فەرموودە: پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- فەرمانیکرد بە لێسینەوەى پەنجەکان ودەوری، وفەرمووی: ئێوە نازانن لە چی بەشێکیدا بەرەکەت هەیە

عن جابر بن عبد الله رضي الله عنهما ، أنَّ رسول الله صلى الله عليه وسلم أمر بَلَعْقِ الأصابع والصَّحْفَةِ، وقال: «إنَّكم لا تدرون في أَيِّهَا البركة». وفي رواية: «إذا وقعت لُقْمَةُ أحدكم فليأخذها، فَلْيُمِطْ ما كان بها من أذى، وليأكلها ولا يدعها للشيطان، ولا يمسح يده بالمِنْدِيلِ حتى يَلْعَقَ أصابعه فإنه لا يدري في أَيِّ طعامه البركة». وفي رواية: «إن الشيطان يحضر أحدكم عند كل شيء من شأنه، حتى يحضره عند طعامه، فإذا سقطت من أحدكم اللُّقْمَةُ فَلْيُمِطْ ما كان بها من أذى، فليأكلها ولا يدعها للشيطان».
[صحيح] - [رواه مسلم]

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

لە جابری کوڕی عبداللەوە -ڕەزای خوایان لێبێت- دەڵێت: پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- فەرمانیکرد بە لێسینەوەى پەنجەکان ودەوری، وفەرمووی: «ئێوە نازانن لە چی بەشێکیدا بەرەکەت هەیە». ولە گێڕانەوەکەیدا (-صلى اللە علیە وسلم- دەفەرموێت): «ئەگەر پارووی یەکێک لە ئێوە کەوت؛ ئەوا با هەڵیبگرێتەوە، وئازارەکەى لەسەر لاببات، وبیخوات وبۆ شەیتان جێی نەهێڵێت، وبا دەستی نەسڕێت بە دەستخاوێنکەرەوە* هەتاوەکو پەنجەکانى دەلێسێتەوە؛ چونکە نازانێت لە چی بەشێکی خۆراکەکەدا بەرەکەت هەیە». ولە گێڕانەوەیەکدا: «شەیتان ئامادە دەبێت لەگەڵ یەکێکتان لە هەموو کارێک لە کاروبارەکانیدا، هەتاوەکو تەنانەن لە خواردنەکەیشیدا لەگەڵی ئامادە دەبێت، بۆیە ئەگەر پاروو لە دەستی یەکێک لە ئێوە کەوتە خوارەوە؛ با ئازارەکەى لەسەر لابەرێت، وبیخوات وبۆ شەیتان جێی نەهێڵێت». *(مەبەست ئەو شتانەیە دەست خاوێندەکاتەوە وەکو کلێنکس وهاوشێوەکانى)
[صەحیحە] - [موسلیم گێڕاویەتیەوە]

شیکردنەوە

شیکردنەوەى فەرموودەکە: پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- ئادابێک لە ئادابەکانى خواردن باسدەکات، لەوانەش: ئەگەر مرۆڤ لە خواردن تەواو بوو؛ پێویستە پەنجەکان ودەوری -قاپی- خواردنەکە بلێسێتەوە، بۆئەوەى هیچ شوێنەوارێکی خواردنی لەسەر نەمێنێت، چونکە مرۆڤ نازانێت لە چی بەشێکی خواردنەکەدا بەرەکەت وپیرۆزی هەیە، ومەرج نییە لە پێش چاوی خەڵکانى تر ئەمە ئەنجامبدات ئەگەر ئەوان حەزیان بەمە نەبێت. وهەورەها لە ئادابەکانی خواردن ئەوەیە: ئەگەر پارووی خواردنی مرۆڤێک کەوتە سەر زەوی؛ نابێت جێی بهێڵێت، چونکە شەیتان ئامادە دەبێت لەگەڵ مرۆڤدا لە هەموو کارێک لە کاروبارەکانی ژیانیدا هەتاوەکو تەنانەت لە خواردنەکەیشیدا، بۆیە دەبێت پارووەکە هەڵبگرێتەوە وئازارەکەى لەسەر لاببات وبیخوات بۆئەوەى شەیتان پارووەکە بۆ خۆی نەبات، وئەمیش شتێکی شاراوە ونەبینراوە -غەیبە- ئێمە نایبینین بەڵام لەڕاستیدا دەیبات بەشێوەیەک بۆ ئێمە دەرناکەوێت وسوودی لێوەردەگرێت بۆ خۆی و وزەى پێ پەیدا دەکات ئەگەرچیش پارووەکە لە ڕاستیدا وەکو خۆی ماوەتەوە، ولەوەیە ئەو وزەى لە خواردنەکەدا هەیە دەربکات وتەنها خواردنەکە بمێنێتەوە بێ ئەوەى مرۆڤ سوود لە وزەکەى وەربگرێت، چونک خۆراک لەڕاستیدا وزەى شاراوەى تێدایە کە بە چاو نابینرێت ومرۆڤ سوود لەو وزەیە وەردەگرێت بە جێبەجێکردنی کردەوەکان، ئێمە ئەمە فێربووین بەهۆی فەرموودەى ڕاستگۆ و بەڕاست دانراو پێغەمبەرمان -صلى اللە علیە وسلم- چونکە دەفەرموێت شەیتان پارووەکە دەبات ودەیخوات، ئەگەرچیش هەروەکو پێشووتر باسکرا وەکو خۆی دەمێنێتەوە، بەڵام بەشێوەیەکی شاراوە ونەبینراو -غەیبی- دەبینرێت، وئەم فەرموودەیەش لە شتە نەبینراوەکانە لە لایەن مرۆڤەوە -غەیبیاتەکانە- ودەبێت باوەڕمان پێی هەبێت.