فەرموودە: خێزانى سابتی کوڕی قەیس داواى خولعی کرد لە مێردەکەى لە سەردەمی پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم-؛ بۆیە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فەرمانى پێیکرد کە عیدەکەى یەک سووڕی مانگانە بێت

عن ابن عباس رضي الله عنهما «أن امرأة ثابت بن قيس اخْتَلَعَت من زوجها على عهد النبي صلى الله عليه وسلم فأمرها النبي صلى الله عليه وسلم أن تَعْتَدَّ بحَيْضَة».
[صحيح] - [رواه أبو داود والترمذي]

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

لە ئیبن عەباسەوە -ڕەزای خوایان لێبێت- دەڵێت: «خێزانى سابتی کوڕی قەیس داواى خولعی* کرد لە مێردەکەى لە سەردەمی پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم-؛ بۆیە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فەرمانى پێیکرد کە عیدەکەى** یەک سووڕی مانگانە بێت». *(خولع: بریتیە لەوەى ئافرەت داواى جیابوونەوە لە مێردەکەى بکات لە بەرامبەردا نرخێک بە مێردەکەى پێبدات)، **(عیدە: ماوەی چاوەڕوانیکردنی ئافرەت بۆئەوەى جارێکی تر هاوسەرگیری بکات پاش ئەوەى تەڵاقدرا یان گرێبەستەکەى هەڵوەشاندەوە -خولعی کرد- یان پیاوەکەى مرد پاش ئەوەى لەگەڵ پیاوەکە جووتبوون -دخول:جیماع- ڕوویدا بوو، ماوەکەى دەگۆڕێت بە پێی حاڵەتەکان)
[صەحیحە] - [تورموذی گێڕاویەتیەوە - ئیبنوداود گێڕاویەتیەوە]

شیکردنەوە

ئەم فەرموودەیە پەیوەندی بە باسی خولعەوە هەیە کە ڕوویدا لە نێوان سابتی کوڕی قەیس -ڕەزاى خواى لێبێت- وخێزانەکەى، ولەم گێڕانەوەیەدا هاتووە پاش ئەوەى تەڵاقدرا لە لایەن سابتەوە؛ پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فەرمانى پێیکرد عیدەکەى* یەک سووڕی مانگانە بێت، نەک سێ سووڕی مانگانە -حەیز-، وحیکمەت لەمە ئەوەیە کە ئافرەتی تەڵاقدراو سێ سووڕی مانگانەى بۆ دانراوە چونکە لەوەیە مێردەکەى بگەڕێتەوە وپەشیمان بێتەوە لە تەڵاقدانەکەى بۆیە هەلێکی هەیە لەم ماوە درێژە بۆئەوەى بیگەڕێنێتەوە، بە پێچەوانەى خولعەوە** کە جیابوونەوە لە نێوانیان بە پێی ڕەزامەندی هەردوویانە؛ وهیچ گەڕانەوەیەکی تێدا نییە، بۆیە تەنها یەک سووڕی مانگانە -حەیز- بەسە بۆئەوەى دڵنیا بێت کە منداڵ لە سکیدا نییە، وفەرموودەکە بەڵگەیە بۆ زۆر لە زانایان کە خولع بریتیە لە هەڵوەشاندنەوەى گرێبەستی هاوسەرگیری وتەڵاقدان نییە، چونکە تەڵاقدان عیدەکەى سێ سووڕی مانگانەیە. *(عیدە: ماوەی چاوەڕوانیکردنی ئافرەت بۆئەوەى جارێکی تر هاوسەرگیری بکات پاش ئەوەى تەڵاقدرا یان گرێبەستەکەى هەڵوەشاندەوە -خولعی کرد- یان پیاوەکەى مرد پاش ئەوەى لەگەڵ پیاوەکە جووتبوون -دخول:جیماع- ڕوویدا بوو، ماوەکەى دەگۆڕێت بە پێی حاڵەتەکان)، **(خولع: بریتیە لەوەى ئافرەت داواى جیابوونەوە لە مێردەکەى بکات لە بەرامبەردا نرخێک بە مێردەکەى پێبدات)