فەرموودە: ئەی ئوسامە، کوشتت پاش ئەوەى ووتی: ( لا إلهَ إلَّا اللهُ )؟

عن أسامة بن زيد رضي الله عنهما ، قال: بَعَثَنَا رسولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم إلى الحُرَقَةِ من جُهَيْنَةَ فَصَبَّحْنَا القَوْمَ على مِيَاهِهِم، ولَحِقْتُ أنا ورجلٌ من الأنصارِ رجلًا منهم، فلما غَشِينَاهُ، قال: لا إله إلا الله، فَكَفَّ عنه الأَنْصَارِيُّ، وطَعَنْتُهُ بِرُمْحِي حَتَّى قَتَلْتُهُ، فَلَمَّا قَدِمْنَا المدينةَ، بَلَغَ ذَلِكَ النبيَّ صلى الله عليه وسلم فقال لي: «يا أسامةُ، أَقَتَلْتَهُ بَعْدَ مَا قَالَ: لا إلهَ إلَّا اللهُ؟!» قُلْتُ: يا رسولَ اللهِ، إنما كان مُتَعَوِّذًا، فقال: «أَقَتَلْتَهُ بعد ما قال: لا إلهَ إلَّا اللهُ؟!» فَمَا زَالَ يُكَرِّرُهَا عَلَيَّ حتى تَمَنَّيْتُ أَنِّي لم أَكُنْ أَسْلَمْتُ قَبْلَ ذَلِكَ اليَوْمِ. وفي رواية: فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم : «أَقَالَ: لا إلهَ إلا اللهُ وَقَتَلْتَهُ؟!» قُلْتُ: يا رسولَ اللهِ، إنما قَالَهَا خَوْفًا من السِّلَاحِ، قال: «أَفَلَا شَقَقْتَ عَنْ قَلْبِهِ حَتَّى تَعْلَمَ أَقَالَهَا أَمْ لَا؟!» فَمَا زَالَ يُكَرِّرُهَا حَتَّى تَمَنَّيْتُ أَنِّي أَسْلَمْتُ يَوْمَئِذٍ. وعن جندب بن عبد الله رضي الله عنه : أن رسول الله صلى الله عليه وسلم بَعَثَ بَعْثًا مِن المسلمينَ إلى قومٍ من المشركينَ، وأنهم الْتَقَوا، فَكَانَ رجلٌ مِن المشركينَ إذا شَاءَ أَنْ يَقْصِدَ إلى رجلٍ مِن المسلمينَ قَصَدَ له فَقَتَلَهُ، وأَنَّ رجلًا مِن المسلمينَ قَصَدَ غَفْلَتَهُ. وكُنَّا نَتَحَدَّثُ أَنَّهُ أسامةُ بْنُ زيدٍ، فَلَمَّا رَفَعَ عَلَيْهِ السَّيْفَ، قال: لا إلهَ إلا اللهُ، فَقَتَلَهُ، فجاءَ البَشِيرُ إلى رسولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم فَسَأَلَهُ وأَخْبَرَهُ، حتى أَخْبَرَهُ خَبَرَ الرجلِ كَيْفَ صَنَعَ، فَدَعَاهُ فَسَأَلَهُ، فقال: «لِمَ قَتَلْتَهُ؟» فقال: يا رسولَ اللهِ، أَوْجَعَ في المسلمينَ، وقَتَلَ فُلانًا وفُلانًا، وسَمَّى له نَفَرًا، وإِنِّي حَمَلْتُ عليهِ، فَلَمَّا رَأَى السَّيْفَ، قال: لا إلهَ إلا اللهُ. قال رسولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم : «أَقَتَلْتَهُ؟» قال: نعم. قال: «فَكَيْفَ تَصْنَعُ بلا إلهَ إلا اللهُ، إذا جَاءَتْ يَومَ القِيَامَةِ؟» قال: يا رسولَ اللهِ، اسْتَغْفِرْ لِي. قال: «وكَيْفَ تَصْنَعُ بلا إلهَ إلا اللهُ إذا جَاءَتْ يَوْمَ القِيَامَةِ؟» فجعل لا يَزِيدُ على أَنْ يقولَ: «كَيْفَ تَصْنَعُ بلا إلهَ إلا اللهُ إذا جَاءَتْ يَوْمَ القيامةِ».
[صحيح] - [حديث أسامة بن زيد رضي الله عنه: رواه البخاري (5/ 144 رقم4269) (9/ 4 رقم6872)، ومسلم (1/ 97 رقم96). والرواية الثانية: رواها مسلم (1/ 97 رقم96). حديث جندب رضي الله عنه: رواه مسلم (1/ 97 رقم97)]

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

ئوسامەی کوڕى زەید -ڕەزاى خواى لێبێت- دەڵێت: پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- بە مەفرەزەیەك ناردينى بۆ سەر تیرەی (حروقات) لە هۆزی (جوهەینە) دەمەوبەیان گەیشتینە لای کانیاوەکانیان، (كەوتبوونه جەنگەوە وشکاندبوونیان) ئوسامە دەڵێت: من وپیاوێکی ئەنساڕی بە دوای پیاوێکەوە بووین کاتێک گەیشتین پێی، ووتى: (لا الەالا الله)، ئەنساڕیەکە وازی لێی هێنا ونەیکوشت ومن بە ڕمەکەم کوشتم، کاتێک هەواڵی ئەم ڕووداوە گەیشت بە پێغەمبەری خودا، فەرمووی: «ئايا کوشتت پاش ئەوەى ووتی (لا اله الا اللە)»، بەردەوام پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- هەر ئەوەی دەوتەوە بەسەرما هەتا خۆزگەم خواست كه ئەو رۆژه موسڵمان ببومایە. لە ریوایەتێکدا: پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- فەرمووى: «ئايا کوشتت پاش ئەوەى ووتی (لا اله الا اللە)»، دەڵێت: ووتم ئەی پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- لە ڕاستیدا ئەو لە ترسى چەکەکە وای وت،. فەرمووى: «ئايا دڵت لەت کرد تا بزانیت لەبەرئەوە وتوويەتی یان نا»، بەردەوام پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- ئەوەی دەوتەوە بەسەرما هەتا خۆزگەم خواست كه ئەو رۆژه موسڵمان ببومایە. جوندوبی كوڕی عبداللە -ڕەزاى خواى لێبێت- دەڵێت: پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- سوپایەكى لە موسڵمانان نارد بۆ سەر تیرەیەک لە موشریكەکان، لەوێ بەرامبەر بەيەك ڕاوەستان، پیاوێك لە موشریكەكان ھەر کە نیازی كوشتنى موسڵمانێكی بوایە پەلامارى دەدا ودەیكوشت، یەکێک لە موسڵمانەکان بێئاگايى ئەو پیاوەی قۆستەوە وپەلاماریدا، واش قسەیان بۆ كردووین کە ئەو پیاوه ئوسامەى كوڕى زەید بوو، کاتێک شمشێری لێ ڕاکێشا موشریكەکە ووتى: (لا إله إلا الله)، بەڵام ھەر كوشتى، ئینجا هەواڵدەر خۆی گەیاندە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم-، ئەویش پرسیارى لێكرد و وەڵامی دایەوە هەتا هەواڵی ئەو پیاوەشى دايە (واتە هەواڵی ئوسامە كە چى كردووه)، پێغەمبەریش -صلى اللە علیە وسلم- بانگى كرد وفەرمووى: «بۆچی کوشتت؟»، ئوسامە ووتى: ئەی پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- ئازارى دەگەیاند بە موسڵمانەكان، فڵان وفیسارى كوشت وناوی چەند کەسێکی ووت ھەر بۆيە منیش پەلامارم دا وکاتێک چاوی بە شمشێرەکە كەوت ووتى: (لا إله إلا الله)، پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- فەرمووى:«ئایا کوشتت؟»، ووتى: بەڵێ، فەرمووی: «ئەی چى دەکەیت له (لا إله إلا الله) ئەگەر بێت لە ڕۆژى قیامەتدا»، ئوسامە ووتى: ئەی پێغەمبەری خودا داوای لێخۆشبوونم بۆ بكە، فەرمووی: «ئەی چى دەکەیت لە (لا اله الا الله) ئەگەر بێت لە رۆژی قيامەتدا»، ئيتر بەو شێوەیە ھەر دەیفەرموو: «ئەی چى دەکەیت له (لا اله الا الله) ئەگەر بێت له ڕۆژی قيامەتدا».
[صەحیحە] - [موسلیم گێڕاویەتیەوە به گیڕانەوەی خۆی - بوخاری و موسلیم هاوڕان لەسەری]

شیکردنەوە

پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- بە سەرکردایەتی ئوسامەی کوڕی زەید مەفرەزەیەکی نارد بۆ سەر تیرەی (حروقات) سەر بە هۆی (جوهینە)، کاتێک گەیشتن پێیان ودەستیان کرد بە ڕووبەڕووبونەوەیان، پیاوێک لە موشریکەکان ڕایکرد، وئوسامە وپیاوێکی ئەنساڕی شوێنی کەوتن بۆ ئەوەی بیکوژن، کاتێک گەیشتن پێی ووتی: (لا إله إلا الله)، ئەنساڕیەکە وازی لێهێنا کاتێک شاهێدی هێنا، بەڵام ئوسامە کوشتی، کاتێک گەڕانەوە بۆ مەدینە، وئەم هەواڵە گەیشت بە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- بە ئوسامەی ووت: (ئایا کوشتت پاش ئەوەی ووتی: لا إله إلا اللە؟)، ئەویش ووتی: بەڵێ، ئەی پێغەمبەری خودا؛ وای ووت بۆ ئەوەى خۆی بپارێزێت لە کوشتن، پاشان هەر فەرمووی: (ئایا کوشتت پاش ئەوەی ووتی: لا إله إلا الله؟)، ئەویش ووتی: بەڵێ، ئەی پێغەمبەری خودا؛ وای ووت بۆ ئەوەى خۆی بپارێزێت لە کوشتن، مسوڵمانانی ئازاردا وفڵان وفڵانی کوشت، پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- پێی فەرموو: ئایا دڵیت لەت کرد بۆ ئەوى دڵنیا بیت لەسەر نیەتەکەى؟ ئایا چی دەکەیت لە (لا إله إلا الله) ئەگەر بێت لە رۆژی قیامەتدا، ئایا کێ شەفاعەتت بۆ دەکات لە کاتێکدا ئەگەر وشەی تەوحید (یەک خوا پەرستی) بێت، وپێت بووترێت: چۆن کەسێکت کوشت کە شاهێدی بەم وشەیەدا؟ ئوسامە -ڕەزاى خواى لێبێت- دەڵێت: هەتا ئاواتەخواز بووم پێش ئەو ڕۆژە مسوڵمان نەبوومایە، چونکە ئەگەر کافر بوایە وکوشتنی ئەنجامبدایە ئەوا خودا لێی خۆش دەبوو، بەڵام ئێستا ئەو کردەوەیەی ئەنجامدا لە کاتێکدا مسوڵمانە.