হাদীছ: বৰং তোমালোকে কোৱা যে, ‘আমি শুনিলোঁ আৰু মানি ল'লোঁ। হে আমাৰ প্ৰতিপালক! তোমাৰ ওচৰত ক্ষমা প্ৰাৰ্থনা কৰোঁ আৰু তোমাৰ পিনেই আমাৰ প্ৰত্যাৱৰ্তনস্থল’।

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ:
لَمَّا نَزَلَتْ عَلَى رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ {لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَإِنْ تُبْدُوا مَا فِي أَنْفُسِكُمْ أَوْ تُخْفُوهُ يُحَاسِبْكُمْ بِهِ اللهُ فَيَغْفِرُ لِمَنْ يَشَاءُ وَيُعَذِّبُ مَنْ يَشَاءُ وَاللهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ} [البقرة: 284]، قَالَ: فَاشْتَدَّ ذَلِكَ عَلَى أَصْحَابِ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَأَتَوْا رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ثُمَّ بَرَكُوا عَلَى الرُّكَبِ، فَقَالُوا: أَيْ رَسُولَ اللهِ، كُلِّفْنَا مِنَ الأَعْمَالِ مَا نُطِيقُ، الصَّلَاةَ وَالصِّيَامَ وَالجِهَادَ وَالصَّدَقَةَ، وَقَدِ اُنْزِلَتْ عَلَيْكَ هَذِهِ الآيَةُ وَلَا نُطِيقُهَا، قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «أَتُرِيدُونَ أَنْ تَقُولُوا كَمَا قَالَ أَهْلُ الكِتَابَيْنِ مِنْ قَبْلِكُمْ سَمِعْنَا وَعَصَيْنَا؟ بَلْ قُولُوا: سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ المَصِيرُ»، قَالُوا: سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ المَصِيرُ، فَلَمَّا اقْتَرَأَهَا القَوْمُ، ذَلَّتْ بِهَا أَلْسِنَتُهُمْ، فَأَنْزَلَ اللهُ فِي إِثْرِهَا: {آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَالمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ المَصِيرُ} [البقرة: 285]، فَلَمَّا فَعَلُوا ذَلِكَ نَسَخَهَا اللهُ تَعَالَى، فَأَنْزَلَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ: {لَا يُكَلِّفُ اللهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا لَهَا مَا كَسَبَتْ وَعَلَيْهَا مَا اكْتَسَبَتْ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا} [البقرة: 286] " قَالَ: «نَعَمْ» {رَبَّنَا وَلَا تَحْمِلْ عَلَيْنَا إِصْرًا كَمَا حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِنَا} [البقرة: 286] قَالَ: «نَعَمْ» {رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلْنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ} [البقرة: 286] قَالَ: «نَعَمْ» {وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا أَنْتَ مَوْلَانَا فَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الكَافِرِينَ} [البقرة: 286] قَالَ: «نَعَمْ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 125]

আবু হুৰাইৰাহ ৰাদ্বিয়াল্লাহু আনহুৰ পৰা বৰ্ণিত, তেওঁ কৈছেঃ
যেতিয়া ৰাছুলুল্লাহ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামৰ ওপৰত এই আয়াত অৱতীৰ্ণ হ'লঃ অৰ্থ- "আকাশমণ্ডল আৰু পৃথিৱীত যি যি আছে সেই সকলোবোৰ হৈছে আল্লাহৰেই। তোমালোকৰ মনত যি আছে তোমালোকে সেয়া প্ৰকাশ কৰা বা গোপন কৰা, আল্লাহে তোমালোকৰ পৰা সেই সকলোবোৰৰ হিচাপ গ্ৰহণ কৰিব। তাৰ পিছত তেওঁ যাক ইচ্ছা কৰিব ক্ষমা কৰিব আৰু যাক ইচ্ছা কৰিব শাস্তি বিহিব; আৰু আল্লাহ সকলো বস্তুৰ ওপৰতে পূৰ্ণ ক্ষমতাৱান।" [আল-বাক্বাৰা, আয়াত: ২৮৪] বৰ্ণনাকাৰীয়ে কৈছেঃ তেতিয়া এই বিষয়টো চাহাবাসকলৰ বাবে বৰ কঠিন অনুভৱ হ'ল, আৰু তেওঁলোকে ৰাছুলুল্লাহ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামৰ ওচৰত আহি আঁঠু পাৰি বহি ক'লেঃ হে আল্লাহৰ ৰাছুল! চালাত, চিয়াম, জিহাদ, চাদাক্বাহ আদি যিবোৰ আমল আমাৰ সামৰ্থ অনুযায়ী আছিল এতিয়ালৈকে আমাক সেইবোৰ আমলৰহে নিৰ্দেশ দিয়া হৈছিল, কিন্তু বৰ্তমান যিটো আয়াত অৱতীৰ্ণ হৈছে, এইটো দেখোন আমাৰ সাধ্যাতীত। এই কথা শুনি ৰাছুলুল্লাহ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামে ক'লেঃ তোমালোকেও সেইদৰেই ক'ব বিচৰা নেকি যিদৰে তোমালোকৰ পূৰ্বে আহলে কিতাব (ইয়াহুদী আৰু খৃষ্টান)সকলে কৈছিল যে, আমি শুনিলোঁ কিন্তু পালন নকৰোঁ। বৰং তোমালোকে কোৱা যে, ‘আমি শুনিলোঁ আৰু মানি ল'লোঁ। হে আমাৰ প্ৰতিপালক! তোমাৰ ওচৰত ক্ষমা প্ৰাৰ্থনা কৰোঁ আৰু তোমাৰ পিনেই আমাৰ প্ৰত্যাৱৰ্তনস্থল’। তেতিয়া তেওঁলোকে ক'লেঃ ‘আমি শুনিলোঁ আৰু মানি ল'লোঁ। হে আমাৰ প্ৰতিপালক! তোমাৰ ওচৰত ক্ষমা প্ৰাৰ্থনা কৰোঁ আৰু তোমাৰ পিনেই আমাৰ প্ৰত্যাৱৰ্তনস্থল’। এই বুলি কৈ চাহাবাসকলে আয়াতটো পাঠ কৰিলে আৰু মনে প্ৰাণে মানি ল'লে। ইয়াৰ পিছত মহান আল্লাহে এই আয়াত অৱতীৰ্ণ কৰিলেঃ "ৰাছুলে তেওঁৰ প্ৰতিপালকৰ তৰফৰ পৰা যি তেওঁৰ প্ৰতি অৱতীৰ্ণ হৈছে তাৰ ওপৰত ঈমান আনিছে আৰু মুমিনসকলেও ঈমান পোষণ কৰিছে। প্ৰত্যেকেই ঈমান আনিছে আল্লাহৰ ওপৰত, তেওঁৰ ফিৰিস্তাসকলৰ ওপৰত, তেওঁৰ কিতাবসমূহ আৰু তেওঁৰ ৰাছুলসকলৰ ওপৰত। আমি তেওঁৰ ৰাছুলসকলৰ মাজত কোনো পাৰ্থক্য নকৰোঁ; আৰু এওঁলোকে কয়, ‘আমি শুনিছোঁ আৰু মানি লৈছোঁ। হে আমাৰ প্ৰতিপালক! তোমাৰ ক্ষমা প্ৰাৰ্থনা কৰোঁ আৰু তোমাৰ পিনেই প্ৰত্যাৱৰ্তনস্থল’।" [আল-বাক্বাৰা, আয়াত: ২৮৫] যেতিয়া তেওঁলোকে সৰ্বতো প্ৰকাৰে আনুগত্য প্ৰকাশ কৰিলে, তেতিয়া উক্ত আয়াতৰ বিধান ৰহিত কৰি সৰ্বশক্তিমান আল্লাহে এই আয়াত অৱতীৰ্ণ কৰিলেঃ "আল্লাহে কাৰো ওপৰত তাৰ সাধ্যাতীত কোনো কামৰ দায়িত্ব নিদিয়ে, যিয়ে ভাল কাম কৰিছে তাৰ বাবে সুফল আছে আৰু যিয়ে বেয়া কাম কৰিছে তাৰ প্ৰতিফল সি নিজেই ভোগ কৰিব। হে আমাৰ প্ৰতিপালক! যদি আমি বিস্মৃত হওঁ অথবা ভুল কৰো তেন্তে তুমি আমাক সোধ-পোচ নকৰিবা।" [আল-বাক্বাৰা, আয়াত: ২৮৬] মহান আল্লাহে জনাই দিলেঃ ঠিক আছে। ইয়াৰ পিছত ক'লেঃ "হে আমাৰ প্ৰতিপালক! আমাৰ পূৰ্বৱৰ্তীসকলৰ ওপৰত যেনেকৈ তুমি বোজা অৰ্পণ কৰিছিলা আমাৰ ওপৰত তেনেকুৱা বোজা অৰ্পণ নকৰিবা।" মহান আল্লাহে জনাই দিলেঃ ঠিক আছে। ইয়াৰ পিছত ক'লেঃ "হে আমাৰ প্ৰতিপালক! তুমি আমাক এনেকুৱা বোজা বহন নকৰাবা যিটো বহন কৰাৰ আমাৰ সামৰ্থ নাই।" মহান আল্লাহে জনাই দিলেঃ ঠিক আছে। ইয়াৰ পিছত ক'লেঃ "আৰু তুমি আমাৰ পাপসমূহ মোচন কৰি দিয়া, আমাক ক্ষমা কৰি দিয়া, আমাৰ প্ৰতি দয়া কৰা, তুমিয়েই আমাৰ অভিভাৱক। এতেকে কাফিৰ সম্প্ৰদায়ৰ বিৰুদ্ধে আমাক সহায় কৰা।" মহান আল্লাহে জনাই দিলেঃ ঠিক আছে।
[ছহীহ] - [(মুছলিম)] - [ছহীহ মুছলিম - 125]

ব্যাখ্যা

মহান আল্লাহে যেতিয়া নবী চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামৰ ওপৰত এই আয়াত অৱতীৰ্ণ কৰিলেঃ {لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ} অৰ্থাৎ আকাশমণ্ডল আৰু পৃথিৱীত যি যি আছে সেই সকলোবোৰক আল্লাহেই সৃষ্টি কৰিছে আৰু তেৱেঁই ইয়াৰ মালিক, তেৱেঁই এইবোৰক নিয়ন্ত্ৰণ কৰে আৰু পৰিচালনা কৰে। {وَإِنْ تُبْدُوا} যদি তোমালোকে প্ৰকাশ কৰা। {مَا فِي أَنْفُسِكُمْ} তোমালোকৰ অন্তৰত যি আছে। {أَوْ تُخْفُوهُ} অথবা গোপন কৰা তথা অন্তৰত লুকুৱাই ৰখা। {يُحَاسِبْكُمْ بِهِ اللَّهُ} তথাপিও আল্লাহে কিয়ামতৰ দিনা লোকক জবাবদিহি কৰিব, হিচাপ ল'ব। {فَيَغْفِرُ لِمَنْ يَشَاءُ} তেওঁ নিজ ৰহমত আৰু অনুগ্ৰহৰ দ্বাৰা যাক ইচ্ছা কৰিব তাক ক্ষমা কৰি দিব। {وَيُعَذِّبُ مَنْ يَشَاءُ} আনহাতে যাক ইচ্ছা কৰিব ন্যায়ৰ ভিত্তিত শাস্তি বিহিব। {وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ} আল্লাহ সকলো বস্তুৰ ওপৰতে ক্ষমতাৱান, তেওঁক কোনেও পৰাজিত কৰিব নোৱাৰে। উক্ত আয়াতটো যেতিয়া চাহাবাসকলে শুনিলে যে, অন্তৰত কৰা পৰিকল্পনা তথা চিন্তা ভাৱনা সম্পৰ্কেও আল্লাহে জবাবদিহি কৰিব, তেতিয়া তেওঁলোকে বিষয়টোক কঠিন বুলি ভাবিলে। ইয়াৰ পিছত তেওঁলোকে ৰাছুলুল্লাহ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামৰ ওচৰলৈ আহিলে। তেওঁলোকে আঁঠু পাৰি ভদ্ৰভাৱে বহিলে। ইয়াৰ পিছত ক'লেঃ হে আল্লাহৰ ৰাছুল! ইতিপূৰ্বে আমাক যিবোৰ আমলৰ নিৰ্দেশ দিয়া হৈছিল সেইবোৰ আছিল আমাৰ সাধ্যৰ ভিতৰত, যেনে- নামাজ ৰোজা, জিহাদ আৰু দান খয়ৰাত। কিন্তু আপোনাৰ প্ৰতি এতিয়া যিটো আয়াত অৱতীৰ্ণ হৈছে, সেইটো আমাৰ সাধ্যৰ বাহিৰত। তেতিয়া ৰাছুলুল্লাহ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামে ক'লেঃ তোমালোকেও সেইদৰেই ক'ব বিচৰা নেকি যিদৰে ইয়াহুদী আৰু নাচাৰাসকলে কৈছিলঃ{‌سَمِعْنَا وَعَصَيْنَا} যে, আমি শুনিলোঁ কিন্তু নামানো। বৰং তোমালোকে এইদৰে কোৱা যে, {سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ المَصِيرُ} আমি শুনিলোঁ আৰু মানিলোঁ, তথা হে আমাৰ প্ৰতিপালক! আমাক ক্ষমা কৰি দিয়া, কাৰণ তোমাৰ ওচৰতেই আমি প্ৰত্যাৱৰ্তন কৰিব লাগিব। লগে লগে চাহাবাসকলে আল্লাহ আৰু তেওঁৰ ৰাছুলৰ আদেশ মানি ল'লে আৰু ক'লেঃ আমি শুনিলোঁ আৰু মানিলোঁ, তথা হে আমাৰ প্ৰতিপালক! আমাক ক্ষমা কৰি দিয়া, কাৰণ তোমাৰ ওচৰতেই আমি প্ৰত্যাৱৰ্তন কৰিব লাগিব। যেতিয়া চহাবাসকলে এইটো মুখেৰে উচ্চাৰণ কৰিলে আৰু তেওঁলোকে মনে প্ৰাণে বিষয়টোক মানি ল'লে, তেতিয়া আল্লাহে নবী আৰু তেখেতৰ উম্মতৰ কথা উল্লেখ কৰি এই আয়াত অৱতীৰ্ণ কৰিলেঃ {آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَالمُؤْمِنُونَ} যে, মুমিনসকলে মুখেৰে বিষয়টো স্বীকাৰ কৰিছে আৰু তেওঁলোকৰ অন্তৰে মানি লৈছে। {كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ} প্ৰত্যেকেই ঈমান আনিছে আল্লাহৰ ওপৰত, তেওঁৰ ফিৰিস্তাসকলৰ ওপৰত, তেওঁৰ কিতাবসমূহ আৰু তেওঁৰ ৰাছুলসকলৰ ওপৰত। আমি তেওঁৰ ৰাছুলসকলৰ মাজত কোনো পাৰ্থক্য নকৰোঁ। বৰং আমি সকলোৰে প্ৰতি ঈমান আনিছোঁ, আমি আপোনাৰ কথা শুনিছোঁ আৰু আদেশ মানি লৈছোঁ। আমি আমাৰ প্ৰতিপালকৰ ওচৰত ক্ষমা প্ৰাৰ্থনা কৰোঁ, তেওঁ যেন আমাক ক্ষমা কৰি দিয়ে। কাৰণ হিচাপ-নিকাচৰ দিনা আমি তেওঁৰ ওচৰতেই উপস্থিত হ'ব লাগিব। যেতিয়া তেওঁলোকে এইটো কৰিলে, অৰ্থাৎ আল্লাহৰ আদেশ অনুসৰি আনুগত্য স্বীকাৰ কৰিলে, তেতিয়া আল্লাহে এই উম্মতৰ পৰা এই বিষয়টো লাঘৱ কৰি দিলে। তথা সেই আয়াতটোক মনছুখ তথা ৰহিত কৰি দিলে, আৰু এই আয়াত অৱতীৰ্ণ কৰিলে যে, আল্লাহে কাৰো ওপৰত সেই ব্যক্তিৰ সাধ্যাতীত কোনো বোজা অৰ্পণ নকৰে। অৰ্থাৎ প্ৰত্যেকৰে ওপৰত সেই পৰিমাণ দায়িত্ব তথা বোজা অৰ্পণ কৰা হয়, যিমানখিনি সি বহন কৰিবলৈ সক্ষম। যিয়ে ভাল কাম কৰিব, সি উত্তম ছোৱাব অৰ্জন কৰিব। আনহাতে যিয়ে বেয়া কাম কৰিব, সি গুনাহগাৰ হ'ব আৰু ইয়াৰ শাস্তি সি নিজেই ভোগ কৰিব। বেলেগৰ গুনাহৰ বাবে আন কাকো জবাবদিহি নকৰিব। এইদৰে অন্তৰত হঠাৎ সৃষ্টি হোৱা কুমন্ত্ৰণাৰ বাবেও আল্লাহে জবাবদিহি নকৰিব, যিটোক বাস্তৱ ৰূপ দিয়া নহয়। হে আমাৰ প্ৰতিপালক, যদি আমি পাহৰি তথা অজানিতে কিবা ভুল কৰোঁ তেন্তে তুমি আমাক শাস্তি নিদিবা। মহান আল্লাহে তেওঁলোকৰ এই দাবী মানি ল'লে আৰু ক'লেঃ ঠিক আছে, এইটোৱে কৰিম। হে আমাৰ প্ৰতিপালক! আমাৰ পূৰ্বৱৰ্তীসকলৰ ওপৰত তুমি যিদৰে ভাৰি বোজা অৰ্পণ কৰিছিলা, যেনে- বনী ইছৰাঈল আৰু অন্যান্য সম্প্ৰদায়ৰ ওপৰত, সেইদৰে আমাৰ ওপৰত বোজা অৰ্পণ নকৰিবা। মহান আল্লাহে তেওঁলোকৰ এই দুআও কবূল কৰিলে আৰু ক'লেঃ ঠিক আছে, এইটোৱে কৰিম। ইয়াৰ পিছত ক'লেঃ হে আমাৰ প্ৰতিপালক! তুমি আমাৰ ওপৰত বিপদ-আপদকে আদি কৰি এনেকুৱা কঠিন বোজা অৰ্পণ নকৰিবা, যিটো বহন কৰাৰ আমাৰ ওচৰত শক্তি সামৰ্থ্য নাই, যিটো বহন কৰিবলৈ আমি অপাৰগ। মহান আল্লাহে ক'লেঃ ঠিক আছে। ইয়াৰ পিছত ক'লেঃ তুমি আমাৰ গুনাহসমূহ ক্ষমা কৰি দিয়া, মাফ কৰি দিয়া, সেইবোৰৰ ওপৰত পৰ্দা জাপি দিয়া আৰু সেইবোৰক আওকাণ কৰা। তুমি তোমাৰ প্ৰশস্ত ৰহমতৰ দ্বাৰা আমাৰ ওপৰত ৰহম কৰা, তুমিয়ে আমাৰ অভিভাৱক, দলীল-প্ৰমাণ সাব্যস্ত কৰিবলৈ আৰু কাফিৰসকলৰ বিপক্ষে মোকাবিলা কৰিবলৈ তুমি আমাক সহায় কৰা। মহান আল্লাহে তেওঁলোকৰ এই কথাও মানি ল'লে আৰু ক'লেঃ ঠিক আছে, কৰি দিলোঁ।

হাদীছৰ পৰা সংগৃহীত উপকাৰিতাসমূহ

1. মহান আল্লাহে এই উম্মতৰ ওপৰত এই উম্মতৰ নবীৰ কাৰণে ৰহমত তথা দয়া কৰিছে, এই ক্ষেত্ৰত মহান আল্লাহে কৈছেঃ আৰু আমি তোমাক বিশ্ববাসীৰ বাবে কেৱল ৰহমত হিচাপেহে প্ৰেৰণ কৰিছোঁ। (ছুৰা আল-আম্বিয়াঃ ১০৭)
2. কোৰআনত বিধান ৰহিত হোৱাৰ প্ৰমাণ। যদিও উক্ত আয়াতটো কোৰআনৰ অংশ কিন্তু ইয়াৰ বিধান ৰহিত হৈছে, ইয়াৰ প্ৰতি আমল নহয়।
3. ইয়াৰ দ্বাৰা চাহাবাসকলৰ মৰ্যাদা প্ৰমাণিত হয় যে, তেওঁলোকে আল্লাহৰ আদেশত আত্মসমৰ্পণ কৰিবলৈ পলম কৰা নাছিল, আৰু তেওঁলোকে ৰাছুলৰ নিৰ্দেশক ছোৱাবৰ আশাৰে পালন কৰিছিল তথা বাস্তৱায়ন কৰিছিল।
4. নবী চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামে সদায় আশংকা কৰিছিল যে, তেখেতৰ উম্মতে যাতে অন্যান্য উম্মতৰ দৰে আল্লাহৰ আদেশক নাকচ নকৰে, তথা ইয়াৰ বিৰোধিতা নকৰে।
5. আল্লাহৰ আদেশৰ সন্মুখত আত্মসমৰ্পণ কৰা অনিবাৰ্য্য। তেওঁৰ নিৰ্দেশনাক অগ্ৰাহ্য কৰাৰ পৰা সতৰ্ক থকাটো জৰুৰী। অন্যথা এইটো আহলে কিতাবৰ সাদৃশ্যতা হৈ পৰিব।
6. অন্যান্য উম্মতৰ ওপৰত এই উম্মতক প্ৰাধান্য দিয়া হৈছে। কাৰণ পূৰ্বৱৰ্তী উম্মতৰ লোকসকলে তেওঁলোকৰ নবীসকলক কৈছিলঃ আমি শুনিছোঁ কিন্তু নামানো। পক্ষান্তৰে এই উম্মতে কৈছেঃ আমি শুনিলোঁ আৰু মনে প্ৰাণে গ্ৰহণ কৰিলোঁ।
7. এই উম্মতৰ অন্যতম বৈশিষ্ট্য হৈছে এই যে, তেওঁলোকৰ পৰা কষ্ট দূৰ কৰা হৈছে আৰু তেওঁলোকক ভুল-ভ্ৰান্তিৰ বাবে শাস্তি দিয়া নহ'ব, লগতে তেওঁলোকৰ পৰা সেইসমূহ বোজা দূৰ কৰা হৈছে, যিবোৰ তেওঁলোকৰ পূৰ্বৱৰ্তীসকলৰ ওপৰত আছিল, আৰু তেওঁলোকক এনেকুৱা ভাৰ বহন কৰাৰ পৰাও ৰক্ষা কৰা হৈছে যিটো বহন কৰিব পৰা তেওঁলোকৰ সামৰ্থ নাই।
8. মহান আল্লাহে আমাৰ ওপৰত এনে কোনো বোজা আৰোপ নকৰে যিটো আমি বহন কৰিব নোৱাৰোঁ, আৰু তেওঁ আমাক আমাৰ সামৰ্থ্যৰ বাহিৰে কোনো কৰ্তব্যও দিয়া নাই। আমাৰ অন্তৰত যিবোৰ চিন্তা-ভাৱনা উদয় হয়, যদি আমি সেইবোৰলৈ আকৰ্ষিত নহওঁ, সেইবোৰৰ প্ৰতি সন্তুষ্ট নহওঁ আৰু সেইবোৰক গ্ৰহণ নকৰোঁ, তেন্তে সেইবোৰৰ ফলত আমাৰ কোনো ক্ষতি নহ'ব।
9. এই দুআটোৰ বিষয়ে মহান আল্লাহে জনাইছে যে, এইটো দুআ নবী চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামে আৰু মুমিনসকলে কৰিছিল, আৰু তেওঁ ইয়াক তেওঁৰ কিতাবত স্থান দিছে; যাতে নবী চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লাম আৰু চাহাবা ৰাদ্বিয়াল্লাহু আনহুমৰ পিছত অহা লোকসকলেও এই দুআ পাঠ কৰে। গতিকে মুখস্থ কৰিবলগীয়া দুআসমূহৰ ভিতৰত এইটোকো তালিকাভুক্ত কৰা উচিত, আৰু বাৰে বাৰে এইটো দুআ কৰা উচিত।