّ بن خیار روایت می‌کند که گفت:
دو مرد به من خبر دادند که آنان در حجّة الوداع نزد پیامبر اکرم ﷺ آمدند، در حالی که ایشان صدقات را تقسیم می‌فرمودند، آن دو از ایشان سهمی خواستند، پیامبر ﷺ چشمانش را [به آنان] دوخت و پایین آورد [و در حالشان اندیشید] و آنان را مردانی نیرومند یافت، پس فرمود: «اگر بخواهید به شما می‌دهم، ولی [بدانید] برای ثروتمند و برای فرد توانمندِ کسب‌کننده، بهره‌ای در [این] صدقات نیست».
[صحیح] - [رواه أبو داود والنسائي] - [سنن ابو داود - 1633]

توضیح

دو مرد در حجة الوداع نزد پیامبر ﷺ آمدند، هنگامی که ایشان در حال تقسیم صدقه بودند، و تقاضا کردند که از آن به آنان عطا کند، پیامبر ﷺ پیوسته به آنان نظر می‌افکند تا حالشان را بشناسد که آیا دریافت صدقه برایشان حلال است یا نه؟ پس ایشان را مردانی قوی‌هیکل دید و فرمودند: اگر بخواهید شما را از صدقه می‌دهم، ولی سهمی در آن برای فردی که مالِ کافی دارد و نیز برای فرد توانایی که قدرت کسب معاش دارد، وجود ندارد؛ هرچند در حال حاضر مالِ فراوانی نداشته باشد.

از فوائد حدیث

1. حرام بودن درخواست [صدقه] توسط فرد ثروتمند یا فرد توانمندِ کسب‌کننده.
2. اصل اولیه در مورد کسی که بی‌مالی او دانسته نیست، فقر و استحقاق دریافت صدقه است.
3. صرف توانمندی جسمی مستلزم محرومیت از صدقه نیست، بلکه باید همراه با توانایی کسب درآمد باشد.
4. برای فردی که توانایی کسب درآمدِ کافی را دارد، گرفتن از صدقات واجب جایز نیست؛ زیرا به وسیله کسب، بی‌نیاز می‌شود، همان‌گونه که ثروتمند به واسطه مالش بی‌نیاز است.
5. تربیت نبوی والا برای شخصیت مسلمان، بر اساس عزت نفس و بر پایه بخشندگی [و تلاش]، نه گرفتن و درخواست و تنبلی.