فەرموودە: ئەگەر بە قەد شاخی ئوحود ئاڵتون ببەخشیت ئەوا خواى گەورە لێت قبوڵ ناکات هەتا باوەڕ بە قەدەر دەهێنیت، وبزانیت ئەوەی تووشت بووە بۆی نەبووە تووشت نەبێت ونەیەتە ڕێت، وئەوەى تووشت نەبووە بۆی نەبووە تووشت بێت وبێتە ڕێت، وئەگەر لەسەر بیروباوەڕێکی تر جگە لەمە بمریت ئەوا لە ئەهلی دۆزەخیت

عن ابن الدَّيْلَمِي قال: أتيتُ أُبَيَّ بن كعب فقلتُ: في نفْسي شيء من القدر، فحَدِّثْني بشيء لعل الله يُذْهِبَه مِن قلبي. فقال: «لو أنفقتَ مثل أُحُد ذَهَبًا ما قَبِلَه الله منك حتى تؤمن بالقدَر، وتعلمَ أنَّ ما أصابك لم يكن ليُخطِئك، وما أخْطأك لم يكن لِيُصِيبَك، ولو مُتَّ على غير هذا لكنتَ مِن أهل النار». قال: فأتيتُ عبد الله بن مسعود، وحذيفة بن اليمان، وزيد بن ثابت، فكلهم حدَّثني بمثل ذلك عن النبي صلى الله عليه وسلم .
[صحيح] - [رواه أبو داود وابن ماجه وأحمد]

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

لە ئیبن دەیلەمیەوە دەڵێت: هاتم بۆ لای ئوبەی کوڕی کەعب، ووتم: شتێک هەیە لە دڵمدا سەبارەت بە قەدەر، شتێکم پێ بڵێ؛ بەڵکو خواى گەورە لەسەر دڵمی لابەرێت، ئەویش ووتی: «ئەگەر بە قەد شاخی ئوحود ئاڵتون ببەخشیت ئەوا خواى گەورە لێت قبوڵ ناکات هەتا باوەڕ بە قەدەر دەهێنیت، وبزانیت ئەوەی تووشت بووە بۆی نەبووە تووشت نەبێت ونەیەتە ڕێت، وئەوەى تووشت نەبووە بۆی نەبووە تووشت بێت وبێتە ڕێت، وئەگەر لەسەر بیروباوەڕێکی تر جگە لەمە بمریت؛ ئەوا لە ئەهلی دۆزەخیت (واتە: ئەگەر باوەڕت بە قەزا وقەدەری خودا نەبێت ئەوا لە ئەهلی دۆزەخیت)». ئیبن دەیلەمی دەڵێت: «هاتم بۆ لای عبداللەی کوڕی مەسعود، وحوزەیفەی کوڕی یەمان، وزەیدی کوڕی سابت، هەموویان هەمان شتیان بۆ گێڕامەوە کە لە پێغەمبەرەوە ئەمەیان بیستبوو -صلى اللە علیە وسلم-».
[صەحیحە] - [ئیبنو ماجه گێڕاویەتیەوە - ئیبنوداود گێڕاویەتیەوە - ئەحمەد گێڕاویەتیەوە]

شیکردنەوە

عبداللەی کوڕی فەیروزی دەیلەمی -ڕەحمەتی خواى لێبێت- لە ناخیدا شتێک لە گومان هەبوو سەبارەت بە قەدەر، بۆیە ترسا لەوەى کە ئەم گومانە ببێتە هۆی ئینکار کردنی قەدەر، بۆیە پرسیاری لە زانایەک کرد لە هاوەڵانی پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- سەبارەت بەم بابەتە بۆ ئەوەى بۆی چارەسەر بکات. ئەمە دەریدەخات کە پێویستە مسوڵمان پرسیار بکات لە زانایان سەبارەت بە شتێک لە لای ڕوون نییە یان جێگای گومانە، هەروەکو خواى گەورە دەفەرموێت: {فَسۡـَٔلُوٓاْ أَهۡلَ ٱلذِّكۡرِ إِن كُنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ}[النحل: 43]، واتە: {ئێوه پرسیار لە ئەهلی زیكر (زانایان) بکەن ئەگەر سەبارەت بە بابەتێک یان مەسەلەیەک نازانن}، ئەو زانایانە فەتوایان بۆ عبداللە دا کە دەبێت باوەڕی بە قەزا وقەدەر هەبێت، وهەروەها پێیان ووت بەخشینی سامانێکی زۆر لە کەسێک قبوڵ ناکرێت ئەگەر باوەڕی بە قەزا وقەدەر نەبێت، وئەوەى بمرێت لەسەر باوەڕ نەبوون بە قەزا وقەدەر ئەوا لە ئەهلی دۆزەخ دەبێت.