ھەدىس: ئەي ئائىشەنىڭ دادىسى!، ئۈچ ئىش بار، كىم ئۇنىڭدىن بىرنى سۆزلىسە ئاللاھقا زور بۆھتان قىلغان بولىدۇ

عن مسروق، قال: كنتُ مُتَّكئًا عند عائشة، فقالت: يا أبا عائشة، ثلاثٌ مَن تكلَّم بواحدةٍ منهن فقد أَعظَمَ على اللهِ الفِرْيةَ، قلتُ: ما هن؟ قالت: مَن زعم أنَّ محمدًا صلى الله عليه وسلم رأى ربَّه فقد أعظم على الله الفِرْيةَ، قال: وكنتُ مُتَّكئًا فجلستُ، فقلتُ: يا أمَّ المؤمنين، أَنْظِريني، ولا تَعْجَليني، أَلَم يقل اللهُ عز وجل : {ولقد رآه بالأُفُق المُبين} [التكوير: 23]، {ولقد رآه نَزْلَةً أخرى} [النجم: 13]؟ فقالت: أنا أولُ هذه الأمَّة سأل عن ذلك رسولَ الله صلى الله عليه وسلم ، فقال: «إنما هو جبريلُ، لم أَرَه على صُورتِه التي خُلق عليها غير هاتين المرَّتين، رأيتُه مُنهبِطًا من السماء سادًّا عِظَمُ خَلقِه ما بيْن السماء إلى الأرض»، فقالت: أَوَلَم تسمع أنَّ الله يقول: {لا تُدْرِكه الأبصارُ وهو يُدْرِكُ الأبصارَ وهو اللطيفُ الخبيرُ} [الأنعام: 103]، أَوَلَم تسمع أنَّ الله يقول: {وما كان لبشرٍ أن يُكلِّمه اللهُ إلا وحيًا أو من وراء حِجاب أو يُرسلُ رسولا فيوحيَ بإذنه ما يشاء إنَّه عَلِيٌّ حَكِيمٌ} [الشورى: 51]، قالت: ومَن زعم أنَّ رسول الله صلى الله عليه وسلم كَتَم شيئا مِن كتاب الله، فقد أعْظَم على الله الفِرْيةَ، واللهُ يقول: {يا أيها الرسول بَلِّغْ ما أُنزِل إليك من ربك وإن لم تفعلْ فما بلَّغتَ رسالتَه} [المائدة: 67]، قالت: ومَن زعم أنه يُخبر بما يكون في غدٍ، فقد أعْظَم على الله الفِرْيةَ، والله يقول: {قل لا يعلمُ مَنْ في السماوات والأرضَ الغيبَ إلَّا الله} [النمل: 65].
[صحيح] - [متفق عليه]

مەسرۇق مۇنداق دېدى: مەن ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھانىڭ ئۆيىنىڭ تىمىغا يۆلۈنۈپ ئولتۇراتتىم، ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا ماڭا: «ئەي ئائىشەنىڭ دادىسى! (مەسرۇقنىڭ كۈنىيىتى ئەبۇ ئائىشە ئىدى) ئۈچ ئىش بار، كىم ئۇنىڭدىن بىرنى سۆزلىسە ئاللاھقا زور بۆھتان قىلغان بولىدۇ» دېدى، مەن: «ئۇ ئۈچ ئىش قايسى؟» دېدىم، ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا: «كىم پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى ئۆز پەرۋەردىگارىنى كۆردى دەپ قارىسا ئاللاھقا زور بۆھتاب قىلغان بولدى» دېدى، مەن تامغا يۆلەنمەي تىك ئولتۇرۇپ: «ئەي مۆمىنلەرنىڭ ئانىسى!، تۇرۇپ تۇرسىلا، ئالدىرىمىسىلا، ئاللاھ قۇرئاندا: «ئۇ (يەنى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام) جىبرىئىلنى ھەقىقەتەن روشەن ئۇپۇقنىڭ شەرقىدە كۆردى» ۋە «ئۇ جىبرىئىلنى ھەقىقەتەن ئىككىنچى قېتىم سىدرەتۇلمۇنتەھا (دەرىخىنىڭ) يېنىدا كۆردى» دېمىدىمۇ؟» دېسەم، ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامدىن بۇ سوئالنى تۇنجى سورىغان كىشى مەن بولىمەن، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام: «ھەقىقەتەن ئۇ جىبرىئىل ئەلەيھىسسالام، مەن ئۇنى ئەسلى سۈرىتىدە پەقەت ئىككى قېتىم كۆردۈم، بىرى گەۋدىسىنىڭ چوڭلىقى ئاسمان-زېمىن ئارىسىدىكى نەرسىلەرنى توسۇپ ئاسماندىن چۈشىۋاتقاندا كۆردۈم» دېدى، ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا: سەن ئاللاھنىڭ: «كۆزلەر ئاللاھنى كۆرمەيدۇ، ئاللاھ كۆزلەرنى كۆرۈپ تۇرىدۇ، ئاللاھ (بەندىلىرىگە) مېھرىباندۇر، ھەممىدىن خەۋەرداردۇر» ۋە: «ئاللاھ ھەر قانداق ئادەمگە پەقەت ۋەھىي ئارقىلىق ياكى پەردە ئارقىسىدىنلا ياكى بىر پەيغەمبەرنى ئەۋەتىپ ئۆز ئىزنى بىلەن ئۇنىڭغا خالىغان ۋەھىينى قىلىش ئارقىلىقلا سۆز قىلغان. ئاللاھ ھەقىقەتەن (مەخلۇقلارنىڭ سۈپەتلىرىدىن) ئۈستۈندۇر، ھېكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچىدۇر» دېگەنلىكىنى ئاڭلىمىدىڭمۇ؟» دېدى، ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا مۇنداق دېدى: «كىم مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام ئاللاھنىڭ كىتابىدىن بىر نەرسىنى يوشۇردى دەپ قارىسا، ئاللاھقا زور بۆھتان قىلغان بولىدۇ»، ئاللاھ مۇنداق دەيدۇ: «ئى پەيغەمبەر! پەرۋەردىگارىڭ تەرىپىدىن ساڭا نازىل قىلىنغان ئەھكاملارنىڭ ھەممىسىنى يەتكۈزگىن، ئەگەر تولۇق يەتكۈزمىسەڭ، ئاللاھ تاپشۇرغان ۋەزىپىنى ئادا قىلمىغان بولىسەن. ئاللاھ سېنى كىشىلەرنىڭ زىيانكەشلىكىدىن ساقلايدۇ. ئاللاھ ھەقىقەتەن كاپىر قەۋمنى ھىدايەت قىلمايدۇ[67]». ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا مۇنداق دېدى: «كىم مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام ئەتە بولىدىغان ئىشتىن خەۋەر بېرىدۇ دەپ قارايدىكەن ئاللاھقا زور بۆھتان قىلغان بولىدۇ»، بۇ توغرىدا ئاللاھ مۇنداق دەيدۇ: «ئاللاھتىن بۆلەك ھېچ كىشى ئاسمانلاردىكى ۋە زېمىندىكىلەر غەيبنى بىلمەيدۇ، ئۇلار (يەنى خالايىق) قاچان تىرىلىدىغانلىقلىرىنى بىلمەيدۇ[65].»
[سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)] - [ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان]

شەرھىسى

تابىئىنلاردىن بولغان مەشھۇر ئالىم مەسرۇق مۆمىنلەرنىڭ ئانىسى ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھانىڭ يېنىدا تامغا يۆلىنىپ ئولتۇراتتى، ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا ئۇنىڭغا: «ئۈچ ئىش بار، كىم بۇنىڭ بىرىنى سۆزلىسە ئاللاھقا زور يالغاننى دېگەن بولىدۇ» دېدى، مەسرۇق: «ئۇ قايسى ئىشلار؟» دەپ سورىدى، ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا ئۇنىڭغا جاۋاپ بېرىپ: بىرىنچىسى: «كىم مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام ئۆز پەرۋەردىگارىنى كۆردى دەپ قارايدىكەن ئاللاھقا زور بۆھتان قىلغان بولىدۇ»، مەسرۇق يۆلىنىپ ئولتۇرغان ئىدى، تۈز ئولتۇرۇپ ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھاغا: «قانداقمۇ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۆز پەرۋەردىگارىنى كۆرمىدى دەيلا؟، ئاللاھ: { ئۇ (يەنى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام) جىبرىئىلنى ھەقىقەتەن روشەن ئۇپۇقنىڭ شەرقىدە كۆردى} ۋە { ئۇ جىبرىئىلنى ھەقىقەتەن ئىككىنچى قېتىم كۆردى} دېگەن تۇرسا» دېدى، ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا ئۇنىڭغا: ئۆزىنىڭ بۇ ئىككى ئايەت توغرۇلۇق سۇئال سورىغان تۈنجى كىشى ئىكەنلىكىنى، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ئۆزىگە جىبرىئىلنى ئاللاھ ياراتقان ئەسلى شەكلىدە پەقەت ئىككىلا قېتىم كۆرگەنلىكىنى، بىر قېتىم كۈن چىقىش تەرەپتىكى زېمىندا، نەرسىلەر ئوچۇق كۆرىنىدىغان يەردە، يەنە بىر قېتىم جەننەتنىڭ ئۈستىدە، شەكلىنىڭ چوڭلىقى ئاسمان-زېمىن ئارىسىدىكى نەرسىلەرنى توسۇپ ئاسماندىن چۈشۈۋاتقاندا كۆرگەنلىكىنى ئېيتىپ بەرگەنلىكىنى خەۋەر قىلدى، ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ئاللاھ تائالانى كۆرمىگەنلىكىگە دەلىل قىلىپ بۇ ئايەتنى كەلتۈردى: {كۆزلەر ئاللاھنى كۆرمەيدۇ، ئاللاھ كۆزلەرنى كۆرۈپ تۇرىدۇ، ئاللاھ (بەندىلىرىگە) مېھرىباندۇر، ھەممىدىن خەۋەرداردۇر } ۋە { ئاللاھ ھەر قانداق ئادەمگە پەقەت ۋەھىي ئارقىلىق ياكى پەردە ئارقىسىدىنلا ياكى بىر پەيغەمبەرنى ئەۋەتىپ ئۆز ئىزنى بىلەن ئۇنىڭغا خالىغان ۋەھىينى قىلىش ئارقىلىقلا سۆز قىلغان. ئاللاھ ھەقىقەتەن (مەخلۇقلارنىڭ سۈپەتلىرىدىن) ئۈستۈندۇر، ھېكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچىدۇر }. ئىككىنچىسى: «كىم مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام ئاللاھنىڭ كىتابىدىن بىر نەرسىنى يوشۇردى دەپ قارىسا ئاللاھقا زور بۆھتان قىلغان بولىدۇ»، ئاللاھ مۇنداق دەيدۇ: {ئى پەيغەمبەر! پەرۋەردىگارىڭ تەرىپىدىن ساڭا نازىل قىلىنغان ئەھكاملارنىڭ ھەممىسىنى يەتكۈزگىن، ئەگەر تولۇق يەتكۈزمىسەڭ، ئاللاھ تاپشۇرغان ۋەزىپىنى ئادا قىلمىغان بولىسەن. ئاللاھ سېنى كىشىلەرنىڭ زىيانكەشلىكىدىن ساقلايدۇ. ئاللاھ ھەقىقەتەن كاپىر قەۋمنى ھىدايەت قىلمايدۇ}. ئۈچىنچىسى: «كىم مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام ۋەھىي بىلەن ئەمەس بەلكى ئۆز ئالدىغا ئەتە بولىدىغان ئىشتىن خەۋەر بېرىدۇ دەپ قارايدىكەن ئاللاھقا زور بۆھتان قىلغان بولىدۇ»، بۇ توغرىدا ئاللاھ مۇنداق دەيدۇ: {ئاللاھتىن بۆلەك ھېچ كىشى ئاسمانلاردىكى ۋە زېمىندىكىلەر غەيبنى بىلمەيدۇ، ئۇلار (يەنى خالايىق) قاچان تىرىلىدىغانلىقلىرىنى بىلمەيدۇ}