فەرموودە: ئایا باسی نەخۆشیەکەى پێغەمبەری خودام بۆ دەکەیت -صلى اللە علیە وسلم-؟ ووتی: بەڵێ، نەخۆشیەکەى پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- سەختتر بوو، فەرمووی: ئایا خەڵکی نوێژیان ئەنجامداوە؟ ووتمان: نەخێر، چاوەڕێی تۆ دەکەن

عن عبيد الله بن عبد الله بن عتبة، قال: دخلت على عائشة فقلت: ألا تحدثيني عن مرض رسول الله صلى الله عليه وسلم ؟ قالت: بلى، ثَقُلَ النبي صلى الله عليه وسلم فقال: «أصلى الناس؟» قلنا: لا، هم ينتظرونك، قال: «ضعوا لي ماء في الْمِخْضَبِ ». قالت: ففعلنا، فاغتسل، فذهب لِيَنُوءَ فأغمي عليه، ثم أفاق، فقال صلى الله عليه وسلم : «أصلى الناس؟» قلنا: لا، هم ينتظرونك يا رسول الله، قال: «ضعوا لي ماء في الْمِخْضَبِ » قالت: فقعد فاغتسل، ثم ذهب لينوء فأغمي عليه، ثم أفاق، فقال: «أصلى الناس؟» قلنا: لا، هم ينتظرونك يا رسول الله، فقال: «ضعوا لي ماء في الْمِخْضَبِ »، فقعد، فاغتسل، ثم ذهب لِيَنُوءَ فأغمي عليه، ثم أفاق فقال: «أصلى الناس؟» فقلنا: لا، هم ينتظرونك يا رسول الله، والناس عُكُوفٌ في المسجد، ينتظرون النبي عليه السلام لصلاة العشاء الآخرة، فأرسل النبي صلى الله عليه وسلم إلى أبي بكر بأن يصلي بالناس، فأتاه الرسول فقال: إن رسول الله صلى الله عليه وسلم يأمرك أن تصلي بالناس، فقال أبو بكر - وكان رجلا رقيقا -: يا عمر صل بالناس، فقال له عمر: أنت أحق بذلك، فصلى أبو بكر تلك الأيام، ثم إن النبي صلى الله عليه وسلم وجد من نفسه خِفَّةً ، فخرج بين رجلين أحدهما العباس لصلاة الظهر وأبو بكر يصلي بالناس، فلما رآه أبو بكر ذهب ليتأخر، فَأَوْمَأَ إليه النبي صلى الله عليه وسلم بأن لا يتأخر، قال: أجلساني إلى جنبه، فأجلساه إلى جنب أبي بكر، قال: فجعل أبو بكر يصلي وهو يأتم بصلاة النبي صلى الله عليه وسلم ، والناس بصلاة أبي بكر، والنبي صلى الله عليه وسلم قاعد، قال عبيد الله: فدخلت على عبد الله بن عباس فقلت له: ألا أعرض عليك ما حدثتني عائشة عن مرض النبي صلى الله عليه وسلم ، قال: هات، فعرضت عليه حديثها، فما أنكر منه شيئا غير أنه قال: أسمت لك الرجل الذي كان مع العباس قلت: لا، قال: هو علي بن أبي طالب رضي الله عنه .
[صحيح] - [رواه البخاري]

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

لە عبید الله کوڕی عبد الله کوڕی عوتبەوە، دەڵێت: چووم بۆ لای عائیشە، ووتم: ئایا باسی نەخۆش بوونەکەى پێغەمبەری خودا دەکەیت بۆم -صلى اللە علیە وسلم-؟، (عائیشە) ووتی: بەڵێ، پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- نەخۆشیەکەى سەخت وقورس بوو، فەرمووی: «ئایا خەڵکی نوێژیان کرد؟»، ووتمان: نەخێر، چاوەڕێی تۆ دەکەن، فەرمووی: «ئاوم بۆ بخەنە نێو تەشتەکەوە»، ئێمە ئەوەمان کرد، بۆیە دانیشت وخۆی شۆرد، وهەوڵیدا هەستێت بەڵام لەهۆش خۆی چوو، پاشان بە ئاگا هاتەوە، فەرمووی: «ئایا خەڵکی نوێژیان کرد؟»، ووتمان: نەخێر، چاوەڕێی تۆ دەکەن ئەی پێغەمبەری خودا، فەرمووی: «ئاوم بۆ بخەنە نێو تەشتەکەوە»، ئێمە ئەوەمان کرد، بۆیە دانیشت وخۆی شۆرد، وهەوڵیدا هەستێت بەڵام لەهۆش خۆی چوو، پاشان بە ئاگا هاتەوە، فەرمووی: «ئایا خەڵکی نوێژیان کرد؟»، ووتمان: نەخێر، چاوەڕێی تۆ دەکەن ئەی پێغەمبەری خودا، خەڵکی لە نێو مزگەوتدا ماونەتەوە چاوەڕێی پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- بۆ ئەنجامدانى نوێژی عیشا، پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- (کەسێکی) نارد بۆ لای ئەبوبەکر بۆئەوەى (داواى لێبکات) پێشنوێژی بۆ خەڵکی بکات، نێردراوەکە هات (بۆ لای ئەبوبەکر)، ووتی: پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- فەرمانت پێدەکات کە پێشنوێژی بۆ خەڵکی بکەیت، ئەبوبەکر -پیاوێکی دڵنەرم ونەرمونیان بوو- ووتی: ئەی عومەر؛ پێشنوێژی بۆ خەڵکی بکە، عومەر پێی ووت: تۆ شایستەتری، بۆیە ئەو ڕۆژانە ئەبوبەکر پێشنوێژی بۆ خەڵکی کرد، پاشان پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- هەستی کرد هەندێک باشتر بووە، بۆیە هات بۆ نوێژی نیوەڕۆ بە یارمەتی دوو پیاو (بۆئەوەى بتوانێت ڕێ بکات)؛ یەکێکیان عەباس بوو، وئەبوبەکر پێشنوێژی بۆ خەڵکی دەکرد، کاتێک ئەوی بینی، ویستی بگەڕێتە پاشەوە، پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- ئاماژەى پێیکرد بەوەى نەگەڕێتەوە پاشەوە، فەرمووی: «با لە تەنیشت ئەبوبەکر دابنیشم»، بۆیە ئەوانیش یارمەتیان دا بۆئەوەى لە تەنیشت ئەبوبەکر دابنیشێت، بۆیە ئەبوبەکر لە نوێژەکەیدا شوێنی پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- دەکەوت، وخەڵکیش شوێنی ئەبوبەکر دەکەوتن لە نوێژەکەیاندا، وپێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- دانیشتبوو، عبید الله دەڵێت: چووم بۆ لای عبد اللەی کوڕی عەباس، پێیم ووت: ئایا ئەوەت بۆ باس بکەم کە عائیشە بۆمی گێڕایەوە سەبارەت بە نەخۆشیەکەى پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم-؟ (ئیبن عەباس) ووتی: بیڵێ، بۆیە منیش گێڕانەوەیەکەیم بۆی باسکرد، نکۆڵی لە هیچ شتێکی نەکرد، جگە لەوە نەبێت کە ووتی: ئایا ناوی ئەو پیاوەى هێنا کە لەگەڵ عەباس بوو، (عبید الله) ووتی: نەخێر، (ئیبن عەباس) ووتی: عەلی کوڕی ئەبی تاڵیب بوو -ڕەزاى خواى لێبێت-.
صەحیحە - بوخاری گێڕاویەتیەوە

شیکردنەوە

ئەم فەرموودەیە باسی هەندێک شت دەکات کە لە کاتی کۆتا نەخۆشبوونی پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- ڕوویاندا، کاتێک نەخۆشیەکەى سەخت وقورس بوو، پرسیاری لە ئەوانە کرد کە لەگەڵیدا بوون: ئایا خەڵکی نوێژیان کرد؟، ووترا: نەخێر، بۆیە بانگی کرد تەشتێکی ئاو بهێندرێت وخۆی شۆرد وهەوڵیدا هەستێت بەڵام لەهۆش خۆی چوو، کە بەخەبەر هاتەوە؛ دووبارە پرسیاری کرد ودیسانەوە خۆی شۆرد چونکە لە هۆش خۆی چوو، وئەمە سێ جار دووبارە بوویەوە، پاشان فەرمانى کرد کە ئەبوبەکر -ڕەزاى خواى لێبێت- پێشنوێژی بۆ خەڵکی بکات، کاتێک نێردراوەکە هات؛ ئەبوبەکر فەرمانى بە عومەر کرد پێشنوێژی بۆخەڵکی بکات، ئەویش ڕەتی کردەوە بۆیە ئەبوبەکر پێشنوێژی بۆ خەڵکی کرد؛ چونکە ئەو شایستەترە، پاش ماوەیەک پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- هەستیکرد باشتر بووە بۆیە بە یارمەتی عەلی وعەباس هات -ڕەزاى خوایان لێبێت- بۆئەوەی نوێژی نیوەڕۆ بکات بە جەماعەت، ولەو کاتەدا ئەبوبەکر -ڕەزاى خواى لێبێت- پێشنوێژی بۆ خەڵکی دەکرد، کاتێک پێغەمبەری بینی -صلى اللە علیە وسلم-، ویستی بگەڕێتە پاشەوە، پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- ئاماژەى پێیکرد بەوەى نەگەڕێتەوە پاشەوە، وپێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- لە تەنیشتی دانیشت وئەبوبەکر لە نوێژەکەیدا شوێنی پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- دەکەوت، وخەڵکیش شوێنی ئەبوبەکر دەکەوتن لە نوێژەکەیاندا.