فەرموودە: ئەمە وەسفی خێر وچاکەیتان کرد، بۆیە بەهەشتی بۆ مسۆگەر کرا، وئەوی تر وەسفی شەڕ وخراپەیتان کرد، بۆیە دۆزەخی بۆ مسۆگەر کرا، ئێوە شاهێدیدەری خودان لەسەر زەوی

عن أنس رضي الله عنه قال: مَرُّوا بجَنَازَةٍ، فأَثْنَوْا عليها خيراً، فقال النبي صلى الله عليه وسلم : «وَجَبَتْ» ثم مَرُّوا بأخرى، فأَثْنَوْا عليها شراً، فقال النبي صلى الله عليه وسلم : «وَجَبَتْ»، فقال عمر بن الخطاب رضي الله عنه : ما وَجَبَتْ؟ فقال: «هذا أَثْنَيْتُمْ عليه خيراً، فوَجَبَتْ له الجنة، وهذا أَثْنَيْتُم عليه شراً، فوَجَبَتْ له النار، أنتم شُهَدَاءُ الله في الأرض».
[صحيح] - [متفق عليه]

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

لە ئەنەسەوە -ڕەزاى خواى لێبێت- دەڵێت: تێپەڕبوون بە لای جەنازەیەکدا، و وەسفی خێر وچاکەیان کرد، پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فەرمووی: «مسۆگەر بوو»، وپاشان بە لای جەنازەیەکی تردا تێپەڕبوون، و وەسفی شەڕ وخراپەیان کرد، پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فەرمووی: «مسۆگەر بوو»، عومەری کوڕی خەتاب -ڕەزاى خواى لێبێت- ووتی: چی مسۆگەر بوو؟ -صلى اللە علیە وسلم- فەرمووی: «ئەمە وەسفی خێر وچاکەیتان کرد، بۆیە بەهەشتی بۆ مسۆگەر کرا، وئەوی تر وەسفی شەڕ وخراپەیتان کرد، بۆیە دۆزەخی بۆ مسۆگەر کرا، ئێوە شاهێدیدەری خودان لەسەر زەوی».
صەحیحە - بوخاری و موسلیم هاوڕان لەسەری

شیکردنەوە

هەندێک لە هاوەڵان تێپەڕبوون بە لای جەنازەیەکدا شاهێدی خێر وپابەندبوونیان بە شەریعەتی خوداوە بۆی دا، کاتێک پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- ستایشەکەیانی بیست، فەرمووی: (مسۆگەر بوو)، پاشا تێپەڕ بوون بە لای جەنازەیەکی تردا، شاهێدی خراپەیان بۆی دا، پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فەرمووی: (مسۆگەر بوو)، عومەری کوڕی خەتاب -ڕەزاى خواى لێبێت- ووتی: واتاى (مسۆگەر بوو) چییە لە هەردوو حاڵەتەکەدا (شوێنەکەدا)؟ پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فەرمووی: ئەوەى شاهێدی خێر وچاکەکاری وپابەندبوونتان (ئیستیقامەتتان) بۆی دا؛ ئەوا بەهەشتی بۆ مسۆگەر بوو، وئەوەى شاهێدی خراپەتان بۆی دا؛ دۆزەخی بۆ مسۆگەر بوو، ولەوەیە بە مونافیقی ودوو ڕوویی بەناوبانگ بێت. پاشان پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- هەواڵی ئەوەى دا کە هەرکەسێک کۆمەڵێک مسوڵمانی ڕاستگۆ وچاکەکار شاهێدی بۆ بدەن کە شایستەی چوونە بەهەشتە یان شایستەی چوونە دۆزەخە؛ ئەوا لە ڕاستیدا بە گوێرەی ئەو شاهێدیە دەبێت. ئەم شاهێدی دانە بە پێی حاڵی زۆرینە وکردەوە ئاشکراکانى مرۆڤەکانە ولەوەیە کەسێک لە کۆتا ساتەکانى ژیانی تەوبە بکات وکەس پێی نەزانێت یان کەم کەس پێی بزانن، یان لەوەیە بە پێچەوانەوە لە ڕێگای ڕاست لابدات وکەس پێی نەزانێت یان کەم کەس پێی بزانن؛ وخەڵکە چاکەکارە بەم حاڵەتە شاراوەى نەزانن وشاهێدی بۆ بدەن بەڵام شاهێدیەکیان پێچەوانەى ڕاستی حاڵەتی ئەو کەسەی بێت لە پاش مردن.