فەرموودە: خودای گەورە دەفەرموێت: من بەرهەڵستكاری سێ کەسم لە ڕۆژی قیامەتدا

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:
«قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: ثَلاَثَةٌ أَنَا خَصْمُهُمْ يَوْمَ القِيَامَةِ: رَجُلٌ أَعْطَى بِي ثُمَّ غَدَرَ، وَرَجُلٌ بَاعَ حُرًّا فَأَكَلَ ثَمَنَهُ، وَرَجُلٌ اسْتَأْجَرَ أَجِيرًا فَاسْتَوْفَى مِنْهُ وَلَمْ يُعْطِهِ أَجْرَهُ».
[صحيح] - [رواه البخاري] - [صحيح البخاري: 2270]

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

لە ئەبی هورەیڕەوە -ڕەزای خوای لێبێت- کە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فەرمووی:
«خودای گەورە دەفەرموێت: من بەرهەڵستكاری سێ کەسم لە ڕۆژی قیامەتدا: پیاوێک بە ناوی منەوە بەڵێن دەدات پاشان ناپاکی دەکات، و پیاوێک مرۆڤێکی ئازاد دەفرۆشێت و پارەکەی دەخوات، و پیاوێک کرێکارێک بە کرێ دەگرێت و کاری پێ دەکات؛ پاشان کرێیەکەی پێنادات».
[صەحیحە] - [بوخاری گێڕاویەتیەوە] - [صحيح البخاري - 2270]

شیکردنەوە

پێغەمبەر -صلى الله عليه وسلم- هەواڵیداوە کە خوای گەورە -سبحانه وتعالی- فەرموویەتی: سێ جۆر کەس هەن کە من دوژمن و بەرهەڵستكاریانم لە ڕۆژی دواییدا، و هەرکەسێک من بەرهەڵستكاری بم، ئەوا شكستی پێدەهێنم و سەردەكەوم بەسەریدا: یەکەم: ئەو کەسەی سوێندی بە خودا خواردووە، و پەیمانێکی داوە پاشان پەیمانەكەی شکاندووە و ناپاکی -خیانەتی- کردووە. دووەم: ئەو کەسەی پیاوێکی ئازادی فرۆشتووە بەوەی کە کۆیلەیە، پاشان نرخەکەی خواردووە و بە بەهاکەی مامەڵەی کردووە. سێیەم: ئەو کەسەی کرێکارێکی بە كرێ گرتووە بۆ ئیشێك، و كرێكارەكە ئیشەكەی بۆ تەواو كردووە؛ بەڵام خاوەن كارەكە کرێی ئیشەكەی پێنەداوە.

لە سوودەکانی فەرموودەکە

1. ئەم فەرموودە لەوانەیە کە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- لە پەروەردگاریەوە دەیگێڕێتەوە، وپێی دەووترێت: فەرموودەى قودسی یان خودایی -ئیلاهی-، وبێژە -لەفز- وماناکەى لە خوداوەیە، بەڵام تایبەتمەندیەکانى قورئانی تێدا نیە ؛ کە بەهۆیانەوە قورئان جیاوازە لە هەرقسەیەکی تر، وەكو خوێندنەوەی پەرستنە ودەبێت دەستنوێژی هەبێت لەكاتی هەڵگرتنی وتەحەدا کردن پێی و موعجیزە ئاسا وهتد.
2. سیندی دەڵێت: ووتراوە: باسکردنی ئەم سێ کەسە بۆ تایبەتکردن نییە؛ چونکە خوای گەورە -سبحانه وتعالی- بەرهەڵستكار و نەیاری هەموو ستەمکارانە، بەڵکو بۆ توندکردنەوەی هەڕەشەیە لەسەر ئەم سێ کەسە.
3. ئیبن جەوزی دەڵێت: ئازاد بەندەی الله یە، هەرکەسێک ستەمی لێ بکات؛ ئەوا گەورەكەی كە الله یە بەرهەڵستكاری (ستەمكار)دەبێت.
4. خەتتابی دەڵێت: كۆیلە كردنی ئازاد بە دوو شێوە دەبێت: یەکەم: ئەوەی ئازادی بکات پاشان بیشارێتەوە یان نکۆڵی لێبکات. دووەم: ئەوەی بە زۆر و بە ناچاری کاری پێ بکات دوای ئازادکردنی، یەکەمیان سەختترینیانە. من دەڵێم: فەرموودەی ئەم بەشە سەختترە؛ چونکە لەگەڵ شاردنەوەی ئازادکردن یان نکۆڵی کردن لێی، وا دەخوازێت کار بكات بە داواكراوەكانی ئەم كارە ناشیرینانە كە بریتیە لە فرۆشتن و خواردنی نرخەکەی، بۆیە هەڕەشە كردن لەسەری سەختترە.