بروز رسانی: ای ابو عايشه، سه چيزند که هرکس در مورد يکی از آنها صحبت کند (یعنی معتقد به آنها باشد)، دروغ بزرگی به الله نسبت داده است.

عن مسروق، قال: كنتُ مُتَّكئًا عند عائشة، فقالت: يا أبا عائشة، ثلاثٌ مَن تكلَّم بواحدةٍ منهن فقد أَعظَمَ على اللهِ الفِرْيةَ، قلتُ: ما هن؟ قالت: مَن زعم أنَّ محمدًا صلى الله عليه وسلم رأى ربَّه فقد أعظم على الله الفِرْيةَ، قال: وكنتُ مُتَّكئًا فجلستُ، فقلتُ: يا أمَّ المؤمنين، أَنْظِريني، ولا تَعْجَليني، أَلَم يقل اللهُ عز وجل : {ولقد رآه بالأُفُق المُبين} [التكوير: 23]، {ولقد رآه نَزْلَةً أخرى} [النجم: 13]؟ فقالت: أنا أولُ هذه الأمَّة سأل عن ذلك رسولَ الله صلى الله عليه وسلم ، فقال: «إنما هو جبريلُ، لم أَرَه على صُورتِه التي خُلق عليها غير هاتين المرَّتين، رأيتُه مُنهبِطًا من السماء سادًّا عِظَمُ خَلقِه ما بيْن السماء إلى الأرض»، فقالت: أَوَلَم تسمع أنَّ الله يقول: {لا تُدْرِكه الأبصارُ وهو يُدْرِكُ الأبصارَ وهو اللطيفُ الخبيرُ} [الأنعام: 103]، أَوَلَم تسمع أنَّ الله يقول: {وما كان لبشرٍ أن يُكلِّمه اللهُ إلا وحيًا أو من وراء حِجاب أو يُرسلُ رسولا فيوحيَ بإذنه ما يشاء إنَّه عَلِيٌّ حَكِيمٌ} [الشورى: 51]، قالت: ومَن زعم أنَّ رسول الله صلى الله عليه وسلم كَتَم شيئا مِن كتاب الله، فقد أعْظَم على الله الفِرْيةَ، واللهُ يقول: {يا أيها الرسول بَلِّغْ ما أُنزِل إليك من ربك وإن لم تفعلْ فما بلَّغتَ رسالتَه} [المائدة: 67]، قالت: ومَن زعم أنه يُخبر بما يكون في غدٍ، فقد أعْظَم على الله الفِرْيةَ، والله يقول: {قل لا يعلمُ مَنْ في السماوات والأرضَ الغيبَ إلَّا الله} [النمل: 65].
[صحيح] - [متفق عليه]

از مسروق روایت است که می گوید: نزد عايشه رضی الله عنها تکيه زده بودم که فرمود: ای ابو عايشه، سه چيزند که هرکس در مورد يکی از آنها صحبت کند (یعنی معتقد به آنها باشد)، دروغ بزرگی به الله نسبت داده است. پرسيدم: آن سه چيز کدام اند؟ فرمود: هرکس معتقد باشد که محمد صلی الله علیه وسلم پروردگارش را ديده است، دروغ بزرگی به الله بسته است. مسروق می گويد: من که تکيه زده بودم، با شنيدن اين سخن نشستم و گفتم: ای ام المؤمنين، صبر کن و مرا مهلت بده. آيا الله نمی فرمايد: «وَلَقَدْ رَآهُ بِالْأُفُقِ الْمُبِينِ» [تکویر: 23] «او را در افق روشن و آشکار ديد». «وَلَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْرَى» [نجم: 13] «او را بار ديگر ديد؟». عايشه رضی الله عنها پاسخ داد: من نخستین فرد از ميان امت بودم که در اين باره از رسول الله صلی الله علیه وسلم پرسيدم. ایشان فرمود: «إِنَّمَا هُوَ جِبْرِيلُ، لَمْ أَرَهُ عَلَى صُورَتِهِ الَّتِي خُلِقَ عَلَيْهَا غَيْرَ هَاتَيْنِ الْمَرَّتَيْنِ، رَأَيْتُهُ مُنْهَبِطًا مِنَ السَّمَاءِ سَادًّا عِظَمُ خَلْقِهِ مَا بَيْنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ»: «مقصود (آيات فوق) جبريل است. من جبريل را در شکل و صورتی که آفريده شده، فقط دو بار مشاهده نمودم. او را درحالی ديدم که از آسمان پايين می آمد و عظمت و بزرگی اش فضای ميان آسمان و زمين را فرا گرفته بود». همچنين عايشه رضی الله عنها گفت: آيا نشنيده ای که الله متعال می فرمايد: «لاَّ تُدْرِكُهُ الأَبْصَارُ وَهُوَ يُدْرِكُ الأَبْصَارَ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ» [انعام: 102] «چشم ها او را درنمی یابند و[لی] او چشم ها را درمی یابد و اوست که باریک بین و آگاه است». آيا نشنيده ای که الله متعال می فرمايد: «وَمَا كَانَ لِبَشَرٍ أَن يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْياً أَوْ مِن وَرَاء حِجَابٍ أَوْ يُرْسِلَ رَسُولاً فَيُوحِيَ بِإِذْنِهِ مَا يَشَاءُ إِنَّهُ عَلِيٌّ حَكِيمٌ» [شورى: 51] «درخورِ هیچ بشرى نیست كه الله با او سخن بگوید؛ مگر با وحى یا از فراسویِ حجابى یا [اینکه الله] ملکى بفرستد كه به فرمانش هر چه بخواهد وحى كند. بی تردید، او تعالی بلندمرتبۀ حکیم است». عايشه رضی الله عنها در ادامه سخنانش گفت: هرکس معتقد باشد که رسول الله صلی الله علیه وسلم چيزی از کتاب الله را کتمان نموده است، دروغ بزرگی بر الله بسته است؛ زيرا الله متعال می فرمايد: «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ» [المائده: 67] «ای پیامبر، آنچه را از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است ابلاغ کن؛ و اگر [چنین] نکنی، رسالت او را [به انجام] نرسانده ای». همچنين عايشه رضی الله عنها گفت: هرکس بگويد: رسول الله صلی الله علیه وسلم از آنچه فردا رخ می دهد (بدون دریافت وحی) خبر می دهد، دروغ بزرگی بر الله بسته است؛ زيرا الله متعال می فرمايد: «قُل لَّا يَعْلَمُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ الْغَيْبَ إِلَّا اللَّهُ» [النمل: 65] «بگو: کسانی که در آسمان ها و زمین هستند از غیب آگاه نیستند، مگر الله».
[صحیح است] - [متفق علیه]

شرح

درحالی که مسروق، تابعی جلیل القدر نزد عايشه رضی الله عنها تکيه زده بود، عایشه رضی الله عنها به او گفت: سه چيزند که هرکس در مورد يکی از آنها صحبت کند، دروغ بزرگی به الله نسبت داده است. بنابراین مسروق می پرسد: آن سه چيز کدام اند؟ و ام المومنین عایشه رضی الله عنها پاسخ می دهد: اول: هرکس معتقد باشد که محمد صلی الله علیه وسلم پروردگارش را ديده است، دروغ بزرگی به الله نسبت داده است. مسروق که تکيه زده بود، با شنيدن اين سخن، نشست و گفت: چطور می گویی محمد صلی الله علیه وسلم پروردگارش را ندیده است درحالی که الله متعال می فرماید: «وَلَقَدْ رَآهُ بِالْأُفُقِ الْمُبِينِ» [تکویر: 23] «او را در افق روشن و آشکار ديد». «وَلَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْرَى» [نجم: 13] «او را بار ديگر ديد؟». پس عايشه رضی الله عنها به او خبر می دهد که ایشان اولین کسی بوده که در این مورد از رسول الله صلی الله علیه وسلم پرسيده است و رسول الله صلی الله علیه وسلم به او خبر داده که جبریل علیه السلام را دیده و تنها دو مرتبه جبریل را در شکل و صورت واقعی اش دیده است؛ یک مرتبه در زمین در منطقه طلوع خورشید که همه چیز واضح و ظاهر است و یک مرتبه او را در بالاترین نقطه بهشت درحالی دیده که از آسمان پايين می آمده و عظمت و بزرگی اش فضای ميان آسمان و زمين را فرا گرفته بود. سپس برای اثبات این مطلب که رسول الله صلی الله علیه وسلم، الله متعال را ندیده است، به این آیات استدلال می کند: «لاَّ تُدْرِكُهُ الأَبْصَارُ وَهُوَ يُدْرِكُ الأَبْصَارَ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ» [انعام: 102] «چشم ها او را درنمی یابند و[لی] او چشم ها را درمی یابد و اوست که باریک بین و آگاه است». «وَمَا كَانَ لِبَشَرٍ أَن يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْياً أَوْ مِن وَرَاء حِجَابٍ أَوْ يُرْسِلَ رَسُولاً فَيُوحِيَ بِإِذْنِهِ مَا يَشَاءُ إِنَّهُ عَلِيٌّ حَكِيمٌ» [شورى: 51]. «درخورِ هیچ بشرى نیست كه الله با او سخن بگوید؛ مگر با وحى یا از فراسویِ حجابى یا [اینکه الله] ملکی بفرستد كه به فرمانش هر چه بخواهد، وحى كند. بی تردید، او تعالی بلندمرتبۀ حکیم است». دوم: هرکس معتقد باشد که رسول الله صلی الله علیه وسلم چيزی از کتاب الله را کتمان نموده است، دروغ بزرگی بر الله بسته است؛ زيرا الله متعال می فرمايد: «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ» [المائده: 67] «ای پیامبر، آنچه را از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است ابلاغ کن؛ و اگر [چنین] نکنی، رسالت او را [به انجام] نرسانده ای». سوم: هرکس بگويد رسول الله صلی الله علیه وسلم از پیش خود و نه وحی، از حوادث آینده خبر می داد، دروغ بزرگی بر الله بسته است؛ زيرا الله متعال می فرمايد: «قُل لَّا يَعْلَمُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ الْغَيْبَ إِلَّا اللَّهُ» [النمل: 65] «بگو: کسانی که در آسمان ها و زمین هستند از غیب آگاه نیستند، مگر الله».